jaademenontsje

zegswijze, tussenwerpsel

1. Uitdrukking van verwondering (zowel positief als negatief).

Jaademenontsje! As ge zooë'n sleere verkeüpt dën vrââg[d] oem ambras! = Wel, wel, wel! Als je dergelijke slechte dingen verkoopt, dan vraag je om moeilijkheden.

janmenklooëte

zn (ne), mv: janmenklooëtes

1. Lastig en vervelend iemand.

Zwiert diëj janmenklooëte[n] ës më zen klikke[n] ën klakke[n] oep strâât, sëch! = Smijt die nietsnut buiten, zorg dat ie uit je leven verdwijnt, zeg!

janmoeijal

zn (ne), mv: - verklw: jannekemoeijal (e)

1. Iemand die zich overal mee moeit, pottenkijker.

Sëch, janmoeijal! Moej[d] aa ës më[j] aa ijge[n] affeïjre! = Zeg pottenkijker, bemoei je met je eigen zaken.

jannekemâân

uitdrukking

1. Woord dat men gebruikt om de maan aan te duiden als men hierover tegen kinderen praat.

Zie[d] ës woie da dââ boïjte stââ te wââke[n] oover ons? Jannekemâân! = Kijk eens wie er buiten over ons waakt? De maan!

jannekesnëst

zn (ne), mv: - verklw: jannekesnësje (e)

1. Warboel, plaats waar alles overhoop ligt, hannekesnest.

Wadësmeda vëne jannekesnëst! = Wat een warboel is dat hier.

jannemââker

zn (e), mv: jannemââkers - verklw: jannemââkerke (e)

1. Iemand die zich graag opvallend gedraagt, stoer doet en streken verkoopt. Pocher, bluffer, strekenmaker.

Zie da jannemââkerke dââ naa van zenen tèk stâân mââke! Persies of ij alliëjn wët da. = Zie die strekenmaker daar nu van zijn oren staan maken! Net of hij is de enige dit dat weet!

jèèr

zn (`t), verzamelnaam, mv: -

1. Grond, aarde.

Iëjst ging'em wa[d] in't jèèr stâân dabbere, èn dèn kwam em binne - zonder zen schoene[n] oïjt te doen, natierlek! = Eerst stond hij wat in de modder rond te trappelen, en toen stapte hij het huis binnen - natuurlijk zonder zijn schoenen uit te trekken!

Më[j] al die nattechijt krijge de boere[n] eele petatte nemiëj oïjt'et jèèr. = Vanwege de overmatige regen, is het de landbouwers niet meer mogelijk om de aardappelen te rooien.

jètbees zn (een), mv: jètbeeze - verklw: jètbeezeke (e) 1. Aardbei. [>Lat. Fragaria] Jetbeeze më greezesoïjker. = Aardbeien met bruine suiker. Een toertsje më jètbeeze en krèèmfrësj. = Een gebakje met aardbeien en slagroom.

jeüksel

zn ('t), mv: -

1. Jeuk. [>gewestelijk Nl. jeuksel]

'k Ëm jeüksel onder men schaaverblââre. = Ik heb jeuk onder de schouderbladen.

joeng / joenk

zn (e), mv: joengene - verklw: joenkske (e)

1. Jong, kind.

Een èrreg joenk. = Een stout kind.

2. Kinderen, kroost.

Zie se dââ naa looëpe më[j] eur joeng(ene). = Zie ze daar gaan, met haar kroost.

3. Ook figuurlijk.

Dââ vindt een kat eur joeng nog ni trug! = Daar heerst zo een erge wanorde dat zelfs een kat haar jong niet zou terugvinden.

Aaren of joeng! Wa[d] ës't manneke? = Kiezen of delen! Wat wordt het kerel?

joengene zn, =mv 1. Verzamelnaam voor meerdere kinderen. Die joengene zën ni oepgevoed. = Die kinderen hebben een slechte opvoeding.   2. Ook gebruikt om iemands kroost aan te duiden. Dââ[r] ëdde ze më eur joengene. = Daar komt ze met haar kroost. Gij ët nogal staate joengene, zëlle! = Jij hebt stoute kinderen.

joengesschool zn (de), geen mv - geen verklw 1. Gemeentelijke jongensschool, waarvan de gebouwen gelegen zijn aan het park vlakbij het pleintje. 'k Weet nog goe as ek klijn was, da'k in de joengesschool zat... bij medam D'Herdt, èn meniëjr Mââs, meniëjr De Wèèrdt èn meniëjr Vertéé. Ne plizanten tijd zënne. = Ik herinner me nog goed de periode in het lager onderwijs in de gemeentelijke jongensschool... Mevrouw De Herdt, meneer Maes, meneer De Weerdt en meneer Verté.

joengeteef

zn (een), mv: joengeteeve - verklw: joenktëfke (e)

1. Een jong meisje (zowel in positieve als in negatieve zin).

Da's een knappe joengeteef. = Dat is een mooi jong meisje.

Die joengeteeve paaze da's alles meege. = Die jonge meisjes denken dat ze zich alles kunnen veroorloven.

joengman

zn (ne), mv: joengmanne - verklw: joengmanneke (e)

1. Vrijgezel, ongehuwde man.

Âân diëj joengman kund'ëcht een okkeüzje doen! = Als je die ongetrouwde man kan overhalen om in het huwelijk te treden dan doe je materiëel gezien een heel goede zaak!

jonne

ww, verv: jon - jonde - gejond

1. Gunnen, iemand anders toewensen. [>verouderd Nl. jonnen]

Naa da'k ik de Lottoo gewonne[n] ëm, jonne'k et aa[j] ooëk. = Nu ik zelf de speelpot van de Lotto gewonnen heb, gun ik je dezelfde prijs.

'k Waa da'che de looterij zot winne - 'k jon et aa vandeeg. = Ik wou dat je won met de loterij - ik gun het je van harte.

jut

vnw

1. Gebruikt om een niet nader bepaalde plaats aan te duiden. [>nl. van hot naar haar]

Van jut nââ jèèr looëpe = Van hier naar ginder lopen. Overal naar toe lopen.

jutwëg

uitdrukking

1. Bevel dat de koetsier of de wagenrijder aan het paard wordt gegeven om rechtsaf te draaien.

Jutwëg! Max! Jutwëg! Anders komme me nooët ni[j] oep tijd! = Rechtsaf, Max, rechtsaf! Anders komen we nooit op de afgesproken tijd aan.

Zie ook: woerrie.