België - Daens / CVP - Mercier - Helleputte

Désiré Joseph Mercier (°Eigenbrakel 21 november 1851 +Brussel 23 januari 1926), Belgisch kardinaal en wijsgeer, sticht in Leuven het Hoger Instituut voor Thomistische Wijsbegeerte.

30 mar: Joris Helleputte, Arthur Verhaegen en pastoor Pottier stichen de Belgische Volksbond. Samen met de encycliek "Rerum Novarum" (15 mei) wil deze een overkoepeling zijn voor de katholieke arbeidersverenigingen. Men stelt zich scherp op tegen de socialistische tegenhangers.

Nederland - Philips - De Jong - Kramers

De Philips gloeilampenfabriek wordt opgericht in Eindhoven.

15 mei: de encycliek "Rerum Novarum" trekt bij de katholieken in Nederland de aandacht op de sociale problemen.

21 aug: een liberale verkiezingsoverwinning veroorzaakt de val van het kabinet baron Æneas Mackay (°Nijmegen 29 november 1839 +'s-Gravenhage 13 november 1909). De samenwerking tussen de katholieken en de protestanten in de stemlokalen verloopt niet zo goed. In de Anti-Revolutionaire Partij zijn er ook al spanningen tussen Kuyper en De Savornin Lohman.

Marinus De Jong (°1891 +1984), Nederlands musicus. Hij componeert symfonische gedichten, waaronder "Hiawatha".

Johannes Kramers (°Rotterdam 1891 +Oegstgeest 1951), Nederlands taalkundige en hoogleraar in Arabisch en andere oosterse talen.

Duitsland - Lilienthal - Ernst

Otto Lilienthal (°23 mei 1848 Anklam +10 aug 1896 Berlijn), Duits ingenieur, vliegt voor de eerste keer met een zweefvliegtuig over een afstand van 15 m.

Max Ernst (°1891 +1976), schilder, aanhanger van het dadaïsme en later het surrealisme.

Congo - Katanga

De Compagnie du Katanga wordt opgericht, om het ertsrijke gebied uit te baten. Hoewel ook Groot Brittannië geïnteresseerd is, krijgt België via de Compagnie de uitbatingsrechten toegewezen.

Koning Leopold II van België organiseert / financiert meerdere expedities, en zorgt er voor dat meer en meer stamhoofden in deze gebieden zich onderwerpen.

Groot Brittannië - Conan Doyle

Van Arthur Conan Doyle (°22 mei 1859 Edinburgh +7 jul 1930 Crowborough), Brits schrijver, verschijnen in "The Strand Magazine" de eerste afleveringen van de avonturen van Sherlock Holmes.

Atjeh

Christiaan Snouck Hurgronje (°Oosterhout 8 februari 1857 +Leiden 26 juni 1936) bestudeert de rechten en gewoonten van Atjeh heel grondig, met de bedoeling meer begrip voor mekaar te kunnen opbrengen.

Oostenrijk - Kautsky

Karl Johann Kautsky (°1854 +1938), Oostenrijks socialistisch schrijver, legt de grondslag voor het "Erfurter Programm", basis voor de Duitse Sociaal-Democratische Partij. Hij bestrijdt het communisme.

Rusland - Transsiberische spoorweg

In Rusland wordt gestart met de aanleg van de Transsiberische Spoorweg. Het traject loop uiteindelijk van Moskou naar Vladiwostok (aan de Japanse Zee). De totale lengte bedraagt uiteindelijk 8840 km.

USA - Miller

Henry Miller (°1891 +1980), Amerikaans schrijver. Hij creëert o.a. de gedurfde romans "Tropic of Cancer" en "Plexus".

Zweden - Lagerkvist

Pär Lagerkvist (°1891 +1974), Zweeds schrijver. Hij schrijft over de zin van het leven, zowel in romans, poëzie als toneelstukken ("De dwerg", "Barabbas").

Nederland - Gereformeerd Kerken

17 jun: oprichting van de "Gereformeerde Kerken in Nederland", waarin zowel de "dolerenden" van Abraham Kuyper (°Maassluis 29 oktober 1837 +Den Haag 8 november 1920) als de Afgescheidenen (van 1834) zich verenigen.
Daarnaast blijft er ook nog de groep van de Christelijk Gereformeerden.

Er komen een aantal nieuwe belastingswetten van minister Nicolaas Gerard Pierson (°Amsterdam 7 februari 1839 +Heemstede 24 december 1909) met de nadruk op directe belastingen (i.p.v. accijnzen): vermogensbelasting, bedrijfsbelasting. Voorgestelde inkomstenbelastingen stuiten op grote weerstand van de liberalen.

Frankrijk - Dassault - Milhaud

Marcel Dassault (°1892 +1986), vliegtuigenbouwer.

Darius Milhaud (°1892 +1974), Frans musicus. Hij schrijft opera's ("Le Boeuf sur le Toit"), orkestmuziek, pianostukken en liederen.

Oostenrijk - Dolfuss - Knaus

Engelbert Dolfuss (°1892 +1934), staatsman en kanselier van Oostenrijk die tegen de nazi’s de zelfstandigheid van zijn land blijft verdedigen. Hij wordt vermoord door de nazi’s.

Hermann Knaus (°1892 +1970), Oostenrijks geneesheer.

Spanje - Franco

Francisco Franco (°1892 +1975), Spaans staatsman. Ook bekend als de "Caudillo", of de leider van de rechtsen in de Spaanse burgeroorlog, die hij met de hulp van de nazi's in 1939 wint. Hij wordt dictator-staatshoofd van 1939 tot 1975.

USA - Immigratie - Getty - Hardy - Lubitsch

Op Ellis Island in de baai van New York wordt het opvangcentrum voor migranten geopend. Hier worden alle inwijkelingen in "het beloofde land" geregistreerd.

Jean Paul Getty (°1892 +1976), Amerikaans oliemagnaat, die lange tijd als de rijkste man ter wereld wordt beschouwd. Hij bezit een rijke kunstcollectie.

Oliver Hardy (°1892 +1957), Amerikaans filmacteur die vooral optreedt in groteske blijspelen, samen met Stan Laurel. Bekende werken zijn o.a. "The Battle of the Century", "Big Business".

Ernst Lubitsch (°1892 +1947), Duits filmregisseur die in 1923 naar de USA migreert en van daaruit werkt. Hij maakt monumentale historische films, zoals "Das Weib der Pharao". Ook de satire "Ninotschka" is van hem.

Zwitserland - Honegger

Arthur Honegger (°1892 +1955), Zwitsers musicus. Hij schrijft symfonieën en oratoria, waaronder "Le roi David".

België - Meervoudig mannenkiesrecht - Lamberty

15 apr: priester Alfons Daens sticht de Christene Volkspartij. De partij heeft een sociaal en Vlaamsgezind programma. De conservatieve katholieken - o.l.v. Charles Frédéric Auguste graaf Woeste (°Brussel 26 februari 1837 +Brussel 5 april 1922) - zien dit uiteraard niet graag gebeuren, en zorgen met de nodige verdachtmakingen voor vervolg van de priester. Daens wordt als gevolg herhaaldelijk met kerkelijke sancties gestraft.

18 apr: door een grondwetsherziening wordt het algemeen meervoudig mannenkiesrecht ingevoerd. Als gezinshoofd krijgt men een tweede stem, en indien men over voldoende vermogen of opleiding beschikt komt men zelfs tot een derde stem. Op deze manier zijn er in 1894 meer dan 1.370.000 kiezers, die meer dan 2 miljoen stemmen uitbrengen. Ook voor de Senaat wordt het kiestelsel gewijzigd.

Max Lamberty (°31 dec 1893 Brussel +19 aug 1975 Brussel), Vlaams schrijver en socioloog. Hij schrijft de "Philosophie der Vlaamsche Beweging".

Nederland - Arbeiders Syndicaat - Herzberg

In Nederland wordt het Nationaal Arbeiders Syndicaat gesticht. Het is een anti-parlementaire vereniging, die tal van staking zal uitroepen, zonder dat ze zelf over voldoende financiële middelen beschikt om de stakers te vergoeden.

De aanhoudende internationale economische crisis blijft in Nederland voor toenemende werkloosheid zorgen.

Abel Jacob Herzberg (°17 sep 1893 +19 mei 1989 Amsterdam), Nederlands schrijver van Russisch-Joodse afkomst. Hij schrijft essays en kronieken, o.a. over het concentratiekamp van Bergen-Belsen.

China - Mao Tse-Toeng

Geboorte van Mao Tse-Toeng (°1893 +1976), later Chinees staatsman.

Duitsland - Fallada - Göring - Grosz

Hans Fallada (pseud voor Rudolf Ditzen), (°1893 +1947), Duits romanschrijver. Hij schrijft sociaal-kritische romans, o.a. "Kleiner Mann, was nun?" en "Jeder stirbr für sich allein".

Hermann Göring (°1893 +1946), Duits staatsman. Hij wordt hoofd van de Duitse "Luftwaffe" in WO II. Hij pleegt zelfmoord.

George Grosz (°1893 +1959), Duits schilder. Sterk verbonden met het dadaïsme. Hij migreert in 1932 naar de Verenigde Staten.

Frankrijk - Lumière - Filmcamera

Auguste Marie Louis Nicolas Lumière (°19 okt 1862 Besançon +10 apr 1954 Lyon) en Louis Jean Lumière (°5 okt 1864 Besançon +6 jun 1948 Bandol) vinden de filmcamera uit, en ook het eerste toestel om beelden te projecteren.

Groot Brittannië - Goossens - Korda

Eugène Goossens (°1893 BE +1962), Engels musicus van Vlaamse origine. Hij schrijft experimentele werken voor koor, opera en orkest.

Alexander Korda (°1893 +1956), Engels filmregisseur en -producent. Hij is eigenlijk van Hong Kong afkomstig. Hij maakt talrijke historisch-getinte prenten over Engelse vorsten ("The Private Life of Henry VIII").

Hongarije - Mannheim

Karl Mannheim (°Boedapest 27 mar 1893 +Londen 9 jan 1947), Hongaars socioloog die in 1933 naar Groot Brittannië emigreert. Hij verricht baanbrekend werk op gebied van de "kennissociologie", o.a. in de werken "Ideologie und Utopie" en "Man and society in an age of reconstruction".

Ierland - Gaelic League

Douglas Hyde sticht de niet-politieke Gaelic League, ter bevordering van de Ierse taal.

Nieuw-Zeeland - Vrouwenkiesrecht

In Nieuw Zeeland krijgen de vrouwen stemrecht. Het is het eerste land ter wereld om dit recht in te voeren.

Noorwegen - Nansen - Noordpool

Nansen gaat op weg naar de Noordpool.

USA - President Cleveland - Lloyd

Stephen Grover Cleveland (°Caldwell NJ18 mar 1837  +Princeton NJ 24 jun 1908) wordt president van de Verenigde Staten (tot 1897).

Harold Lloyd (°1893 +1971), Amerikaans filmacteur. In zijn films vind je vaak komische effecten, als reactie op een té gemechaniseerde wereld. Hij treedt op in meer dan 300 films.

België - Gevaert - Institut Solvay - Lemaître

Lieven Gevaert (°1868 +1935) richt in Mortsel de Gevaert fabrieken op, een bedrijf waar fotografische producten worden gemaakt.

Oprichting in Brussel van het Institut Solvay (door E. Solvay), dat zich vooral met sociale wetenschappen bezighoudt. In de meer recente tijd zijn ook fysiologie en handel onderzoeksgebieden.

Jules Lemaître (°1894 +1966), Belgisch wis- en natuurkundige, priester en hoogleraar in Leuven. Hij is voorzitter van de Pauselijke Academie van Wetenschappen. Hij publiceert zijn theorie over het uitdijend heelal (gebaseerd op de relativiteitstheorie).

Nederland - SDAP - Van Houten

Minister Johannes Tak van Poortvliet (°Engelen 21 juni 1839 +Den Haag 26 januari 1904) ontwerpt een kieswet, die echter niet zomaar aanvaard wordt. Hij herbepaalt de "kentekenen van geschiktheid" voor de kiezers als "in eigen onderhoud kunnen voorzien en kunnen lezen en schrijven". Nadat een niet algemeen aanvaard amendement toch wordt gestemd, volgt de ontbinding van de Kamer.

apr: Bij de georganiseerde verkiezingen heerst een felle strijd tussen de "Takianen" en de "Anti-Takianen". Het komt tot een scheuring in de Anti-Revolutionaire Partij en ook bij de liberalen.

26 aug: de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) wordt gesticht (door o.a. Troelstra, Schaper, Vliegen, Polak, Van der Goes, Gerhard...). Zij verzetten zich uitdrukkelijk tegen de anti-parlementaire en anarchistische richting, waarin Domela Nieuwenhuis de SDB (socialisten) stuurt. Ook wordt een Vereniging voor Vrouwenkiesrecht opgericht.

Samuel van Houten (°Groningen 17 feb 1837 +'s Gravenhage 14 okt 1830), Nederlands staatsman. Hij wordt bekend door de eerste wet op de kinderarbeid en door de kieswet van 1896. Van 1894 tot 1897 is hij minister van Binnenlandse Zaken.

Kramers - Laan

Hendrik Kramers (°1894 +1952), Nederlands natuurkundige en hoogleraar. Hij bestudeert vnl. de quantummechanica.

Dick Laan (°Wormerveer 1894 +Heemstede 1973), Nederlands schrijver, vooral bekend om zijn kinderboeken in de "Pinkeltje" -serie.

Duitsland - Mayer

Carl Mayer (°1894 +1878), Duits schrijver. Hij maakt vooral werk voor expressionistische filmscenario's, o.a. "Das Kabinett des Dr. Caligari".

Frankrijk - Périer - Dreyfuss

President Casimir-Périer leidt de republiek (tot 1895).

Alfred Dreyfus (1859° +1935) wordt wegens vermeend verraad van militaire geheimen naar het Duivelseiland bij Cayenne verbannen. Hij wordt in 1906 in ere hersteld.

Groot Brittannië - Edward VIII - Huxley

Koning Edward VIII wordt geboren. Hij is zoon van George V.

Aldous Huxley (1894 +1963), Engels schrijver van sceptische romans, met als bekendste "Brave New World".

Lombok

Generaal Jacobus Augustinus Vetter (°2 december 1837 +2 december 1907) voert de Lombok expedetie. Hij onderwerpt uiteindelijk het eiland en neemt de "schatten van Lombok" als oorlogsbuit mee.

Japans-Chinese Oorlog

Japans-Chinese oorlog (tot 1895), strijd rond de macht over Korea. Daarbij wordt China verslagen. Het moet Formosa / Taiwan en de Pescadoreseilanden aan Japan afstaan. Korea wordt zelfstandig.

Noorwegen - Gulbransen

Trygve Gulbransen (°1894 +1962), Noors schrijver. Vooral bekend van de trilogie "De geschiedenis van het geslacht Björndal".

Rusland - Nikolas II - Kapitsa - Majakovski

Tsaar Nicolas II (tot 1917) – hij is de laatste tsaar. Hij en zijn familie worden tijdens de Oktoberrevolutie vermoord.

Piotr Kapitsa (°1894 +1984), Russisch natuurkundige, wiens onderzoek zich vooral richt op het vlak van extreem lage temperaturen.

Vladimir Majakovski (°1894 +1930), Russisch dichter en toneelschrijver, die in zijn werken de Oktoberrevolutie verheerlijkt.

USA - Fleischer

Dave Fleischer (°1894 +1979). Cartoonist en maker van tekenfilms.

Wereld - IOC

Oprichting van het Internationaal Olympisch Comité (IOC), of de organisatie die instaat voor van de Olympische Spelen.

België - Schollaert - Ganshof - De Meyer - Grevisse - Van Goethem

15 sep: François Victor Marie Ghislain Schollaert (°Wilsele 19 augustus 1851 +Sainte-Adresse 29 juni 1917) komt met een wetsvoorstel voor het Lager Onderwijs, dit keer katholiek gevormd (en gesteund). Door deze wet wordt godsdienstonderwijs in de openbare scholen verplicht.

Frans Ganshof (°Brugge  14 mar 1895 +Brussel 26 jul 1980), Vlaams geschiedschrijver. Hij bestudeert de Karolingische tijd, en schrijft daar studies over.

Maurits De Meyer (°Elversele 2 mar 1895 +Wilrijk 24 nov 1970), Vlaams volkskundige. Hij schrijft het "Vlaams Sprookjesboek".

Maurice Grevisse (°1895 +1980), taalkundige die een werk over de Franse spraakkunst schrijft: "Le bon usage".

Fernand van Goethem (°Lokeren 1 aug 1895 +Gent 9 jan 1974), Vlaams jurist en hoogleraar in Leuven. Hij draagt bij tot de opbouw van een volwaardige Nederlandstalige universiteit.

Nederland - Veiligheidswet

De Veiligheidswet wordt ingevoerd, en de Hinderwet zal worden herzien.

5 mei: de rooms-katholieke kiesverenigingen besluiten op een samenkomst in Utrecht om landelijk samen te werken, met het programma van Schaepman (°Tubbergen 2 maart 1844 +Rome 21 januari 1903) als basis. Uit deze groepering wordt in 1926 de Roomsch-Katholieke Staatspartij opgericht.

19 mei: eerste auto in Nederland. De Haagse fotograaf Adolphe Zimmermans bestelde de wagen - type Victoria - bij Benz & Co in Mannheim.

6 jun: de kieswet van minister Samuel van Houten (°Groningen 17 februari 1837 +Den Haag 14 oktober 1930) wordt goedgekeurd door de 2de Kamer. Gevolg van de nieuwe kieswet is een vel groter aantal kiesgerechtigden, dat nu ruim 50% van de volwassen mannen telt.

Cuba - Spanje

In Cuba breekt andermaal een opstand uit tegen de Spaanse bezetter. Spaanse legers worden definitief verslagen (tot 1898).

Duitsland - Röntgen - Hindemith

Wilhelm Conrad Röntgen (°Lennep 27 mar 1845 +München 10 feb 1923), Duits natuurkundige, ontdekt de elektromagnetische röntgenstraling.

Paul Hindemith (°1895 +1963), één der leidende figuren van de nieuwe Duitse muziek. Hij schrijft opera's (o.a. "Mathis der Mahler"), balletten, kamermuziek, orkestwerken en liederen.

Frankrijk - Faure - Lumière - Giono

President Faure aan het hoofd van de republiek (tot 1899).

De gebroeders Lumière ontdekken de cinema en geven hun eerste voorstelling in Parijs. Auguste Lumière (°1862 +1954) en Louis Lumière (°1864 +1948), zijn eigenlijk Franse scheikundigen, en werken verder aan de verbetering van de kleurenfotografie.

Jean Giono (°1895 +1970), Frans schrijver, die romans over de Provence te boek stelt.

Groot Brittannië - Graves

Robert Graves (°1895 +1985), Engels schrijver, o.a. bekend van "I Claudius".

Italië - Marconi

Guglielmo Marconi (°Griffone 25 apr 1874 +Rome 20 jul 1937), Italiaans ingenieur, brengt de eerste radioverbinding tot stand op korte afstand. Dit gebeurt in de buurt van Bologna, en de signalen leggen een draadloos een afstand af van 2 km. Dit wordt de basis van de draadloze telegrafie.

Noorwegen - Frisch

Ragnar Frisch (°1895 +1973), Noors economist. Hij stelt dynamische modellen op voor de analyse van economische problemen.

Rusland - Jessenin

Sergej Jessenin (°1895 +1925), Russisch schrijver van populaire, lyrische werken. In zijn werk vind je ook zijn revolutionaire instelling.

USA - Giauque

William Francis Giauque (°1895 +1982), scheikundige die zijn werk vooral richt op "lage temperaturen".

Zuid-Afrika - Jameson Raid

31 dec: sir Leander Starr Jameson (°1853 +1917) valt met een troepenmacht de Zuid-Afrikaanse Republiek (Transvaal) binnen. De aanval wordt echter door de Boeren bedwongen.

België - Pensioenwet - Prinses Henrica - Helleputte - De Koninck

Een wet regelt het ouderdomspensioen.

Ontstaan van het "Schipperswerk" in Brugge, met als initiatiefnemers pastoor Melville van Sint Anna en bisschop Waffelaert van Brugge. Hoofdgedachte blijft om van de schipperskinderen goede christenen te maken, maar het pakket omvat al gauw de andere basiselementen van het onderwijs. De school zal in 1913 door de Belgische staat worden erkend.

Prinses Henrica van België (°Brussel 30 nov 1870 +CH 29 mar 1948), dochter van Filips graaf van Vlaanderen, huwt met Prins Emmanuel van Orléans hertog van Vendôme.

Joris Helleputte (°Gent 31 aug 1852 +Leuven 22 feb 1925), staatsman, ingenieur en architect.  Je vindt hem vanaf nu geregeld op ministerposten, meestal minister van Landbouw.

Louis Herman De Koninck (°St Gillis Brussel 1896 +Ukkel 1984), Belgisch architect. Hij is vooral begaan met industriële vormgeving en functionele esthetiek.

Nederland - Kieswet - Hogerhuiszaak - Eerste auto

S. Van Houten stelt een nieuwe kieswetgeving voor, waar meer categorieeën kiezers voorkomen, zoals belasting-, woning-, loon-, pensioen-, grootboek-, spaarbank- en examenkiezers. Als deze wet wordt ingevoerd, zal iets meer dan 50 % van de volwassen mannelijke Nederlandse bevolking zijn stem kunnen uitbrengen.

De Hogerhuiszaak (tot 1900): Troelstra trekt de aandacht op een mogelijk geval van klassejustitie.

Notaris Bacx is de eerste Nederlander die met een eigen auto rijdt.

Canada - Gold Rush - Klondike

Aan de Klondike rivier (Yukon, CDN) wordt goud gevonden. Dit is het begin van de grote Gold Rush, en meteen het startpunt om het hoge noorden economisch te ontsluiten.

Door berichtgeving van de kranten bij aankomst van de "goudschepen" in San Francisco en in Portland, trekken meer dan 100.000 goudzoekers op pad.

Ethiopië - slag bij Adwa

Keizer Menelik II van Ethiopië (°1844 +1913) verslaagt de Italianen bij Adwa.

Frankrijk - Méliès - Becquerel - Masson

Georges Méliès (°1861 +1938), Frans filmpionier, sticht in Parijs de eerste filmproductiefirma ter wereld. Deze heet "Star Film" en maakt de eerste speelfilm "L'Arroseur arrosé".

Antoine Henri Becquerel (°Parijs 15 dec 1852 +Le Croisic 25 aug 1908), Frans natuurkundige, ontdekt de radioactiviteit. De SI-eenheid wordt later naar hem vernoemd: becquerel (bq).

André Masson (°1896 +1987), Frans surrealistisch schilder.

Griekenland - Olympische Spelen

Baron Pierre de Coubertin (°Parijs 1 jan 1863 +Genève 2 sep 1937) stelt de Olympische Spelen  van de Moderne Tijd in. De spelen worden in Athene gehouden, en er nemen 13 landen deel.

Hongarije - Herzl

Theodor Herzl (°Boedapest  2 mei 1860 +Edlach 3 jul 1904), Hongaar jurist en stichter van het zionisme, schrijft "Der Judenstaat". Hierin pleit hij voor een exodus van alle joden naar een eigen staat.

Atjeh - Toekoe Oemar

Het inlandse hoofd Toekoe Oemar pleegt verraad, door in plaats van zijn belofte te houden om de Nederlanders te helpen, terug over te lopen naar zijn landgenoten. Nederland is verontwaardigd en geeft het principe van de "geconcentreerde stellingen" op.

Italië - Puccini

Giacomo Puccini (°Lucca 23 dec 1858 +Brussel 29 nov 1924), Italiaans componist, creëert de opera "La Bohème".

USA - Hench - Keaton

Philip Hench (°1896 +1965), Amerikaans geneeskundige, die de werking van cortisone onderzoekt.

Buster Keaton (°1896 +1966) (eigenlijk: Joseph Francis Keaton), Amerikaans filmacteur en -regisseur. Hij speelt in komische films, hoewel je hem in de film zelden ziet lachen. Bekende film met hem is o.a. "The General".

België - Delvaux - Van Hemeldonck

Paul Delvaux (°Antheit 23 september 1897 +Veurne 20 juli 1994), schilder, vnl. surrealistisch werk.

Emiel Van Hemeldonck (°Zwijndrecht 29 nov 1897 +Arendonk 13 jan 1981), Vlaams dichter. Hij schrijft populaire Kempense romans, zoals "De cleyne Keyser".

Nederland - Telefoon - Mens

Het kabinet Pierson - Goeman Borgesius wordt ingezworen. Ze worden ook wel eens het "kabinet van de sociale rechtvaardigheid" genoemd (tot 1901).

Er wordt overgegaan tot een algemene 11-uren durende werkdag, die bij het spoorwegpersoneel echter tot 10 uur wordt herleid. Dit kabinet zal ook zijn stem uitbrengen over de Ongevallenwet (in 1900), de Kinderwet, de Mijnwet, de Gezondheidswet en de Woningwet (in 1901).

Particuliere telefoondiensten ontstaan. Ze zullen op den duur samensmelten met de post en de telegraaf tot één enkele maatschappij, de PTT (in 1928).

Jan Mens (°1897 +1967), Nederlands romanschrijver. Bekend van hem zijn o.a. "Mensen zonder geld", "Het kleine verschil" en "De kleine waarheid".

Duitsland - Goebbels - Braun

Joseph Goebbels (°1897 +1945), Duits staatsman. Onder Hitler wordt hij later minister van Volksvoorlichting en Propaganda.

De kathodestraalbuis met fluorescerend scherm door Karl Ferdinand Braun.

Frankrijk - Freinet - Fresnay

Célestin Freinet (°1897 +1966), Frans opvoedkundige. Hij werkt een pedagogie uit die steunt op de spontaneïteit en het actief proberen van het kind. Dit komt vaak spontaan tot uiting in het spel van het kind. Later worden scholen opgericht die deze pedagogische theorie nauwgezet toepassen.

Pierre Fresnay (°1897 +1975), Frans toneelspeler en filmacteur. Zijn echte naam is Pierre Jules Louis Laudenbach. Hij treedt o.a. op in "La grande illusion" van Renoir en "Dieu a besoin des hommes" van Delannoy.

Italië - Radio

De radio (Marconi).

Polen - Epstein

Jean Epstein (°1897 +1953), Pools Frans cineast. O.a. "La chute de la Maison Usher".

USA - President McKinley - Hawaï - Faulkner

William McKinley (°Nile OH 29 jan 1843 +Buffalo NY 14 sep 1901) wordt president van de Verenigde Staten (tot 1901). Hij wordt vermoord op 6 september 1901 in Buffalo.

Hawaï komt toe aan de Verenigde Staten. In 1959 wordt het de 50ste staat.

William Faulkner (°1897 +1962), romanschrijver. Bekend werk: "Requiem voor een non".

Zweden - Nobelstichting

Alfred Bernhard Nobel (°Stockholm 12 okt 1833 +San Remo 10 dec 1896), Zweeds industriëel, bestemt per testament het grootste deel van zijn fortuin om de Nobelstichting op te richten. Jaarlijks zal deze stichting op 10 dec de Nobelprijzen uitreiken, wat voor de eerste keer in 1901 zal gebeuren.

België - Gelijkheidswet

18 apr: het Vlaams wordt een officiële en gelijkwaardige taal aan het Frans. Doo de wet Coremans - De Vriendt krijgen zowel de Nederlandse als de Franse teksten volledige gelijkwaardigheid en rechtskracht, net als dit geldt voor de koninklijke besluiten.

België - De Ghelderode - Magritte - Malfait - de Gerlache

Michel De Ghelderode (°1898 +1962), Belgisch toneelschrijver, waaronder "Barabbas".

René Magritte (°1898 +1967), Belgisch schilder van surrealistische werken, heel nauwkeurig geschilderd.

Hubert Malfait (°Astene 25 dec 1898 +St Martens Latem 15 sep 1971), Vlaams schilder. Hij behoort tot de Latemse school, waarin hij aanvankelijk expressionistische werken maakt, en later neigt naar realistische schilderijen.

Adrien de Gerlache (°Hasselt 2 aug 1866 +Brussel 4 dec 1934) onderneemt een expeditie naar de Zuidpool (tot 1899).

Nederland - Wilhelmina - Dienstplicht - Escher - Ivens - Last

2 jul: de wet op de dienstplicht wordt aangepast, en o.a. het remplaçantenstelsel (aanduiding van een vervanger voor de dienstplicht) wordt afgeschaft. Dit systeem werd ingevoerd in 1579 met de Unie van Utrecht.

6 sep: koningin Wilhelmina (°Den Haag 31 augustus 1880 +Apeldoorn 28 november 1962) wordt in Amsterdam ingehuldigd. Ze heeft in de Nieuwe Kerk van Amsterdam op 31 aug de eed op de grondwet afgelegd.

M. A. Thompson wordt hoofdredacteur van de katholieke krant "De Maasbode". Daarin propageert hij het integralisme, dat zich opstelt tegen de hele moderne wetenschap en samenleving.

Maurits (Max) Escher (°Leeuwarden 17 jun 1898 +Hilversum 27 mar 1972), Nederlands graficus. Vooral bekend van zijn ruimtelijke constructies, die volgens mathematische principes worden opgesteld.

Joris Ivens (°1898 +1989), Nederlands filmregisseur. Hij maakt documentaires ,o.a. over de Spaanse burgeroorlog ("Spanish Earth"). Door de film "Indonesia Calling", een pleidooi voor Indonesisch zelfbestuur, valt hij in ongenade bij de Nederlandse regering.

Jef Last (°1898 +1972), Nederlands schrijver en Chinakenner. Romans: "De vliegende Hollander" en "Mijn vriend André Gide". Hij vecht mee tegen de fascisten in de Spaanse Burgeroorlog.

Canada - Yukon

In Canada wordt Yukon van de North-West Territories gescheiden, met Dawson als hoofdstad van Yukon.

Congo - Spoorweg

Vanaf Leopoldstad wordt een spoorweg aangelegd naar Matadi aan de kust, om op die manier de onbevaarbare stukken van de Congo-rivier te vermijden.

Duitsland - Brecht - Marcuse - Messerschmitt

Berthold Brecht (°1898 +1956).

Herbert Marcuse (°1898 +1979), Duits cultuurfilosoof. In 1934 emigreert hij naar de USA. Van hem bekend is o.a. "One dimensional man", waarin de repressieve gevolgen van een schijnbaar tolerante geïndustrialiseerde maatschappij aan de kaak worden gesteld. De studentenbeweging van 1968 baseerde zich op zijn ideeën.

Willy Messerschmitt (°1898 +1978), Duits industriëel en bouwer van vliegtuigmodellen.

Egypte - Soedan

Egypte verliest Soedan, na de overwinning van Kitchener bij Fasjoda.

Jean Baptiste Marchand (°1863 +1934), Frans officier, onderneemt een expeditie van de Ubangi naar Fasjoda. Daar hijst hij de vlag als teken van overwinning, maar weldra moet hij het gebied aan Kitchener overlaten.

Frankrijk - Curie - Becquerel

Pierre Curie (°1859 +1906) en zijn vrouw Marya Sklodowska (°1867 +1934) en A.H. Becquerel ontdekken radium.

Atjeh

Generaal Joannes Benedictus van Heutsz (°Coevorden 3 februari 1851 +Montreux 11 juli 1924) doet zijn intrede in de oorlog van Atjeh. Hij zal door zijn kennis van het volk en zijn gewoonte uiteindelijk vrede kunnen brengen in het gebied (in 1903). Dan onderwerpen de pretendent-sultan en een aantal hoofden zich aan het Nederlandse bestuur.

Itallië - Puccini - Malaparte

Giacomo Puccini (°Lucca 23 dec 1858 +Brussel 29 nov 1924), Italiaans componist, creëert de opera "Tosca".

Curzio Malaparte (pseud. Kurt Suckert) (°1898 +1957), Italiaans romanschrijver, o.a. "Kaputt" en "La Pelle".

Oostenrijk - Elisabeth

Elisabeth, de vrouw van Frans Josef, wordt vermoord.

Philippijnen

De Philippijnen komen onder Amerikaans bewind.

Rusland - Eisenstein - Malinovski

Sergej Eisenstein (°1898 +1948), filmregisseur. Hij maakt baanbrekende films, met "Potemkin" als bekendste.

Rodion Malinovski (°1898 +1967), Russisch veldmaarschalk.

Spanje - USA - Lorca

Spaans-Amerikaanse Oorlog – de VS verwerven Cuba, Puerto Rico en de Filippijnen.

Federico Garcia Lorca (°1898 +1936), Spaans dichter die de cultuur van Andalusië tot uiting brengt. Hij wordt vermoord door de soldaten van generaal Franco.

USA - Gershwin

George Gershwin (°1898 +1937), musicus. Hij verbindt jazzelementen met symfonische muziek. Bekend om "Rhapsody in Blue en "Porgy and Bess".

België - Gijsen - Matthijs - Grammens - De Meyer

30 dec: door een nieuwe reglementering wordt de evenredige vertegenwoordiging in het arrondissement ingevoerd. Op deze manier voorkomt men de versnippering van de partijen, zoals dat in Nederland gebeurd is.

Marnix Gijsen (°Antwerpen 20 okt 1899 +Pellenberg 30 sep 1984), pseudoniem van Jan Albert Goris, Vlaams letterkundige. Hij schrijft essays en maakt reisbeschrijvingen. Bekend o.a. "Joachim van Babylon".

Marcel Matthijs (°Oedelem 11 jan 1899 +Oedelem 30 aug 1964), Vlaams romanschrijver (o.a. "Onder de toren" en "Een spook op zolder").

Florimond Grammens (°Bellem 13 apr 1899 +Deinze 28 mar 1985). Vlaams voorman, die gedurende WO II actie voert tegen de verfransing in de Vlaamse taalgrensstreek.

Willem De Meyer (°Mechelen 23 dec 1899 +Borgerhout 22 jul 1983), Vlaams muziekleraar. Hij stimuleert het Vlaamse lied.

Nederland - Den Haag - Eemskanaal - Marsman

In Den Haag wordt de eerste internationale vredesconferentie gehouden.

Opening van het Dortmund – Eemskanaal (269 km lang).

Hendrik Marsman (°Zeist 30 sep 1899 +21 jun 1940), Nederlands schrijver. Hij schrijft vitalistische gedichten ("Paradise Regained", "Porta Nigra") en romans ("De dood van Angèle Degroux").

Begin van de "ethische politiek" nadat Van Deventer in "De Gids" het artikel "Een Ereschuld" publiceert. In dit artikel staaft hij dat Nederland een deel van de miljoenen die ze verdiende hebben aan Oost-Indië, terug moeten geven door een soort van ontwikkelingshulp. Hij verdedigt een eigen bestuur voor de kolonies, wat voor veel Nederlanders op korte termijn niet mogelijk lijkt.

Duitsland - Koldewey

Robert Koldewey (°1855 +1925), Duits archeoloog helpt bij de opgravingen in Babylon (tot 1917).

Frankrijk - President Loubet

President Emile Loubet (°1838 +1929) als staatshoofd (tot 1906).

Italië - FIAT

Oprichting van de FIAT fabrieken in Turijn. FIAT staat voor "Fabbrica Italiana Automobili Torino.

USA - Duke Ellington - Hemingway

Edward Kennedy "Duke" Ellington (°1899 +1974), musicus en jazzpianist en -componist.

Ernest Hemingway (°1899 +1961), Amerikaans schrijver. Hij schrijft vooral romans, waaronder "For whom the bell tolls" en "The old man and the sea".

Zuid-Afrika - Boerenoorlog

De Boeren van de Transvaalse Republiek in Zuid Afrika moeten de Tweede Boerenoorlog beëindigen.

België - Leopoldsorde - Gilliams

Koning Leopold II stelt de "Orde van Leopold II" in, te verwerven voor diensten aan de vorst (een Belgische ridderorde).

2 okt: Koning Albert I van België (°1875 +1934) huwt met hertogin Elisabeth van Beieren (°Possenhoven 25 jul 1876 +Brussel 23 nov 1965). Ze hebben samen 3 kinderen: Leopold, Karel en Marie-José.

België - Brussel - Zeekanaal

28 jul: koning Leopold II en zijn vrouw koningin Maria Hendrika huldigen de moderniseringswerken van het zeekanaal Rupel - Brussel in. De werken zullen echter pas volledig afgerond zijn in 1922, na het nodige oponthoud door WO I en de schade die wordt aangericht aan het kanaal.

Nederland - Leerplicht - Groene Kruis

30 mar: de algemene leerplicht wordt ingevoerd. Door deze wet worden alle kinderen van 7 jaar gedurende 6 jaar verplicht naar school gestuurd. De wet wordt met krappe meerderheid door de 2de Kamer goedgekeurd.

Oprichting van het "Groene Kruis", een vereniging voor ziekenverpleging en volksgezondheid.

China - Boksersopstand

jun: genoemd naar de "Vuisten van Gerechtigheid en Harmonie". De opstand is gericht tegen christenen en het opdringerig optreden van buitenlanders (Amerikanen, Europeanen, Japanners). Een gealliëerde troepenmacht zal uiteindelijk de opstand onderdrukken in 1901.

Duitsland - Planck - Fromm

Max Planck (°Kiel 23 apr 1858 +Göttingen 4 okt 1947), Duits natuurkundige, stelt de quantumtheorie op.

Erich Fromm (°1900 +1980), Duits psychiater. Hij bestudeert de invloed van het culturele milieu op de vorming van de persoonlijkheid. In 1933 emigreert hij naar de Verenigde Staten.

Groot Brittannië - Stonehenge

Neodruïden houden hun eerste viering van de zonnewende in Stonehenge. Vanaf nu, zullen ze deze gebeurtenis jaarlijks vieren.

Hongarije - Gabor

Dennis Gabor (°Hongarije 1900 +1979), Engels natuurkundige. Hij migreert in 1934 naar Groot Brittanië. Hij vindt later de holografie uit.

Italië - Victor Emmnuel III

Koning Umberto I wordt vermoord. Koning Victor Emanuel III. Hij doet in 1946 troonsafstand.

Britaine van Abruzzi verkent Afrika.

Oostenrijk - Landsteiner - Freud

Karl Landsteiner (°Wenen 14 jun 1868 +New York 26 jun 1943), Oostenrijks medicus en patholoog, ontdekt de bloedgroepen A, B, AB en 0.

Van Sigmund Freud (°Freiberg 6 mei 1856 +Londen 23 sep 1939), Oostenrijks neuroloog en psychiater, verschijnt "Die Traumdeutung". Dit werk leidt het tijdperk van de psycho-analyse in.

Zuid-Afrika - Boerenoorlog

President Kruger wordt met de kanonneerboot "Gelderland" uit Zuid-Afrika teruggehaald. Tijdens de Boerenoorlog (1899 - 1902) is de stemming daar anti-Brits. Toch durft de Nederlandse regering niet tussen te komen.

Wereld - Bevolking

Volgens de Verenigde Naties leven er ongeveer 1.650.000.000 mensen op de Aarde.