|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
vierdiëjl
zn (e), mv: vierdiëjle
1. Een vierde deel van een pond, 125 gram.
Dag biëjnaaver. Veu mij e vierdiëjl sossis èn e vierdiëjl keïjs. = Dag slager. Voor mij 125 gram salami en 125 gram kaas.
vierkantegatsjesbooër
zn (een), geen mv.
1. Letterlijk: een boormachine waarmee men vierkante gaatjes kan boren. Wordt alleen in de figuurlijke zin gebruikt als men iemand bij de neus neemt.
Gââ gij bij de Mooër oep de Mèt mââ[r] een vierkantegatsjesbooër ââle! = Maak dat je wegkomt. Zegt men dan zowel om van iemand verlost te zijn, als om iemand iets te laten doen wat toch niet mogelijk is.
|
vieselek bijw 1. Lelijk, gemeen, erg vies. Er vies uitziend, smerig, vuil, degoutant, weerzinwekkend, walgelijk, onaangenaam. Da's dèn wee ni zooë plëzant as ge polis zè... In dad oïjs was er imant afgemokt, èn welle koste den boel gâân oepkeüsse. Vieselek, zënne! = Dat is dan weer een nadeel van politie-agent te zijn... In dat huis was een moord gepleegd, en wij mochten alles aan de kant gaan zetten. Niet erg aangenaam, hoor!
|
 |
 |
vijf telw 1. Vijf. Ëdde giëjn vijf frang vë mij? = Heb je geen muntstuk van vijf frank voor me?
zn, mv: vijve - verklw: vijveke (e) 2. Vijf, het getal vijf. Veel vijve èn zësse. = Heel omslachtig, met veel entourage, in geuren en kleuren.
Zie ook: vèfde |
| vijg zn (een), mv: vijge - verklw: vègske (e) 1. Vrucht: vijg. Wordt zelfs vaak tegen dadels gezegd. [>Lat. Ficus carica] A'k ik vijge[n] eet, blijve de beüntjes altij tussen men tanne zitte. = Als ik vijgen eten, blijven de pitten vaak tussen mijn tanden achter.
2. Laf persoon, iemand die niet voor zijn mening durft uitkomen, of die plots van mening verandert omdat hij niet oprecht durft te zijn. Gij zè[d] een platte vijg! = Jij bent een opportunist, je durft niet echt voor je eigen mening uitkomen, als het je nadeel zou kunnen berokkenen. |
 |
vïjtien
telw, vïjtinde
1. Veertien.
Oover vïjtien dââge vertrëk'ek oep rijs. = Over veertien dagen, over twee weken vertrek ik op reis.
vïjtinde
telw, (de)
1. Veertiende.
De vïjtinde gâân ek nââ de bibbejoteek. = De veertiende (van deze maand) ga ik naar de bibliotheek.
vïjtinder
zn (de), mv: vïjtinders - verklw: vïjtinderke (e)
1. Serie van vier opeenvolgende kaarten van één kleur.
A'k naa nog ne vïjtinder kan aflëgge, dèn zèn ek oïjt! = Nog één serie van vier kaarten afleggen, en ik ben klaar.
vinder
zn (ne), mv: vinders / vinderre - verklw: vinderke (e)
1. Vinger.
E[n] eïj më zene vinder tusse de deer gezeete. = Hij klemde zijn vingers tussen de deur.
E stëkt zene vinder in zen ooëg tot âân zene[n] ëlleboog. = Hij werkt zich heel diep in nesten. Hij brengt zichzelf in moeilijkheden.
'k Voel men vindere nemiëj! Zooë kaat ës 't. = Ik heb geen gevoel meer in mijn vingers! Zou koud is het.
 |
vinderoet zn (ne), mv: vinderoete - verklw: vinderoetsje (e) 1. Vingerhoed. A'kik më ne vinderoet moet nôô, da gââ ni goe. = Het lukt me niet zo goed om met een vingerhoed te naaien.
|
| vitroo(s) zn (een), mv: vitroos - verklw: vitrooke (e) 1. Glas-in-lood-raam. [>Fr. vitrail / vitraux] Me zèn e zondag nââ 't stad gewëst, èn me zèn gâân zien nââ de vitroos van de kattedrââl. Schooën joeng! = We hebben zondag een uitstapje gemaakt naar de stad, en we zijn in de kathedraal naar de glas-in-lood-ramen gaan kijken. Mooi hoor! Ge kint dad oïjs ni misse. 't Ës 't iëjnege in 't strâât më een loozjia èn vitroos. = Je kan je niet van huis vergissen. Het is het enige in de straat met een loggia en glas-in-lood-ramen.
|
 |
 |
vizanteere ww, verv: vizanteer - vizanteerde - gevizanteerd 1. Bezoeken, in de betekenis van een dokter die zijn patiënt bezoekt voor een medisch onderzoek. [>Fr. visiter] Da moederke was zooë ziek da'k den doktoor gebëld ëm veü[r] eur te komme vizanteere. = Dat oude vrouwtje was zo erg ziek dat ik de dokter telefoneerde om haar te komen onderzoeken. Oep me wèrrek voelde ke mij ni goe, èn k' zèn sââves derëkt nââ den doktoor gegâân oem mij te lââte vizanteere. = Op het werk voelde ik me niet lekker, en daarom ben ik 's avonds onmiddellijk naar de dokter gegaan om me te laten onderzoeken. |
2. Onderzoekend bekijken, inspecteren. [>Fr. visiter]
Ge kunt gij da wël zëgge da g'aa kââmer ët oepgereümd, mââ 'k zal 't sebiet ës komme vizanteere. = Je kan wel beweren dat je je kamer hebt opgeruimd, maar ik zal het seffens eens checken.
Zie ook: spëksemââke
viziet
zn ('t), mv: -
1. Bezoek.
E goensjtach achternoen zèn ik bij tant Wis oep viziet gewëst, èn 'k aa een schooën froïjtvlôô mee genoome. = Woensdagnamiddag ben ik bij tante Wis op bezoek geweest, en ik had een grote fruitvla mee genomen.
2. Consultatie bij de dokter.
A'k mij ni te ziek voel, dèn gâân ek liever oep visiet nââ den doktoor. Mââ soems moet'ek wël lank wachte, zënne... = Als ik niet te ziek ben, ga ik liever bij de dokter op consultatie. Maar vaak moet ik lang wachten.
|
vjèsj zn (een), mv: vjèzje - verklw: vjèsjke (e) 1. Maagd. [>Fr. vierge] Volleges mij ës da[d] aat vraake nog een vjèsj. = Volgens mij is die oude vrouw nog maagd.
2. Vaars (jonge koe). Een vjèsj ës een koej die nog ni gekalleft eïj. = Een vaars is een koe die nog niet gekalfd heeft. |
 |
vlagge
ww, verv: vlag - vlagde - gevlagd
1. Vlaggen, de vlag of het vaandel uithangen.
Den iëjnentwintegste juli vlagge de mènse bij ons in't strâât bekan allemââ. = Ter gelegenheid van de Nationale Feestdag van België op 21 juli hangen bijna alle buren de nationale vlag uit.
Wa'd ëst? Veu wa zèdde naa âân't vlagge? = Wat scheelt er? Waarom hang je nu de vlag uit? Wordt in deze zin bedoeld op iemand die zijn kleding niet goed geschikt heeft; bijv. het hemd niet goed in de broek gestoken.
2. Ook figuurlijk.
E[j] eïj[g] et vlagge! = Hij is het slachtoffer! Men heeft hem te pakken!
|
vlam zn (een), mv: vlamme - verklw: vlammeke (e) 1. Vlam, vuur. Smèt diëjn brief mââ[r] in de vlamme, veu dat imant anders da zie. = Gooi die brief maar in het vuur, vooraleer iemand de kans krijgt hem te lezen.
2. Figuurlijk: heel mooi meisje. Ëdde diëj ze lief al gezien? Da's nogal een vlam, sëch! = Heb je zijn verloofde al ontmoet? Dat is pas een mooie meid!
|
 |
 |
vlieg zn (een), mv: vliege - verklw: vligske (e) 1. Vlieg, bromvlieg; ook gebruikt voor muggen. De roïjt zit vol më vliege. = Er zitten veel vliegen op het raam.
2. Ook figuurlijk. Dââ zit een vlieg âân de lamp! = Er gaat wat zwaaien! |
| vliegâât zn (ne), mv: vliegââte - verklw: vliegotsje (e) 1. Vlieger, speelgoed voor de kinderen dat wordt opgelaten in de windstroom. Een vlieger wordt meestal gemaakt van een frame in licht materiaal (dun hout) dat wordt bespannen met papier of met zeil. De kunst bestaat eruit om de vlieger sierlijke bewegingen te maken door aan het koordje (of de koordjes) te trekken. Dit spel ziet men vaak aan het strand. A'me nââ 't strant gâân, dèn kan onze klaane zen ijgen uure beezeg aave deu ne vliegâât oep te lââte. = Als we naar het strand gaan, heeft ons zoontje uren plezier door een vlieger op te laten.
Zie ook: vlieger |
 |
vliegââve
zn (de/een), mv: vliegââves - verklw: vliegââveke (e)
1. Luchthaven, vliegveld. [>Dts: Flughafen]
Naa meuge de vliegers s'nachs nemiëjr oepstijge of lande oep de vliegââve van Brussel. = Nu mogen vliegtuigen 's nachts niet meer opstijgen of landen op de luchthaven van Brussel.
Oover de vliegââve van Deurne ës de lësten tijt toch ooëk al wa te doen gewëst. = Over de luchthaven van Deurne (bij Antwerpen) heeft men de laatste tijd al heel wat heen en weer gepraat.
 |
vlieger zn (ne), mv: vliegââte - verklw: vliegotsje (e) 1. Vlieger, speelgoed voor de kinderen dat wordt opgelaten in de windstroom. Een vlieger wordt meestal gemaakt van een frame in licht materiaal (dun hout) dat wordt bespannen met papier of met zeil. De kunst bestaat eruit om de vlieger sierlijke bewegingen te maken door aan het koordje (of de koordjes) te trekken. Me wââren e zondag âân de kust, èn oemda de wind goeston ingen er kweetnijoeveel vliegers. Mââ wa zaa der naa gebeure as die keürrekes indewaar gerââke? = Zondag waren we aan de kust, en omdat er een gunstige wind waaide werden er veel vliegers opgelaten. Maar wat zou er gebeuren, als de touwtjes in mekaar verstrengeld raken?
Zie ook: vliegâât
|
 |
2. Vliegtuig. Oep de vliegââve van Zââveltëm zèn er altij veel vliegers. = Op de luchthaven van Zaventem zie je altijd veel vliegtuigen. As zooëne vlieger zjeüst booven aave kop vliegt, dèn mokt da nogal lawaat zënne. = Als een vliegtuig net boven je vliegt, dan maakt dat een ontzetten lawaai.
3. Piloot, vliegenier. Wëtte naa vë wa dad onze Zjèf wilt liëjre? E wilt vlieger weürre! = Weet je waarvoor onze Jozef wil studeren? Hij wil piloot worden!
|
vliegescheet
zn (ne), mv: vliegescheete - verklw: vliegeschëtsje (e)
1. Letterlijk: vliegenscheet, klein hoopje vliegendrek.
Naa moet ës zien: ik ëm de rââme zjeüst gedâân èn z'angen al trug vol vliegescheete. = Kijk nu toch eens: ik heb nog maar net de vensters gewassen en er zijn al weer tal van vliegenscheten.
2. Figuurlijk: verwaarloosbaar weinig, kleine hoeveelheid, niet erg belangrijk.
As gij aa veü zooëne vliegescheet oepwint, dèn gââde't nog âân aa[j] èt krijge! = Als je je voor zo iets onbenulligs opwindt, dan word je waarschijnlijk nog hartlijder!
vlim
zn (een), mv: vlimme - verklw: vlimmeke (e)
1. Wonde, snee. Kan heel smal zijn, maar dan wel diep en vaak erg bloedend. [>Nl. vlijm of vliem = scherp mesje dat gebruikt wordt in de geneeskunde]
Ik zèn nog altij ni gewooën âân da nief petattemëske, èn 'k ëm men ijge wëral een goej vlim gegeeve. 't Eïj nogal gebloejd, zënne! = Ik ben nog steeds niet gewoon aan dat nieuwe mesje, en ik heb me weer maar eens gesneden. Het heeft erg gebloed!
 |
vlôô zn (een), mv: vlôôs - verklw: vlôôke (e) 1. Vlaai, gebak met fruit. Een proïjmevlôô = een pruimenvla. Een froïjtvlôô = een fruitvla.
2. Oorvijg. Een vlôô tegen aa ooëre krijge. = Een oorvijg krijgen.
|