Burgerlijke Stand

De Burgerlijke Stand en het Kadaster worden ingevoerd, gebaseerd op het Franse model.

België - Antwerpen

In Antwerpen wordt het Bonapartedok gegraven.

8 jun - Werbrouck schandaal: Werbrouck wordt ontheven uit zijn functie van burgemeester van Anwerpen. Hij wordt verdacht om smokkel toe te laten / aan te moedigen en hij heeft hem toevertrouwde geld verduisterd.

In 1813 zal een jury-rechtbank hem vrijspreken, tot grote woede van Napoleon.

Nederland - Bonaparte

22 okt: Napoleon reist door Nederland. Als gevolg van deze reis worden de universiteiten van Franeker en Harderwijk opgeheven.

De universiteiten van Utrecht, Groningen, Amsterdam en Deventer worden omgevormd tot "écoles secondaires".

De universiteit van Leiden wordt dan weer een "université impériale".

Frankrijk - Napoleon II - Leverrier

Napoleon II (tot 1832), zoon van Napoleon I en Marie Louise van Oostenrijk. Hij was koning van Rome.

Urbain Leverrier (°1811 +1877), Frans sterrenkundige. Hji berekent de baan van de planeet Neptunus, en in 1846 zal Johann Galle de planeet op precies die plaats aantreffen.

Hongarije - Liszt

Frans Liszt (°22 okt 1811 Raiding, Burgenland +31 jul 1886 Bayreuth), Hongaars componist en pianist. Hij schrijft symfonisch werk ("Les préludes"), pianomuziek ("Ungarische Rhapsodien") en ander virtuoos werk.

Indonesië - Java

18 sep: doordat het Engelse leger het laatste verzet van Nederlandse en Franse troepen weet te breken, komt in Java een Engels overgangsbestuur (tot 1816) onder Rafles, die het landrentesysteem invoert.

Mexico - Spanje - Hidalgo

Miguel Hidalgo y Costilla (°1753 +1811), Mexicaans priester, leidt de eerste nationale opstand tegen de Spanjaarden, die hem doodschieten.

Spanje - Kolonies

Spaanse kolonies in de nieuwe wereld komen in opstand (tot 1836) – ze verwerven de onafhankelijkheid.

Venezuela - Bolívar

5 jul: Simón Bolívar (°24 jul 1783 Caracas +17 dec 1830 Santa Maria) roept Venezuela onafhankelijk van Spanje uit. Hij wordt "El Libertador" (de Bevrijder) genoemd.

België - Conscience

Hendrik Conscience (°3 dec 1812 Antwerpen +10 sep 1883 Brussel), schrijver.

Het Fort Napoleon wordt in baksteen opgetrokken in Oostende.

Nederland - Tolgrens

De tolgrens tussen Nederland en het Franse keizerrrijk wordt opgeheven. De economische malaise is echter zo groot, dat de maatregel veel te laat komt.

Van de 15.000 Nederlandse dienstplichtigen, die mee ten strijde trekken tegen de Russen in het leger van Napoleon, zullen amper 3% terugkeren.

Duitsland - Grimm - Galle - Krupp

De broers Jakob Ludwig Karl (°4 jan 1785 Hanau +20 sep 1863 Berlijn) en Wilhelm Grimm (°24 feb 1786 Hanau +16 dec 1859 Berlijn), Duitse taalkundigen, verzamelen sprookjes en volksvertellingen, en publiceren ze als "Kinder- und Hausmärchen".

Johann Galle (°1812 +1910), Duits sterrenkundige. Hij ontdekt drie kometen en de planeet Neptunus.

Alfred Krupp (°1812 +1887), Duits industriëel. Hij sticht later in Essen een grote staalfabriek, waar o.a. kanonnen worden gegoten. Het concern maakt daarnaast staalplaten en spoorwegmaterieel.

Frankrijk - Rusland

Keizer Napoleon I Bonaparte trekt met zijn legers naar Rusland. Hij plundert Moskou - daarna worden zijn legers aangevallen, en Bonaparte moet zich terugtrekken.

Groot Brittannië - USA - Dickens

Brits-Amerikaanse oorlog (tot 1814) waarbij de Britten het Witte Huis in brand steken.

Charles Dickens (°1812 +1870), schrijver ("Pickwick Papers", "Oliver Twist", "David Copperfield").

Polen - Krasinski

Zygmunt Krasinski (°1812 +1859), Pools dichter van romantische verzen. Hij is ook schrijver van toneelstukken over historische en politieke gebeurtenissen ("De niet-goddelijke komedie").

Rusland - Frankrijk - Gontsjarov - Herzen

7 sep: slag bij Borodino.

15 sep: brand van Moskou.

Iwan Aleksandrowitsj Gontsjarov (°1812 +1891), Russisch schrijver die het heeft over het "oblomovisme", nl. de macht tot handelen.

Aleksander Herzen (°1812 +1870), Russisch revolutionair schrijver. In ballingschap sticht hij het tijdschrift "De Klok".

België - Antwerpen - De Keyser

In Antwerpen wordt het Willemdok gegraven.

Werbrouck wordt door een jury vrijgesproken, tot groot ongenoegen en zelfs woede van Napoleon.

Er ontstaan opstootjes en er is duidelijk verzet tegen de conscriptiewet, de "droits réunis" (belastingen op de levensbehoeftes), tegen de strenge censuur en het politieke toezicht van Frankrijk.

Nicasius De Keyser (°26 aug 1813 Zandvliet +16 jul 1887 Antwerpen), Vlaams romantisch schilder. Hij schildert o.a. "Guldensporenslag" en "Slag bij Woeringen".

Nederland - Frankrijk

Nederland wordt verplicht om 500 "gardes 'honneur" te leveren aan het Franse leger. We moeten hun eigen paard en uitrusting betalen!

nov: de Franse troepen beginnen zich terug te trekken uit Nederland. In de steden (Amsterdam) breken relletjes uit, en de douanehuisjes worden in brand gestoken.

15 nov: er wordt een voorlopig bestuur gevormd o.l.v. Falck.

17 nov: grote opschudding als Van Hogendorp en graaf Stirum van Limburg in Den Haag "Oranje Boven!" scanderen.

20 nov: Gijsbert Karel graaf van Hogendorp (°Rotterdam 27 oktober 1762 +Den Haag 5 augustus 1834) en Adam François Jules Armand graaf van der Duyn van Maasdam (°Deventer 13 april 1771 +'s-Gravenhage 19 december 1848) nemen het Algemeen Bestuur (voorlopig) over.

Bevrijding – Willem VI wordt stadhouder.

Graaf Leopold van Limburg-Stirum (°1758 +1840) leidt met Van Hogendorp de opstand tegen de Fransen. Gijsbert Karel van Hogendorp (°1762 Rotterdam +1834 's Gravenhage), Nederlands staatsman, neemt in Den Haag het initiatief om een onafhankelijke staat te stichten onder het Huis van Oranje. Hij wordt minister van Buitenlandse Zaken (tot 1814), maar komt in 1816 in conflict met koning Willem I.

30 nov: de erfprins Willem Frederik van Oranje-Nassau (°Den Haag 24 augustus 1772 +Berlijn 12 december 1843), prins van Oranje-Nassau landt in Scheveningen.

2 dec: erfprins Willem I wordt ingehuldigd als soeverein vorst in de Nieuwe Kerk van Amsterdam, met Amsterdam als hoofdstad van Nederland. Hij aanvaardt de soevereniteit onder waarborg van een vrije grondwet.

Anton Reinhard Falck (°19 mar 1777 Utrecht +16 mar 1843 Brussel), Nederlands staatsman, neemt krachtig deel aan de bevrijding van het land. Hij wordt minister onder Willem I. Willem I richt de constitutionele monarchie op.

Denemarken

Sören Kierkegaard (°5 mei 1813 Kopenhagen +11 nov 1855 Kopenhagen), Deens godsdienst filosoof. Hij plaatst de menselijke existentie in het midden van de wijsbegeerte.

Volkerenslag bij Leipzig

16-19 okt: meer dan 150.000 Franse soldaten staan oog in oog met meer dan 300.000 manschappen van de Verbondenen. Er worden meer dan 2000 kanonnen geteld.

Napoleon I Bonaparte moet wijken voor de geallieerde legers van Oostenrijk, Pruisen en Rusland, en zich over de Rijn terugtrekken. Zijn leger wordt achtervolgd door de de gealliëerde troepen. De veldtocht in Frankrijk dwint Napoleon om af te treden. Hij moet in ballingschap op Elba.

België - Nederland

jan: na de slag bij Leipzig wordt België grotendeels ontruimd / vrijgemaakt van Franse troepen, die zich naar Parijs terugtrekken. In een beperkt aantal vestigingen blijven de Fransen echter aanwezig.

feb: België krijgt een voorlopig bestuur met markgraaf de Beaufort als Algemeen Goeverneur.

23 mar: baron Von Horst wordt door het centrale bestuur van bevriende mogendheden tot regeringscommissaris benoemd, met de bedoeling van het land te besturen.

29 mar: een vergadering van notabelen keurt de nieuwe grondwet goed. Deze grondwet werd opgesteld onder leiding van Van Hogendorp, uit wiens eerder gepubliceerde "Schets van een Grondwet" grote delen worden overgenomen. Voornaamste bepalingen:

1. de uitvoerende macht berust bij de soevereine vorst, die het alleenbestuur heeft over de koloniën. De vorst moet toebehoren aan de Hervormde kerk.

2. de Wetgevende Macht berust bij één kamer, gekozen door de Staten en door de Provinciën. Deze macht bezit het recht van initiatief (net als de koning) en heeft een beperkt begrotingsrecht. De zittingen van de Wetgevende Macht zijn niet openbaar. De afgevaardigden vertegenwoordigen het hele Nederlandse volk, hebben geen bindend mandaat en mogen ruggespraak houden.

3. de koning zal worden bijgestaan door ministers, die alleen aan hem verantwoording schuldig zijn.

4. de Provinciale Staten worden verkozen door 3 standen: ridders, vertegenwoordigers van de steden en van het platteland.

mei: er wordt een financiële wet ingevoerd om de staatsschuld te regelen. Hierdoor wordt de tiërcering ongedaan gemaakt, maar 3/8 van de Nederlandse schulden blijven uitgestelde schulden, echter zonder rente. Het zal nog 200 jaar duren eer de schulden tot werkelijk terugbetaalbare schuld zullen worden verklaard.

30 mei: Engeland wil door het verdrag van Parijs het grondgebied van Holland uitbreiden, om op die manier een bufferstaat tegen Frankrijk op te richten. Om die reden besluiten de bondgenoten om België bij Holland in te lijven.

21 jun - de 8 artikelen van Londen: hierin wordt een regeling beschreven over de vereniging van Nederland en België. De artikelen werden opgesteld door de soevereine vorst (Willem I), en zijn gebaseerd op de ideeën van de Engelse minister Castlereagh. Willem I wil eigenlijk een aanzienlijke uitbreiding van zijn grondgebied, met name naar de Rijngebieden.

Nederland en België moeten (volgens hem) versmelten tot een "réunion intime et complète". De godsdienst wordt dan weer vrij. België moet behoorlijk vertegenwoordigd zijn in de Staten-Generaal. De staatsschulden (inclusief de geringe schulden van België) zullen ten goede komen van de gemeenschappelijke schatkist.

1 aug: Willem I wordt de nieuwe koning van de Verenigde Nederlanden an aanvaardt de soevereniteit over België.

13 aug - Conventie van Londen: traktaat met Engeland over de teruggave van de kolonies. Volgende kolonies horen niet bij deze teruggave: Ceylon, Kaap de Goede Hoop, Demerary, Essequibo en Berbice.

sep: Het Congres van Wenen (tot 1815) maakt van Luxemburg een Groothertogdom, en verenigt België met de Nederlanden.

De Nederlandse Bank wordt opgericht. Deze krijgt het octrooi om bankbiljetten te maken en uit te geven.

Lodewijk Melsens (°11 jul 1814 Leuven +10 apr 1886 Brussel), Vlaams natuurkundige. Hij vervaardigt de eerste bliksemafleider volgens het principe van de kooi van Faraday.

Denemarken

Koning Frederik VI van Denemarken schaart zich aan de kant van Napoleon, en verliest Noorwegen als een gevolg van de Vrede van Kiel.

Duitsland - von Mayer

Julius Robert von Mayer (°1814 +1878), Duits natuurkundige. Hij stelt de algemene natuurwet op over het behoud van arbeidsvermogen.

Frankrijk - Engeland

Fransen worden verdreven door Wellington.

6 apr: met Lodewijk XVIII komen de Bourbons terug aan de macht. Hij regeert tot 1824, nadat de val van Napoleon wordt uitgesproken. Hij is een kleinzoon van Lodewijk XV, en kon vluchten in de tijd van de Franse Revolutie.

4 jun: Lodewijk XVIII vaardigt de nieuwe grondwet uit.

Geboorte van Viollet le-Duc (°1814 +1879), die later een befaamd architect en restaurateur wordt. Hij is vooral in Parijs en Carcassonne actief.

Groot Brittannië - Stephenson

Groot Brittannië verwerft bezit over de kolonie aan Kaap de Goede Hoop (later: Zuid Afrika).

George Stephenson (°8 jun 1781 Wylam-on-Tyne +12 aug 1848 Chesterfield), Brits ingenieur, ontwerpt de eerste locomotief, die wordt aangedreven door stoom. Het toestel wordt ingezet in de mijnen van Killingworth.

Congres van Wenen

sep: Pruisen wordt vertegenwoordigd door Karl August graaf von Hardenberg (°1750 +1822) en door Wilhelm von Humboldt (°1767 +1835). Vorst Klemens von Metternich (°1773 +1859), Oostenrijks staatsman, is de voorzitter van dit Weense Congres.

Rusland - Bakoenin

Geboorte van Michael Bakoenin (°1814 +1876), vader van het anarchisme van de daad.

Spanje - Ferdinand VII

Koning Ferdinand VII van Spanje (°1784) regeert (tot 1833), na zijn terugkeer uit Frankrijk. Hij regeert als een absolutist.

USA - Slag om New Orleans

Andrew Jackson is overwinnaar van de slag om New Orleans (hij wordt president in 1829).

Zweden - Noorwegen

Koning Karel XIII van Zweden wordt ook koning van Noorwegen.

Zwitserland - Neuchâtel

Neuchâtel (NE) sluit aan bij het Zwitsers eedgenootschap (Confederatio Helvetica - CH).

Conres van Wenen

24 feb: als gevolg van het Congres van Wenen wordt de eenmaking van de Nederlanden bekrachtigd. Prins Willem Frederik van Oranje Nassau (Nederland) laat zich prompt als Koning Willem I der Nederlanden uitroepen en wordt staatshoofd (tot 1840).

28 mar: Koning Willem I der Nederlanden trekt van Antwerpen, langs Mechelen en Vilvoorde naar Brussel. Luxemburg komt onder Nederlands bewind (tot 1831).

mar-jun: tijdens de Honderd Dagen (van Napoleon), roept Willem I zich uit tot koning der Nederlanden.

apr: een bijeenkomst van de nieuwe grondwetscommissie vindt plaats, met 11 vertegenwoordigers van de Nederlanders en de 11 van de Belgen. In Nederland wordt het gestemde akkoord aanvaard, maar in België wordt het echter verworpen door een vergadering van de notabelen.

Slag bij Waterloo

18 jun: de legers van Napoleon I Bonaparte worden verslagen door de Britse legers onder aanvoering van Arthur Wellesley Wellington (°29 apr 1769 Dublin +14 sep 1852 Dover), door de Pruisische legers onder leiding van Gebhard Leberecht von Blücher (°16 dec 1742 Rostock +12 sep 1819 Krieblowitz), en gesteund door Belgisch-Nederlandse manschappen. De kroonprins (Willem II) vecht bij de Quatre Bras en in Waterloo.

24 aug: toch wordt het akkoord algemeen aanvaard beschouwd (door instemming van de thuisblijvers en ook diegenen die enkel bezwaar hebben tegen de godsdienstvrijheid). Volgende bepalingen komen vooral naar voor:

1. de Staten-Generaal worden gesplitst in twee kamers:

- de Eerste Kamer, die moet worden aangewezen door de koning.

- de Tweede Kamer, die gekozen wordt door de Provinciale Staten.

2. enkel de Tweede Kamer heeft het recht om inititatieven te nemen. Er zetelen 55 leden uit Nederland, 55 leden uit België, en de kamer zal beurtelings zetelen in Brussel en Den Haag.

3. de zittingen van de Tweede Kamer worden openbaar.

4. de koning hoeft niet langer meer tot de Hervormde Kerk te behoren.

5. er zijn 17 provincies.

21 sep: de nieuwe koning bestijgt de troon.

sep: de bisschop van Gent - mgr. De Broglie - vaardigt zijn "Jugement Doctrinal" uit, dat door de andere bisschoppen wordt aanvaard en uitgedragen. Hierin wordt verboden dat men geen eed van trouw mag afleggen tegenover de niet-katholieke Willem I. Het gevolg is dat veel ambtenaren ontslag nemen.

20 nov - 2de vrede van Parijs: het gebied van de verenigde Nederlanden wordt uitgebreid met Bouillon, Chimay , Philippeville en Mariënbourg.

België - Leys

Hendrik Leys (°18 feb 1815 Antwerpen +26 aug 1869 Antwerpen). Hij is een Vlaams schilder en etser. Zijn onderwerpen: romantische historische taferelen, genrestukken. Ook maakt hij wandschilderingen voor het stadhuis van Antwerpen.

Nederland

De universiteiten van Leiden, Groningen en Utrecht worden heropend.

Duitse Statenbond

24 feb: de Duitse Statenbond wordt opgericht (tot 1866) op het Wener Congres. Het omvat Oostenrijk en Pruisen, en ook de 39 landen die vroeger tot het Duitse Rijk behoorden. De zetel van de Bondsdag is in Frankfurt aan de Main.

Heinrich Geissler (°1815 +1879), Duits werktuigkundige, die een naar hem genoemde gasontladingsbuis ontwikkelt. In de buis zit een verdund gas, dat oplicht als er stroom door het gas gestuurd wordt. Elk soort gas heeft een specifieke kleur (de neon-buis).

Adolf von Menzel (°1815 +1905), Duits schilder en tekenaar. Hij maakt vooral illustraties over het leven van Frederik de Grote.

In Duitsland verschijnt de eerste uitgave van "Beowolf", een middeleeuws heldenlied.

Frankrijk - Meissonier - Labiche

mar-jun: Napoleon II wordt voor korte periode in functie erkend. Men spreekt over de "Honderd Dagen", de tijd tussen de intocht van Napoleon in Parijs op 20 maart en het herstel van Lodewijk XVIII als koning op 28 juni.

8 jul: Lodewijk XVIII (Bourbons) komt op de troon.

Ernest Meissonier (°1815 +1891), Frans schilder. Hij maakt vooral militaire taferelen.

Eugène Labiche (°1815), Frans schrijver van blijspelen, waarin hij de burgerij karakaturiseert.

Engeland - Davy

Sir Humphry Davy (°17 dec 1778 Penzance +29 mei 1829 Genève), Brits chemicus, vindt de veiligheidsmijnlamp uit die op olie werkt. De lamp wordt naar hem genoemd: de davylamp.

Italië - Bosco

Noord-Italië valt uiteen. Grote delen ervan komen door het Congres van Wenen terug in Oostenrijkse handen.

Johannes Bosco (°1815 +1888), Italiaans priester. Hij is een zielenzorger voor de jeugd in Turijn, en stichter van de Salesianen.

De Heilige Alliantie

Een verbond gesloten door Rusland, Oostenrijk en Pruisen, waartoe later ook Frankrijk toetreedt. Hierdoor willen ze - in het kader van het Congres van Wenen - blijvende vrede brengen en broederschap tussen de vorstendommen.

Zwitserland - Genève - Wallis

Genève (GE) en Wallis (VS) sluiten aan bij het Zwitsers eedgenootschap (Confederatio Helvetica - CH).

België - Nederland - Gent

Willem I sticht de Universiteit van Gent, en hij laat het kanaal Gent - Terneuzen graven.

1 apr: er wordt een regeringsreglement goedgekeurd voor de Nederlandse Hervormde Kerk. Een gevolg is dat de regering grote invloed krijgt op de aanstelling van predikanten, en ook op de interne orde in het kerkelijk gebeuren.

30 apr: dienstdoend gouverneur Florent Van Ertborn laat aan de burgemeesters van de gemeenten weten dat ze het brandweermateriaal om de 30 dagen moeten controleren.

Een protectionistische tariefwet wordt overeengekomen, wat echter wordt geïnterpreteerd als een bevoordeling van België. Het duur dan ook tot 1819 eer de wet bekrachtigd wordt.

Van Hogendorp wordt ontslagen uit zijn functies van Secretaris van Staat en vice-president van de Raad van State, nadat hij openlijk kritiek heeft geleverd op koning Willem.

Willem Jacob Hofdijk (°1816 +1888), Nederlands letterkundige en leraar. Hij schrijft romantische gedichten met vaderlands historische inslag.

Argentinië - Spanje

9 jul: Argentinië verklaart zich onafhankelijk van kolonisator Spanje - dit gebeurt in San Miguel de Tucuman. Al gauw volgt een interne machtsstrijd.

Duitsland - von Sauerbrun - Freytag

Freiherr von Drais von Sauerbrun, Duitser, ontwerpt een houten bestuurbare loopfiets, die naar hem genoemd wordt: de draisine. Twee jaar later (1818) zal hij hiervoor een patent verwerven.

Gustav Freytag (°13 jul 1816 Kreuzburg +30 apr 1895 Wiesbaden), Duits schrijver van burgerlijke romans ("Soll und Haben") en historische romans ("Die Ahnen").

Nederlands-Indië

Tot 1819 gaat een commissie-generaal om in Nederlands Indië het gezag over te nemen, wat niet overal even goed vlot. De commissie bestaat uit Elout, Van der Capellen en Buyskes.

Italië - Rossini

Gioacchino Antonio Rossini (°29 feb 1792 Pesaro +13 nov 1868 Parijs), Italiaans componist, komponeert de komische opera "Il barbiere di Siviglia" (of: Barbier van Sevilla)

Portugal - Jan VI

Koning Jan VI van Portugal (tot 1826).

Spanje - Ferdinand VII

Ferdinand VII op de troon.

Suriname

Het Nederlands bestuur wordt op Suriname en de Nederlandse Antillen opnieuw in voege gebracht.

In Suriname blijft de slavenhandel verboden.

België - Cockerill - Fraikin

De universiteiten van Leuven, Gent en Luik worden heropend.

29 jan: John Cockerill (°Haslington 3 augustus 1790 +Warschau 19 juni 1840) sticht een fabriek om materiaal voor machines en spoorwegen te maken. Als woning kiest hij de vroegere zomerresidentie van de prinsbisschoppen in Seraing.

21 mar: er wordt een persproces gevoerd tegen abt Leon De Foere (°1787 +1851). Hij wordt veroordeeld tot 2 jaar gevangenis omdat hij fel reageert op de anti-religieuze stellingen van de regering.

8 nov: bisschop De Broglie wordt bij verstek veroordeeld de de rechtbank van Brussel. Hij heeft nl. geweigerd te laten bidden voor een voorspoedige bevalling van de prinses van Oranje. De aartsbisschop van Mechelen, mgr. De Méan, staat dan weer toe dat de eed op de grondwet wordt gezworen, op voorwaarde dat er geen dogmatische stellingen in worden verkondigd.

Karel Fraikin (°14 jun 1817 Herentals +22 nov 1893 Schaarbeek), Vlaams beeldhouwer. Hij maakt het standbeeld van "Egmond en Hoorne" in Schaarbeek.

Nederland - Jonckbloet

Willem Jozef Andreas Jonckbloet (°1817 +1885), Nederlands literair historicus, en auteur van o.a. de "Geschiedenis der Middelnederlandsche Dichtkunst".

USA - President Monroe

James Monroe (°28 apr 1758 Westmoreland VA +4 jul 1831 New York), wordt president van de Verenigde Staten (tot 1825).

Indianen uit de staten Georgia en Florida verinigen zich als de Seminolen, en beginnen een eerste oorlog met de legers van de Verenigde Staten (tot 1818).

België - Nederland

22 jun: prins Frederik zit de eerste Commissie van Weldadigheid voor. Hij stelt voor om de werklozen het land te laten bewerken.

Nederland - Heemskerk

Jan Heemskerk (°30 jul 1818 Amsterdam +9 okt 1897 Den Haag), Nederlands staatsman, 2 x minister president. Hij keurt de plannen goed voor een spoorwegbrug over de Moerdijk, hij zorgt voor een wet die het onderwijsplan aanpast aan de noden van de tijd en zorgt voor een grondswetsherziening die het kiesrecht verbetert.

Generaal Van den Bosch richt de "Maatschappij van Weldadigheid" op, waarmee hij de toestand van armoede wil bestrijden, door werklozen land te laten ontginnen.

Canada - USA

De grens tussen Canada en de Verenigde Staten wordt bepaald op de 49ste breedtegraad.

Duitsland - Von Hoffmann - Jhering - Kiepert - Marx

August Wilhelm von Hofmann (°1818 +1892), Duits scheikundige, die zijn onderzoek vooral richt op aniline.

Rudolf von Jhering (°1818 +1892), Duits rechtsgeleerde die een voorloper is van de sociologische richting.

Heinrich Kiepert (°1818 +1899), Duits aardrijkskundige en cartograaf, die o.a. de "Handatlas der Erde" en de "Atlas Antiquus" maakt.

Geboorte van Karl Marx (°1818 +1883), Duits filosoof en theoreticus van het socialisme.

Frankrijk - Gounod - de Lisle

Charles François Gounod (°1818 +1893), Frans musicus. Hij componeert opera's ("Faust", "Roméo et Juliette") en religieuze werken.

Charles Marie Leconte de Lisle (°1818 +1894), Frans dichter. Hij is de eerste Parnassien en schrijft o.a. "Poèmes antiques" en "Poèmes barbares".

Groot Brittannië - Joule

James Joule (°24 dec 1818 Salford +11 okt 1889 Sale, Manchester), Engels natuurkundige die als eerste proefondervindelijk het warmte equivalent van arbeid bepaalt. Dit wordt weergegeven in de eenheid naar hem genoemd, de "joule".

Rusland - Alaska

Alexander Andrejevitsh Baranov, gouverneur en pelshandelaar in Fort Archangelsk bij Sitka, overlijdt. De pelshandel bloeit echter verder door.

Zweden - Karel XIV

Koning Karel XIV van Zweden regeert (tot 1844).
Eigenlijk is hij de Franse maarschalk Bernadotte, die sinds 1810 in dienst van Zweden werkt. Hij werd door Karel XIII geadopteerd. Onder zijn bewind bloeit Zweden open.

Zuidpool - Noordpool

Bellingshausen vaart rond Antarctica (1818-1821). Ross zoekt de noordwest doorvaart.

België - Taalbesluit

15 sep: koninklijk bestluit dat bepaalt dat vanaf 1823 in de Vlaamse provincies alleen de Nederlandse taal gebruikt mag worden. De franstalige bourgeoisie is hoogst verontwaardigd.

Er wordt een persproces gevoerd tegen Van der Straeten. Dit gebeurt omdat hij een boek heeft geschreven over het koninkrijk.

Nederland - Jongkind - Lindo

Johan Jongkind (°1819 +1891), Nederlands impressionistisch schilder van landschappen en zeegezichten.

Mark Prager Lindo (°1819 Londen +1899 's Gravenhage), Nederlands letterkundige. Hij schrijft "Brieven en Uitboezemingen" en "Afdrukken van Indrukken".

Columbia - Slag bij Boyaca

7 aug: Simón Bolívar (°24 jul 1783 Caracas +17 dec 1830 Santa Maria) verslaat de Spaanse legers. Hij sticht de republiek Gran Colombia, en wordt er president.

Denemarken - Ørsted

Hans Christian Ørsted (°14 aug 1777 Rudkøbing +9 mar 1851 Kopenhagen), Deens natuurkundige, ontdekt het elektromagnetisme.

Frankrijk - Laënnec - Foucault

René Théophile Hyacinthe Laënnec (°17 feb 1781 Quimper +13 aug 1826 Kerlouanec), Frans arts, vindt de stethoscoop uit.

Jean Bernard Léon Foucault (°18 sep 1819 Parijs +11 feb 1868 Parijs), Frans natuurkundige. Hij bewijst de aswenteling van de Aarde door de slingerproef.

Groot Brittannië - Kingsley

Charles Kingsley (°1819 +1875), Engels romanschrijver. Hij maakt vooral sociaalgerichte werken ("Yeast") en historische romans ("Westward Ho").

Indonesië - Palembang

Hendrik Merkus baron de Kock  (°Heusden 25 mei 1779 +Den Haag 12 april 1845) leidt een expeditie naar Palembang.

Singapore

29 jan: Thomas Stamford Raffles (°Port Morant, Jamaica 6 juli 1781 +Baret 5 juli 1826) sticht Singapore. Bedoeling is om dit gebiet uit te bouwen tot een grote vrijhaven. Hij heeft er later moeite mee dat Singapore terug wordt gegeven aan Nederland.

Transatlantische scheepvaart

Voor de eerste keer steekt een stoomschip, aangedreven door raderen en voorzien van zeilen, de Atlantische Oceaan over. De "Savannah" komt in Liverpool aan na een tocht van 25 dagen.

USA - Adams - Onis verdrag - Lowell - Melville

Spanje staat Florida af aan de Verenigde Staten.

James Russell Lowell (°1819 +1891), Amerikaans dichter, en schrijver van essays en lyriek.

Herman Melville (°1819 +1891), Amerikaans schrijver van zeeromans, waaronder "Moby Dick".

Zuidpool - Barrow

Barrow ontdekt de naar hem genoemde zeestraat in Noord Arctica.

Nederland - Multatuli

Eduard Douwes Dekker (°2 mar 1820 Amsterdam +19 feb 1887 Nieder-Ingelheim DE), letterkundige, verbleef in Indonesië en België. Pseudoniem: Multatuli.

Duitsland - Friedrich Engels

Friedrich Engels (°28 nov 1820 Barmen +5 aug 1895 Londen), Duits sociaal denker. Samen met Karl Marx stelt hij later het communistisch manifest op. Ook is hij de grondlegger van het moderne socialisme. Bekend om "Die Entwicklung des Sozialismus von der Utopie zur Wissenschaft" (samen met Marx).

Egypte - Soedan

Mehemed Ali (°1769) verovert Soedan. De strijd duurt tot 1821.

Frankrijk - Fromentin

Eugène Fromentin (°1820 +1875), Frans schrijver en schilder. Hij bestudeert vooral de Vlaamse primitieven. Hij schrijft ook de psychologische roman "Dominique".

Groot Brittannië - Scott

Koning George III overlijdt ten gevolge van krankzinnigheid. Hij wordt opgevolgd door koning George IV van Groot Brittannië (tot 1830), een zoon van George III. Deze ligt in proces met zijn gemalin Carolina van Brunswijk, wat bij de Engelse bevolking verachting oproept.

Sir Walter Scott (°15 aug 1771 Edinburgh +21 sep 1832 Abbotsford), Engels dichter en romanschrijver, schrijft de roman "Ivanhoe".

Spanje

Koning Ferdinand VII van Spanje (°1784) moet na een opstand o.l.v. Riego de liberale constituie van 1812 aanvaarden.

Zweden - Lind

Jenny Lind (°1820 +1887), Zweeds sopraan-zangeres. Ze zingt vooral opera's en oratoria. Ze krijgt de bijnaam "Zweedse nachtegaal".