Verenigde Provinciën - Willem V

22 okt: Willem IV overlijdt en wordt opgevolgd door zijn minderjarige zoon Willem V (van Oranje) die de nieuwe stadhouder wordt – de regenten nemen bestuur over tot de meerderjarigheid van Willem V in 1766. Zijn moeder Anna is gouvernante (tot 1759). Hertog Lodewijk Ernst van Brunswijk-Wolfenbüttel treedt op als waarnemend kapitein-generaal.

In de Republiek hoort men meer en meer voorstellen om er de vrijhandel in te stellen. Hierdoor vervaalt de noodzaak op begeleidende konvooien en ook het wegvallen van licenties betekent dan een minder inkomst voor de vloot.

In de noordelijke Nederlanden richt veepest grote schade aan.

de Gijselaat

Cornelis de Gijselaat (°19 feb 1751 Gorinchem +29 mei 1815 Leiden), Nederlands staatsman. Hij is een voorman van de patriotten, die genoemd worden naar zijn voornaam:"de Kezen".

Frankrijk - Diderot - d'Alembert

Denis Diderot (°5 okt 1713 Langres +31 jul 1784 Parijs) en Jean-Baptiste Le Rond d'Alembert (°16 nov 1717 Parijs +29 okt 1783 Parijs) geven hun "Encyclopédie ou Dictionnaire Raisonné des Sciences, des Arts et des Métiers" uit. Er worden 10 delen aangekondigd - uiteindelijk verschijnen 17 delen met tekst en 11 delen met afbeeldingen.

Portugal - de Carvalho

Eerste minister Sebastião José de Carvalho e Mello Pombal (°13 mei 1699 Lissabon +8 mei 1782 Pombal) voert hervormingen door volgens de ideeën van de Verlichting:

- beperking van de macht van adel en kerk

- hervormingen in het leger

- sanering van handel, financiën en industrie (protectionisme)

- onderwijs wordt een staatsaangelegenheid (tot 1757)

Tibet

De Chinezen vallen Tibet binnen, en mengen zich in de opvolging van de Dalai Lama.

Kanaal Mechelen - Leuven

Opening van het kanaal Rupel – Leuven of de Mechelse Vaart.

Duitsland - von Klinger

Friedrich Maximilian von Klinger (°1752 +1831), Duits schrijver van het drama "Sturm und Drang". Hiernaar wordt later een literaire beweging genoemd.

Frankrijk - Jacquard - Legendre

J. M. Jacquard (°1752 +1834), Frans wever die de Jacquard machine uitvindt, een weefstoel die volgens voorafbepaalde patronen kan weven.

Adrien Marie Legendre (°1752 +1833), Frans wis- en sterrenkundige. Hij bestudeert de getallenleer, de functietheorie en legt de banen van de kometen vast.

Oostenrijk - Dierentuin

In de buurt van kasteel Schönbrunn bij Wenen wordt een dierentuin geopend. Deze behoort tot één van de oudste nog bestaande dierentuinen.

Noord Amerika - Franklin

Benjamin Franklin (°17 jan 1706 Boston +17 apr 1790 Philadelphia), Amerikaans staatsman, schrijver en natuurkundige, ontdekt de stroom van bliksem, en vindt de bliksemafleider uit.

Nederlanden

13 mei: Karel van Lotharingen laat het bewind grotendeels over aan Karel van Cobenzl, die hij als gemachtigd minister aanstelt. Hij komt in de plaats van markies van Botta-Adorno, die vanwege een slechte gezondheid verzocht om terug te mogen keren. Deze regeert als een verlicht despoot (tot 1770). Zijn beleid forceert een verdergaande centralisatie van het bestuur en hij beknot de rechten van de kerk.

Zweden - Linnaeus

Carolus Linnaeus (eigenlijk: Carl Linné) (°23 mei 1707 Rashult +10 jan 1778 Hammarby), Zweeds natuuronderzoeker, legt in de "Species plantarum" de tweevoudige naamgeving van planten vast.

Nederlanden - Hervormingen

Hervorming van de Staten van Vlaanderen, waardoor de kleine kasselrijen inspraak hebben in het bestuur. Ze betalen hiervoor wel een fikse belasting aan de keizerin.

Noord Amerika - Franklin

Benjamin Franklin (°17 jan 1706 Boston +17 apr 1790 Philadelphia), Amerikaans staatsman, schrijver en natuurkundige, stelt op het congres van Albany de stichting van een staatkundige unie voor. Dit gebeurt op een bijeenkomst van vertegenwoordigers van de Britse kolonies in Noord Amerika, samengeroepen door de Engelse regering.

Nederlanden - Corbeels

Pieter Corbeels (°1755 Leuven +21 jun 1799). Vlaams drukker. Hij moet in 1796 vluchten omdat hij anti-Franse pamfletten heeft gedrukt.

Traktaat van Gianti

13 feb: de VOC sluit een overeenkomst met de opstandelingen in Java. Als gevolg wordt Mataram opgedeeld in Djokdjakarta en Soerakarta.

Frankrijk - Voltaire

In Frankrijk verschijnt rond deze tijd het "Essay over de gewoonten en geest van de naties", geschreven door Voltaire.

Engeland - Flaxman

John Flaxman (°1755 +1826), Engels beeldhouwer. Hij maakte o.a. beelden en grafmonumenten voor de St. Pauluskathedraal.

Noord Amerika - French and Indian War

In Amerika begint de "French and Indian War", die tot 1763 zal duren. Het is een oorlog tussen de Engelse en de Franse kolonisten.

Renversement des Alliances

1 mei: Maria Theresia sluit een vriendschapsverdrag met de Franse Bourbons, het zgn. "Renversement des Alliances".

Nederlanden - Van Geel

Jan Frans Van Geel (°18 sep 1756 Mechelen +20 jan 1830 Antwerpen), Vlaams beeldhouwer. Hij maakt o.a. de predikstoel van de Sint Andrieskerk in Antwerpen.

Verenigde Provinciën - Van Hemert

Paulus Van Hemert (°27 nov 1756 Amsterdam +10 feb 1825 's Gravenhage), Nederlands wijsgeer en godsgeleerde. Hij is een volgeling van Kant.

7-jarige oorlog

29 aug: begin van de 7-jarige oorlog (tot 1763) als Pruisen binnenvalt in Saksen. Pruisen krijgt de steun van Engeland, terwijl Saksen gesteund wordt door Oostenrijk, Spanje, Frankrijk, Rusland, Polen en Zweden.

Frankrijk verliest de meeste van zijn koloniën (incl. Noord Amerika) aan Groot Brittannië. De Republiek houdt zich eerder neutraal, o.a. omdat een beperkter budget de vlotbewegingen eerder tegenhouden. De Engelsen (gesteund door de Pruisen) uiten hun ongenoegen door koopvaardijschepen in beslag te nemen en de handelswaar als contrabande aan te slaan.

Indië - Fort William

Gouverneur Siraj ad-Daula van Bengalen valt de Britse handelspost van Fort William (nu: Calcutta) aan.

Vrede van Parijs

De zuidelijke Nederlanden worden een apart koninkrijk voor Filips van Parma (schoonzoon van Lodewijk XV) op het moment dat Oostenrijk Silezië terug verwerft. Oostenrijk zal op dat ogenblik ook een aantal Zuidnederlandse steden aan Frankrijk afstaan. (zie rechts)

De Witten-oorlog

(tot 1758): een literaire strijd tussen de orangisten en de staatsgezinden, over de waardering van de inzet van de gebroeders De Witt. Een gevolg van deze strijd is dat het duidelijk wordt dat een afschaffing van het eerder onderdrukkende stadhouderschap, welkom zou zijn.

2de verdrag van Parijs

1 apr:  tussen Oostenrijk en Frankrijk, dat steun toezegt aan Pruisen. Keizerin Maria Theresia schaft de Opperste Raad der Nederlanden af.

1 mei: tweede verdrag van Versailles tussen Frankrijk en Oostenrijk.

Duitsland

6 mei: slag bij Praag.

5 nov: slag bij Rossbach.

Indië - Slag bij Plassey

23 jun: Robert Clive (°29 sep 1725 Styche +22 nov 1774) verslaat de legers van gouverneur Siraj ad-Daula in de buurt van de Britse handelspost van Fort William (nu: Calcutta). Bengalen komt nu onder Engelse souvereniteit.

Osmaanse Rijk - Moestafa III

Sultan Moestafa III (°1717 Constantinopel +1774 Constantinopel) volgt zijn neef Osman III op. Hij is een zoon van Ahmed III. Met de hulp van Europese strategen weet hij zijn legers te moderniseren.

Spanje - Karel III

Koning Karel III (°20 jan 1716 Madrid +14 dec 1788 Madrid) op de troon.

Nederlanden

Aanstelling van ambtenaars tot voorzitter van de Geheime Raad, de Raad van Financiën en de Rekenkamer.

Duitsland

23 jun: slag bij Krefeld.

Frankrijk - Masséna

Hertog André Masséna van Rivoli, vorst van Esslling (°1758 +1817), Frans maarschalk en één van de bekwaamste generaals van Napoleon I.

Zweden - Linnaeus

Carolus Linnaeus (eigenlijk: Carl Linné) (°23 mei 1707 Rashult +10 jan 1778 Hammarby), Zweeds natuuronderzoeker, legt in de "Systemae Naturae" de tweevoudige naamgeving van dieren vast.

Nederlanden - Geheime Raad

P.F. De Nény wordt benoemd tot hoofdvoorzitter van de Geheime Raad (±eerste minister), en werkt in dien verstande nauw samen met Cobenzl. Hij staat open voor de Verlichting en is zelfs anti-clericaal.

Mechelen - Van Franckenberg

Jan Hendrik van Franckenberg, (°1726 +1804), kardinaal en afkomstig uit Silezië, wordt aartsbisschop van Mechelen (tot 1801). Hij verzet zich tegen de inmenging van keizer Josef II in kerkelijke zaken en weigert in 1797 de eed van trouw af te leggen, aan het Franse Directoire.

Verenigde Provinciën - Willem V

12 jan: prinses Anna van Oostenrijk - de moeder van Willem V - overlijdt. De hertog van Brunswijk neemt samen met een aantal anderen de voogdijschap over Willem V voor zijn rekening (tot 1766), en dit gebeurt volgens het reglement van Tutele: de magistraatsbenoemingen komen toe aan de vroedschappen, met uitzondering van Friesland. Daar is grootmoeder Maria Louise (Marijken Meu) de regentes.

Canada - Slag bij Québec

13 sep: Engelse soldaten onder leiding van James Wolfe verslaan de Franse legers - aangevoerd door Montcalm). De Britten nemen de stad Québec in.

Duitsland

1 aug: slag bij Minden.

Frankrijk - Voltaire - Danton

Voltaire (eigenlijk: François-Marie Arouet le jeune) (°21 nov 1694 Parijs +30 mei 1778 Parijs), Frans schrijver, geeft de satirische roman "Candide" uit.

Georges Danton (°1759 +1794), president van de Nationale Conventie, sterft later op het schavot.

Indonesië - VOC

De VOC onderneemt een expeditie om het gezag van de Compagnie te herstellen in Bengalen. Deze onderneming mislukt. Het daarvoor opgetrommelde leger en daarbijhorende vloot worden vernietigd door de legers van Lord Clive.

Spanje - Karel III

Koning Karel III van Spanje regeert (tot 1788).

Schandaal van de Van Harens

Onno Zwier van Haren en zijn broer Willem worden beticht van bloedschande. Dank zij deze beschuldiging kan Onno Zwier uit de Haagse hofkringen worden geweerd. Hij stond ervoor bekend om als Fries veel kabaal te maken.

Engeland - George III

Koning George III van Groot Brittannië komt op de troon (tot 1820). Hij is een kleinzoon van George II.

Japanse Keizerrijk - Hokoesai

Landbouwers komen in Japan in opstand, vanwege corruptie, honger en natuurrampen.

Katsoesjika Hokoesai (°1760 +1849), Japans schilder. Hij illustreert zijn eigen en andermans boeken, maakt meer dan 100 afbeeldingen van de Fujiyama. Naar schatting maakt hij meer dan 50.000 schetsen.