vraa zn (een), mv: vraave - verklw: vraake (e) 1. Een vrouw, een dame. Dââ wââre zeeker fèftech vraave[n] oep de kaffee. = Er waren minsten vijftig vrouwen aanwezig op dat koffiekransje.   2. De echtgenote. 'k Sal âân me'n vraa ës vrââge of da ze meegââ. = Ik vraag aan mijn echtgenote even of ze meegaat. Da's naa de vraa van den avvekâât, së. = Dat is nu de vrouw van de advokaat.

vrââgsjèèt / vrââgsjèèter

zn (ne), mv: vrââgsjèète / vrââgsjèèters - verklw: vrââgsjètsje / vrââgsjèèterke (e)

1. Een vraagstaart, iemand die alles wil weten en daarom heel veel vragen stelt.

Sëch vrââgsjèèter, zëgt naa[j] ës iet anders as wââroem-wââveu-vëwatte! = Zeg vraagstaart, stel eens minder vragen.

Die va mij zèn ëchte vrââgsjèète: alles moete ze weete, èn de joengste eült alles oïjtiëjn oem te zien oe dad iet d'er van binnen oïjtzie. = Mijn kinderen zijn echte vraagstaarten: ze willen alles weten, en de jongste gaat zelfs zo ver dat hij alles demonteert om te weten hoe iets er langs de binnenkant uitziet.

Zie ook: sjèèter

vrââgsjèètere

ww, verv: vrââgsjèèter - vrââgsjèèterde - gevrââgsjèèterd

1. Zolang vragen stellen tot men alles tot in het kleinste detail te weten komt. Voor een kind geldt dat het vragen blijft stellen, tot zijn nieuwsgierigheid bevredigd is.

Bij ons gebuuren ës een zontsje geboore, èn naa ës ons Lewieke mââr âân 't vrââgsjèètere oe da da manneke in den boïjk van ze moeder gekomme was. Wa moet ekik naa zëgge? = Bij de buren werd een zoontje geboren, en mijn zoontje Louis is nu maar vragen aan het stellen tot hij weet hoe dat kindje in mama's buik gekomen was. Wat moet ik hem nu vertellen?

Leüstert ë, kerjeuzeneuzemostââtpot: naa meugde nog zooë veel vrââgsjèèteren as ge wilt, mââ van mij gaad et ni te weete komme! = Luister eens goed, nieuwsgierige jongen (of meisje): je mag me nog zoveel vragen stellen als je wil, maar van mij ga je niets te weten komen!

vraamèns

zn (e), mv: vraamèns - verklw: vraamènske (e)

1. Persoon van het vrouwelijk geslacht, dame, vrouw.

Ik aa da vraamèns nog nooët gezien, mââ't was een pronte medam. = Ik had die vrouw nog nooit gezien, maar ze had een goed voorkomen.

Zie ook: mansmèns

vraavetoeng zn (een), mv: vraavetoenge - verklw: - 1. Kamerplant, erg populair in België. [Lat. Sansevieria] In Bëllege[n] eïj[d] iëjderiëjn vraavetoenge veu zen vènster stâân. = In België zie je heel veel sansevieria's voor het raam.

vriëjt

bijv nw, tvgl: vriëjt - vriëer - vriëjdst

1. Wreed, erg, fel.

Toen da'z'in Roïjsbroek onder wââter gelooëpe wââre, da vonne'kik vriëjt èrreg. = De overstroming in Ruisbroek vond ik heel erg.

't Ës vriëjt ë, da van de Maane zen dochter die verongelukt ës! = Het is erg, dat nieuws over Emmanuel zijn dochter die een ongeval heeft gehad!

vrijf

zn (de), mv: vrijve - vrèfke (e)

1. Bovendeel van de voet.

Men nief schoene zèn wat te klaan èn naa doe mene vrijf ziëjr. = Mijn nieuwe schoenen zijn net iets te klein, waardoor het bovenste van mijn voet pijn doet.

vruute

ww, verv: vruut - vrutte - gevrut

1. Wroeten, wriemelen, onrustig bewegen.

A'm oep kampanje wââre, sliep ekik in de zëllefste kââmer as de Zjèf. Kan diëj vruute! = Toen we voor het werk in het buitenland waren, deelde ik de kamer met Jozef. Die wroet nogal in bed, hoor!

2. Hard werken, alles in het werk stellen om iets voor elkaar te krijgen, moeite doen.

Alzeleïjve[n] ëmme die mènse[n] altij mââ gevrut èn gevrut, èn 't zèn nog altij soekeleïjrs. Da's toch ni zjeüst, ë? = Die mensen hebben hun hele leven altijd keihard gewerkt, en toch hebben ze nog armoe. Dat is toch niet eerlijk?

vruutmôô

zn (een), mv: vruutmôôs - verklw: vruutmôôke (e)

1. Een kind dat onmogelijk rustig kan blijven, dat haast niet stilletjes kan blijven zitten. Letterlijk: een wroetende made!

Iëjst aa'k twiëj joengskes, èn da wââre braave èn rustege kindere. Mââ men joengste ës e maske, èn da's een ëchte vruutmôô. = Mijn eerste twee kinderen waren jongens, en dat waren brave en rustige kinderen. Maar het laatstgeborene is een meisje, en die kan niet stilletjes blijven zitten.

vurrekestook / virrekestook

zn (de/ne), mv: -

1. Allerlei opbranden op een stapel: oud papier, tuinafval,...

Virrekestook doen. = Van alles verbranden op een hoop.

Vurrekestook doen më petattelooëf, ën dââ dën petattekes in smijte. = Het lover van de aardappelplanten op het veld verbranden, en in de smeulende as kleine aardappeltjes laten gaar worden.

vuuge

ww, verv: vuug - vuugde - vuugd

1. Zich voegen naar de voorschriften, zich goed gedragen, rekening houden met de geldende gedragsregels, gehoorzamen, beleefd zijn.

A'ch aa vuugt meegd e goensjtach mee nââ de sinnemaa. = Als je je goed gedraagt, mag je volgende woensdag mee naar de bioscoop.

Vuugd aa oep de schoolrijs, want a'k lââter van de miëjster iet ooër... attekee, zëlle! = Gedraag je goed op de schooltrip, want als ik later opmerkingen hoor van de leraar... Let op, hoor!

Vuugd aa! Zè braaf! = Gedraag je! Wees braaf!

vuurwèrrek / vierwèrrek

zn (`t), mv: vuurwèrreke - verklw: vuurwèrrekske (e)

1. Vuurwerk.

Oem neege[n] uure ës't vuurwèrrek èn dèn ës de jââremèt gedâân. = Het vuurwerk begint om negen uur, en dat is de afsluiter van de Jaarmarkt.

Oe? Ge wët ni of da 't vuurwèrrek gedâân ës? Da was dââzjeüst toch den bloemmekee! = Wat zeg je? Je weet niet of het vuurwerk afgelopen is? Dat was daarnet toch het meesterstuk / de finale!