oeplââte ww, verv: lâât oep - liet oep - oepgelââte 1. Oplaten, de kans geven om op te stijgen, doen opstijgen. ne vlieger oeplââte = een (papieren) vlieger laten opstijgen. de doïjve[n] oeplââte = speelduiven uit de kooi laten om op te stijgen voor de wedstrijd. nen ballon oeplââte = een (lucht) ballon laten opstijgen.

oeplëgge

ww, verv: lëg oep - laa[j] oep - oepgeleïj

1. Inleggen, marineren, inmaken, voedsel conserveren door het in een marinade te leggen waardoor dit voedsel langer bewaard kan worden. Bij fruit gebeurt het inleggen meestal in een vloeistof op alcoholbasis, terwijl voor vis vaak azijn gebruikt wordt.

oepgeleïjde[n] eïjrink = haring opgelegd in het zuur.

kèzzen oeplëgge[n] oep zjeneevel = kersen of krieken inmaken in oplegjenever.

2. Extra geld toeleggen, omdat het oorspronkelijk gegeven of afgesproken bedrag niet langer volstaat of omdat de voorwaarden veranderd zijn.

Naa dat aale dochterke ooëk meegââ, moete nog 250 frang oeplëgge. Èn dèn zè m'er. = Nu dat jullie dochter mee reist, moet je nog 250 frank extra betalen. En klaar is Kees!

oeplooëpe

ww, verv: looëp oep - liep oep - oepgelooëpe

1. Uit de hand lopen.

Den ambras tisse die twiëj gebiere was serjeus âân't oeplooëpe. = De ruzie tussen die twee buren liep ernstig uit de hand.

2. Toenemen in waarde of in kosten.

Iëjst ne nieve poembak, dèn ne nieven doesj, dèn e nief bad... èn de koste mââ[r] oeplooëpe! = Eerst een nieuwe lavabo, dan een nieuwe douchekuip, daarna een nieuwe badkuip... de kosten werden flink de hoogte ingejaagd.

oeplooëpeg

bijv nw, tvgl: oeplooëpeg - oeplooëpeger - oeplooëpegst

1. Opvliegend, driftig.

Toen a da[d] oeplooëpeg karakter in 't Folksoïjs binnekwam, droenke veel mènsen eule pint oïjt èn ze wââre wëg. = Toen die driftkop in café Volkshuis binnenkwam, dronken spontaan heel wat klanten hun glas bier uit en verlieten de zaak.

oepneemvod zn (een), mv: oepneemvodde(s) - verklw: oepneemvoddeke (een) 1. Dweil, doek om nat mee van de vloer "op te nemen", opneemdoek. Gââ naa ës een oepneemvod ââle, want 'k ëm gesteüt! = Haal even een dweil, want ik heb gemorst!

oep ne gegeeve momènt

uitdrukking

1. Op een bepaald ogenblik.

Diëj fillem wier altij mââ spannender èn schrikâânjâgender, èn oep ne gegeeve momènt koste 'k et nemiëjr aave, èn zènne'k  boïjte gelooëpe. = De film werd almaar spannender en meer angstaanjagend, tot ik de spanning op een bepaald ogenblik niet meer aankon, en ik de zaal uitgerend ben.

oep ne nik èn ne gaa

uitdrukking

1. Ras, heel snel, op een fractie van een seconde, op de tijd dat je met het hoofd kan knikken (ne nik ), heel gauw ( ne gaa).

'k Bëlde nââ men dochter vë te zëgge da'k ni kost komme kaffeeklasje oemda'k een goej grip aa, èn oep ne nik èn ne gaa ston z'âân men deur vë te vrââge[n] of da'k niks van doen aa! Schooën ë? = Ik telefoneerde naar mijn dochter om haar te zeggen dat ik niet op de koffie kon komen vanwege een stevige griep, en bijna direct kwam ze langs om te vragen of ze me niet met iets kon helpen! Lief, hè?

oeppoempe ww, verv: poempt oep - poempte[n] oep - oepgepoempt 1. Oppompen. Oemda zen banne platstonne, eïj't em zene veloo oepgepoempt. = Zijn banden stonden plat, en dus heeft hij die opgepompt.

oeproeje

onpers ww, verv: roejt oep - roejde[n] oep - oepgeroejd

1. Oprispen, een oprisping krijgen vanuit de maag.

As men mââg mââ[r] ës goe zaa oeproeje, dèn zaa'k mij al stukke beïjter voele. = Als ik maar eens een oprisping kreeg, als ik maar eens een boertje kon laten, dan zou ik me waarschijnlijk heel wat beter voelen.

oeprookele

ww, verv: rookel oep - rookelde[n] oep - oepgerookeld

1. Oprakelen, door rakelen weer doen branden.

De stoof oeprookele = de kachel oprakelen.

2. Terug in herinnering brengen, oprakelen, opdiepen.

Ge moet al die[j] aa istoores nemiëj oeprookele want dat eült toch niks oïjt! = Je moet al die oude geschiedenissen niet meer opdiepen, want dat verandert toch niets meer aan wat er gebeurd is.

oepschok bijw 1. Onderweg met feestvieren, aan het uitgaan, op stap. 'k Zèn më men vriendin oepschok gewëst, en 't was iëjl plizant. = Ik ben met mijn vriendin op stap geweest en het was plezierig.

oepsernief / oepternief(t) / oepsevès

bijw

1. Opnieuw, herhaal, bis, nog een keer, van voren af aan.

G'ët da[d] al goe gespëld, manne. Naa nog ës oepternief, èn dèn ë't goe. 't Ës toch rëppetiesse veur iet, ë? = Jullie hebben dat (muziekstuk) al goed uitgevoerd, jongens. Nu nog eens van voren af aan, en dan zal het goed zijn. Het is toch repetitie voor iets, niet?

Da manneke was zen oïjswèrrek âân't mââke èn e mokte[n] een inkplèk. Oemda't veü zen ëxââm was ës em èn mââ[r] oepsernief begonne. = Die kerel was zijn huiswerk aan het maken toen hij een inktvlek maakte. Omdat het een proefwerk was, is hij dan opnieuw begonnen.

Nââ da m'ons lëste[n] èrreke gespëld aa, bleeve de mènse mââ kloppe. M'ëmme da lëste lieke dèn nog mââ[r] ës oepsevès gespëld. = Na dat we het laatste stukje gespeeld hadden, bleef het publiek maar applaudisseren. We hebben het laatste lied dan nog maar eens opnieuw ten gehore gebracht.

oepsollefere

ww, verv: sollefer oep - solleferde[n] oep - oepgesolleferd

1. Opsolferen, iemand iets proberen aan te praten, iets proberen te verkopen aan iemand anders.

'k Zèn e zââterdag nââ de Voogelemèt gewëst en 'k ëm mij deu ne sjarletang twèllef zjatte lââte[n] oepsollefere die'k eigelek ni nooëdeg ëm. = Vorige zaterdag ben ik naar de Vogeltjesmarkt geweest, en een kwakzalver heeft met 12 kopjes aangesmeerd, terwijl ik die helemaal niet nodig heb.

oepspeete ww, verv: speet oep - spëtte[n] oep - oepgespeete of oepgespët 1. Opspelden. Den iëjste november ëmme ze d'invaliede[n] een madeulle opgespët. = Op 1 november heeft men de oorlogsinvaliden een medaille opgespeld.

oepsteeke

ww, verv: steek oep - stak oep - oepgestooke

1. Opspelden, op iets vast pinnen.

E zondach moest ze nââ[r] e komunnefiëjst en z'aa eur sjikke brosj oepgestooke. = Vorige zondag moest ze naar een communiefeest, en ze had een mooie speld op.

2. Met spelden iets op een hogere plaats vastmaken.

Zen ââr oepsteeke = zijn haar met spelden in een bepaalde coupe in vorm brengen.

3. Er met iemand anders vandoor gaan, met een andere partner.

Wëtte naa më wie da[d] ons Zjulie oepgestooke[n] ës? Awël, më Zjâânke van Zjèfke den biëjnaaver. = Wil je nu eens weten met wie Julia (een familielid) er vandoor gegaan is? Wel, met Johan, de zoon van Jozef de slager.

4. Voorzeggen, influisteren, bijv. bij een examen.

Wëtte 't antwoortni? Moete'k et aa oepsteeke? = Ken je het antwoord niet? Zal ik het je voorzeggen?

Zie ook: oepstooke

oepstooke ww, verv: stook oep - stokte[n] oep - oepgestokt 1. Opstoken, verbranden. Z'ëmme[n] eule papiere nââgezien, èn alle faktuure die miëjr as tien jââr aat wââre ëmme z'oepgestokt. = Ze hebben hun archieven nagekeken, en alle fakturen die ouder waren dan tien jaar hebben ze verbrand.   2. Opzetten, iemand tegen een ander in het harnas jagen. Die tang ës ons Frieda wee teege[n] onze Zjef âân 't oepstooke, së! = Die venijnige vrouw is Frieda weer tegen Jozef in het harnas aan het jagen!   Zie ook: stooke

3. Voorzeggen, influisteren, bijv. bij een examen.

De klaane[n] aa e rèmmeke geliëjrt oep't school, mââ[r] e kost et nog ni goe, want 'k ëm naa èn dèn wat moete[n] oepstooke. = Ons zoontje heeft op school een gedichtje geleerd, maar hij kende het nog niet zo goed want ik heb nu en dan moeten voorzeggen.

Zie ook: oepsteeke

oeptallerlëste(s)nipperke

uitdrukking

1. Op het allerlaatste moment, nog net op tijd.

M'aa afgesprooke[n] in de stââsse, mââ me zââte[n] al oep den trijn as meniëjr oeptallerlëstenipperke kwam afgestooke! = We hadden afgesproken mekaar in het station op te wachten, maar we waren al in de trein gestapt toen meneer (minachtend!) op het allerlaatste ogenblik kwam opdagen!

oeptallooëre ww, verv: tallooër oep - tallooërde[n] oep - oepgetallooërd 1. Opmaken, sier maken, tooien, zich opdoffen, schminken. Vandenââvet moet ek nââ[r] een traafiëjst më nen ooëp schètkonte. 'k Zal me mââ wa[d] oeptallooëre, want anders beginne ze wee achter me gat te babbele. = Vanavond moet ik naar een trouwfeest waar een aantal hovaardige vrouwen zijn. Ik zal me dus maar opdoffen, want anders wordt er weer over mij geroddeld.   Zie ook: oepkliëj

oeptèts

bijw

1. Tijdig, op tijd, eerder vroeg dan te laat, bijtijds, net op tijd, net binnen de afgesproken tijdslimiet, vooraleer een afgesproken tijdstip of voorwaarde is aangebroken..

Zie mââ da g'oeptèts vertrëkt, want ge zè persies weer âân'treneere. = Zorg maar dat je tijdig vertrekt, want je bent blijkbaar weer aan het treuzelen.

Èn oemda m'oeptèts wââren âângekomme, gaf den bââs nen toernee. = Omdat we voor de afgesproken tijd waren aangekomen, betaalde de waard ons een rondje.

Zie ook: intèts

oepwèsse

ww, verv: wèst oep - wèste[n] oep - oepgewèst

1. Opjutten, opjagen, iemand nerveus en ongeduldig maken.

Ge paast da da[d] aat vraake een braaf mènske[n] ës, mââ die zeïj van alles oem d'ander mènse[n] oep te wèsse! Ge zodde't eur ni nââgeeve[n], ë? = Men denkt dat dat oude vrouwtje een heel lief persoontje is, maar ze zegt allerlei onwaarheden om andere mensen op te jutten! Dat had je niet van haar gedacht, vermoed ik?

oepzitte

onpers ww, verv: zit er oep - zat er oep - oepgezeete

1. Iets aan de hand zijn, iets voorhebben, meestal in de ongunstige zin.

't Zit er booën oep! = Ze hebben ruzie.

Zit'et er wee[r] oep? = Hebben jullie weer ruzie?

2. Platvloerse manier om aan te geven dat een man betrekkingen heeft met een vrouw.

Diëj[n] eïj al oep iëjl Willebroek gezeete! = Hij heeft al bijna met alle vrouwen van Willebroek een affaire gehad.

oemploffe ww, verv: oemplof - oemplofte - oemploft 1. Ontploffen, in de lucht vliegen. Ook figuurlijk: uit zijn vel springen. De brandweer ës zjeüst verbij gereej më volle sirèène, èn ze zèn bij de Kok binnegereej. 'k Ëm ooëre zëgge dat er ne keïjtel oemploft ës... = De brandweer is net met loeiende sirenes voorbijgereden, en ze draaiden af naar de Cokesfabriek. Ik hoorde net zeggen dat er een ketel ontploft is... De keüs was zjeust gedâân, toen ons klaan eur tallooër soep oep de grond stoempte. Ik was veu 't oemploffe! = De schoonmaak was net achter de rug toen ons dochtertje haar bord soep van de tafel op de grond stootte. Ik sprong bijna uit mijn vel!

oer zn (een), mv: oere - verklw: oereke (een) 1. Hoer, prostituée. Een oer gelèk e pjèèt. = Iemand die algemeen de naam heeft het met veel mannen aan te leggen, en zich daar helemaal niet voor schaamt. 't Gelik ës vër oere[n] èn boere. = Men hoeft niet slim te zijn om rijk te worden. Of ook: men moet niet eerlijk zijn om rijk te worden.

oerekrolleke zn (een), =verklw, mv: oerekrollekes 1. Haarkrulletje op de slapen of op het voorhoofd. Populair bij actrices in de beginjaren van de film. 'k Weet nog as ek joenk was èn as me nââ de fillem ginge, da Gloorejaa Zwanson altij[d] een oerekrolleke droeg. = Ik herinner me nog uit mijn jeugd, als we naar de bisocoop gingen, dat Gloria Swanson altijd een krulletje op het voorhoofd had.

oerenboek

zn (nen), mv: oerenboeke - verklw: oerenboekske (een)

1. Hoerenloper, man die vaak een bordeel bezoekt.

'k Ëm dââ giëjn kompasse mee, want da's toch mââ nen oerenboek. = Ik heb met hem geen medelijden, want het is een hoerenloper.