kerjeuzeneus

zn (ne), mv: kerjeuzeneuze - verklw: kerjeuzeneuzeke (e)

1. Nieuwsgierig persoon, speurneus.

Kerjeuzeneuze leïjve ni lank, zëgge ze. = Nieuwsgierige mensen leven niet lang, beweert men.

kerjeuzeneuzemostââtpot

zn (ne), mv: kerjeuzeneuzemostââtpotte - verklw: kerjeuzeneuzemostââtpotteke (e)

1. Goedschikse spotnaam voor iemand die extra nieuwsgierig (kurjeus) is en niets aan het toeval overlaat om op gelijk welke manier alles te weten te komen.

In alle kasse[n] èn schoïjve snuffele, men brieve leeze, âân de deur stâân leüstere... gij zè toch ne kerjeuzeneuzemostââtpot, zënne! = In alle kasten en lades snuffelen, mijn brieven lezen, aan de deur luisteren... je bent toch wel een heel nieuwsgierig iemand!

kèr(re)mël zn (een), mv: kèr(re)mëlle - verklw: kèr(re)mëlleke (e) 1. Snoepgoed of lekkernij, karamel, gemaakt door suiker te verhitten en terug te laten stollen. [>Fr. en >Sp. caramel] E zakske kèrremëlle van fèftech frang. = Een zakje snoep van 50 frank. Oemda ge zooë braaf zè krèg[d] een kèrmël! = Als beloning omdat je braaf bent, krijg je een snoepje.

kerrââ

zn (de), geen mv - geen verklw.

1. Elektrisch stroom. [>FR courant]

Vee da ge ne nieve èènterrupteur plasseert, moette iëjst de kerrââ afzëtte = voordat je een nieuwe schakelaar installeert, moet je eerst de stroom uitschakelen.

Zie ook: koerâân.

kèrrebitsje

zn (e), =verklw, mv: kèrrebitsjes

1. Koekje dat wordt gemaakt door een puntje pannenkoekendeeg op een papier te laten vallen dat op een warme kookplaat ligt.

Kèrrebitsjes drôô! = Oude kermisattraktie met een draairad. Na betaling mag men een staaf ronddraaien over een schijf die in vakjes verdeeld is. In elk vakje ligt een papier met één of meer kèrrebitsjes , die men dan wint.

Zie ook: dobbelwitsjes.

kërrekeputteke

zn (et), =verklw., mv: kërrekeputtekes

1. Graf. Heel lang geleden was het kerkhof gewoonlijk vlak naast de kerk.

Een eïj e schooë leïjve gat èn d'er goe van geproffeteerd, mââ naa leïjt em toch ook in 't kërrekeputteke. = Hij heeft een mooie tijd op Aarde doorgebracht, en er het beste van genomen, maar nu ligt ie - net als iedereen - in het graf.

kèrrekol zn (ne), mv: kèrrekolle - verklw: kèrrekolleke (e) 1. Caracole, eetbare huisjesslak. Wordt ook gebruikt om slakken aan te duiden. [>Fr. in Wallonië: caracol] [>Nl. caracole] Veu't Volksoïjs stâât er më de mèt e kèrrekollekrââm. = Voor herberg het Volkshuis staat er op de marktdag een kraampje waar karakollen of slakken worden verkocht. Die kèrrekolle zèn persies van katsjoe! = Die karakollen zijn heel taai!

kèrreme

ww, verv: kèrrem - kèrremde - gekèrremd

1. Kermen, luid huilen, veel lawaai maken.

Ge moet zooë[w] èt ni kèrreme. Sebiet paaze de mènse nog da'k aa dooët doen! = Maak niet zoveel lawaai, of de buren denken nog dat ik je afmaak!

Diëj mèns leïj te kèrreme van de ziëjr. = Die man ligt te huilen van de pijn.

kèrrepel zn (ne), mv: kèrrepels - verklw: kèrrepeltsje (e) 1. Karper. [>gewestelijk Nl. karpel] Onze Zjos gââ[d] in de zoomer al ës gemakkelijk visse[n] in 't Broek, èn oovertijd ës em më ne grooëte kèrrepel nââr oïjs gekomme. = Jos gaat in de zomer wel eens vissen in het Broek, en onlangs had hij een grote karper aan de haak geslagen.

kës(t)booëm

zn (ne), mv: kës(t)booëme - verklw: kës(t)boëmeke (e)

1. Kerstboom, denneboom.

A ge nen ëchte kësbooëm zët, dën leïjt de mat vol neülles. = Als je een echte kerstboom in de kamer zet, zullen er naalden afvallen op het tapijt.

kèskeschiet

zegswijze

1. Fauwekul, te ver gezocht om waar te kunnen zijn, slecht excuus, met spek schieten.

't Ës mââ van kèskeschiet, zënne. = Het is flauwekul, je bent met spek aan het schieten.

kèskesprosësse zn (een), mv: kèskesprosësses 1. Processie of optocht waarbij alle deelnemers een brandende kaars (of een fakkel) dragen. Verleej weïjk ës ze nââ Loert gewëst èn z'eïj meegedâân âân de kèskesprosësse. = Vorige week is ze (op bedevaart) naar Lourdes geweest en ze heeft deelgenomen aan de avondprocessie.

këst / keüst

zn (een), mv: këste / keüste - verklw: kësje / keüsje (e)

1. Korst, meestal van brood.

Èètsoep më keüsjes. = Erwtensoep met in boter gebakken broodkorstjes, croûtons.
Ge moet de keüste van aaven booteram ooëk oepeete! = Je moet de korsten van het brood ook opeten.
Van keüsjes krëgde dikke beüsjes! = Van korstjes krijgt men dikke borstjes. Een uitdrukking die vaak wordt gebruikt om kleine meisjes er van te overtuigen dat ze ook de broodkorstjes moeten opeten.

Zie ook: keüst.

kèsteringe zn (de), =mv. 1. Regen van kleine brandende deeltjes, vuurregen, vonkenregen. Ze zèn dââ persies goed in den aard âân 't kootere, want dââ komme[n] allemââ kèsteringe[n] oïjt de schaa. = Blijkbaar wordt het hardvuur opgerakeld, want er komen vonken uit de schoorsteen.

kët / keüt

bijv nw, tvgl: kët - këtter - këtst of keüt - keütter - keütst

1. Kort.

Die[j] eur kliëjke[n] ës zooë keüt da'ch eur gat zie! = Haar kleedje is zo kort, dat je haar billen ziet.

In 't kët = binnenkort, weldra.

Zie ook: keüt.

këtte / keütte

ww, verv: kët - këtte - gekët of keüt - keütte - gekeüt

1. Korten, korter worden.

De dââge beginne te keüte. = De dagen worden korter (in de herfst).

Aaven tijt begint te këtte! = Jouw vertrek komt dichterbij.

't Ës niks gekeüt! = Het helpt niets.

kètse / keütse ww, verv: kèts / keüts - kètste / keütste - gekètst / gekeütst 1. Kaatsen. Sport die gespeeld wordt op een veld dat uitgetekend staat op het wegdek of een plein, en waarbij een kleine harde bal, met de hand wordt gekaatst. Een balspel waarbij men elkaar met de hand (of een racket) een bal zo dikwijls mogelijk toedrijft. [>Middelnl. caetsen] [>Oud-Fr. chacier = kaatsen, jagen] Âân de stââsse[n] ëmme z'e plaan oem te keütse getiëjkend. = Aan het station heeft men een kaatsveld aangelegd (op het stationsplein).

keürref zn (ne), mv: keürreve - keürfke (e) 1. Korf, mand, meestal in riet. 'k Gâân nââ de winkel - ëdde gij mijne keürref soems gezien? = Ik ga boodschappen doen - Weet jij soms waar mijn boodschappenmand staat? E zondach moete me nââ[r] ons vriende, èn'k paas da'k ne keürref bloeme gâân meeneeme. = Zondag gaan we bij onze vrienden op bezoek, en ik denk om een korf met planten mee te nemen. Imant een pat in zene keürref drôô. = Iemand een poets bakken.

keürreke

zn (e), =verklw, mv: keürrekes

1. Dun koord, koordje, touwtje.

Ëdde mij naa giëj keürreke[n] oem dees dooës toe te binne? = Heb je geen touwtje voor mij, om deze doos toe te binden.

keürrekespringe ww, vnl. infinitief en voltooid deelwoord: keürrekegesproenge 1. Touwtjespringen, met een koord ronddraaien over het hoofd en onder de voeten door. Zowel de springer als andere personen kunnen het touw ronddraaien. Vaak werd het ritme aangegeven door een liedje te zingen of een rijmpje op te zeggen. In de joengesschool weürt er veel më d'èrrebolle gespëld èn in de maskesschool ziede ze miëjr keürrekespringe. = In de jongensschool wordt er vaak geknikkerd en in de meisjesschool zie je vaker touwtjespringen.   Zie ook: taakespringe.

keürrewââge zn (ne), mv: keürrewââges - verklw: keürrewogske (e) 1. Kruiwagen. 'k Ëm ne keürrewââge gront geült. = Ik heb een kruiwagen aarde gehaald. Zie ook: krôwââge.

keus

zn (de/een), mv: keuzes

1. Keuze, mogelijkheid om te kiezen, resultaat van wat men gekozen heeft.

G'ët nog alle keus van kieze! = Je kan nog uit alles wat er is kiezen!

Ëd'aa keus al gemokt? = Heb je al gekozen?

A ge ni zooë veel wilt betââle, dèn ëmme'k ier ooëk nog wa marsjandies van twiëjde keus. = Als je niet bereid bent om zoveel geld op tafel te leggen, dan heb ik nog wat artikelen met kleine gebreken.

keüs / kës

uitdrukking

1. Toelating om steentjes die op het knikkerparcours liggen met de hand uit de weg te ruimen, vooraleer men de knikker wegschiet.

Zie ook: verkeüs.

keüsse ww, verv: keüs - keüste - gekeüst 1. Schoonmaken, reinigen, kuisen, proper maken, wassen, van vuil ontdoen. Alle vrijdââge blijf ekik toïjs oem alles te keüsse. = Alle vrijdagen blijf ik thuis om alles schoon te maken. Keüs! = Uitroep bij het knikkerspel, die aangeeft dat de baan waarop men knikkert mag worden schoongemaakt, dat het toegelaten is om hinderlijke voorwerpen te verwijderen. Alle zââterdââge stâât em veu de deur zene[n] ottoo te keüsse. = Alle zaterdagen wast hij op straat zijn auto!

keüsserij zn (de), mv: keüsserijs - verklw: keüsserijke (e) 1. Stomerij, droogkuis, droogwasserij, zaak waar kleding en textiel chemisch wordt gereinigd. Da kostum moet nââ de keüsserij, want g'ët er oep't bal bier oep gesmost. = Dat pak moet naar de droogwasserij, want op het bal heb je er bier over gemorst.

keüst

zn (een), mv: keüste - verklw: keüs(ts)je (e)

1. Korst.

Ge moet de keüsjes van 't brooët ooëk oepeete! Dââ weurde stèrrek van. = Je moet de broodkorstjes ook opeten! Daar word je sterk van.

Ik krijg keüste[n] oep men lippe van de grooëte[n] deüst! = Mijn lippen voelen aan als kortsen omdat ik erge dorst heb!

Leüt da sneeke mââ een bëtsje bloeje... dèn komt er sebiet e keüsje[n] oep. = Laat dat wondje maar een beetje bloeden... dan komt er seffens een roofje op.

Èètsoep më kèsterende keüsjes. = Erwtensoep met knapperende korstjes (Fr. croutôns).

Zie ook: këst / keüst.

keüt

bijv nw, tvgl: keüt - keüter - keütst

1. Kort.

Keüt èn goe! = Kort en goed, bondig, gevat, om een lang verhaal kort te maken.

Vandââg ës em nogal keüt van stof, dus zie[d] oïjt wa da'che vrââgt. = Vandaag is hij nogal kortaangebonden, dus let op wat je hem vraagt.

't Ës altij te keüt of te lank! = Het is nooit goed! Die persoon is nooit tevreden, wat je ook doet!

Keüt nââ dââtum. = Vlak er na, kort na dat tijdstip.

Zie ook: kët / keüt.

keüts

zn (de). mv: keütse

1. Koorts, temperatuur maken.

Ëd'aa keütse[n] al gemeete? = Heb je je temperatuur al genomen?

Diëj klaane[n] eïj persies keütse... = Die kleine jongen maakt blijkbaar koorts...

keütsbloske

zn (e), =verklw, mv: keütsbloskes

1. Koortsblaasje, blaasjes die je meestal op de lippen of vlak in de buurt ervan krijgt, ten gevolge van koorts. [>Nl. koortsblaasje]

'k Paas datta maske[n] èt afzie want eure mond stââ vol keütsbloskes. = Ik denk dat het meisje veel pijn heeft, want ze heeft koortsblaasjes op haar lippen.

keütse

Zie: këtse / keütse.