Holland - Dirk VI

Graaf Dirk VI van Holland regeert (tot 1157). Hij is een zoon van graaf Floris II. Hij tracht vruchteloos Vlaardingen te heroveren en strijdt tegen de Westfriezen.

Polen - Pommeren

Boleslaw III onderwerpt Pommeren.

Aquitanië - Westfrankenrijk

Eleanora van Aquitanië (°±1122 +1204 Fontevrault). In 1137 volgt ze haar vader op - Willem X van Aquitanië. Ze huwt later met Lodewijk VII. Het huwelijk mislukt echter, en de echtscheiding vindt plaats in 1152. Korte tijd daarna trouwt Eleanora met Hendrik van Anjou - nog later trouwt ze met Hendrik II van Engeland.

Byzantium -Johannes II

Johannes II trekt ten oorlog tegen de Petsjenegen en haalt de overwinning in Berrhoia.

Concordaat van Worms

23 sep: dit betekent het einde van de Investituurstrijd. Keizer Hendrik V van Duitsland ziet af van de investituur, waardoor de bisschoppen niet langer afhankelijk zijn van de keizer. Het concordaat bepaalt dat de eigenlijke keuze van de investituur in handen ligt van het volk en de geestelijkheid. Ook wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de verleende wereldlijke goederen (door het wereldlijk gezag), en de geestelijke waardigheden (door de paus).

In Duitsland worden de kerkvorsten nu rijksvazallen. In Frankrijk leggen de bisschoppen een eed van trouw af aan de Franse koning Filips II. In Engeland doen de kerkvorsten leenhulde aan hun koning Hendrik I.

Saint Denis - Suger

Abbot Suger (°±1081 Saint Denis of Argenteuil +1151 Saint Denis) wordt abt van de abdij van Saint Denis (tot 1151). Hij is tevens adviseur van de Frankenkoning Lodewijk VI de Dikke. Bovendien is de abt goede vriend met Bernard de Clairvaux, en weet een goede band te smeden tussen de monnikenorde en de koning.

Pierre Abélard (of Petrus Abaelardus, of Peripateticus Palatinus) (°1079 Le Pallet, Nantes +21 apr 1142 Châlon-sur-Sâone), Frans filosoof en theoloog, schrijft het werk "Sic et Non". Daarin bepaalt hij de regels voor een wetenschappelijke discussie.

Concilie van Soissons

Pierre Abélard wordt ketter verklaard, omwille van zijn ideeën over de drie-eenheid.

Eerste Lateraans Concilie in Rome

18 mar - 6 apr: bijeengeroepen door paus Calixtus II. Het concordaat van Worms wordt hier bevestigd. Verhandelen van geestelijke ambten en priesterhuwelijken worden definitief veroordeeld en verboden.

Byzantium - Hongaren

Johannes II trekt ten oorlog tegen de Hongaren (tot 1128).

Chinese Rijk - Kompas

Chinese zeevaarders gebruiken een magnetisch kompas. Het instrument werd echter vermoedelijk al in de 1ste eeuw uitgevonden.

Polen - Boleslaw III

Boleslaw III trekt op zending voor bisschop Otto van Bamberg (tot 1125 en in 1128). Hij verovert grote gebieden tussen de Oder en de Elbe.

Schotland - David I

Koning David I van Schotland (°±1084 + ) op de troon (tot 1153). Hij groeide op aan het hof van Hendrik I in Engeland. Hij trouwt met Mathilde, de dochter van graaf Waltheof, en wordt daardoor één van de belangrijkste baronnen van het land. Hij zorgt voor versterking van de oude Anglo-Noorse grenzen met kastelen en burchten. De dood van koning Hendrik I en de daaropvolgende successieoorlog, zijn mee een reden dat hij Carlisle en Newcaste kan inlijven. Hij wordt opgevolgd door zijn kleinzoon Malcolm IV.

Westfrankenrijk

De Fransen voelen zich de uitverkoren leiders in de kruistochten. Door dat gevoel, en ook door een aanval van keizer Hendrik V (een bondgenoot van de schoonvader van Lodewijk VI de Dikke, Hendrik I van Engeland) ontstaat bij de Fransen hoe langer hoe meer een gevoel van nationale trots. Het is op dit ogenblik dat de gouden vlam (oriflamme, auri flamma) in het koninklijk banier wordt gezet.

Paus Honorius II

Paus Honorius II (tot 1130).

Amiens

Het bouwen van de westelijke gevel van de kathedraal van Amiens begint, en duurt tot 1240.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Lotharius II

Hertog Lotharius II van Supplinburg van Saksen regeert (tot 1137). Hij wordt in concurrentie met Frederik II van Schwaben (Hohenstaufen) uitgeroepen tot koning. Met de hulp van de Welfen weet hij zich te handhaven tegen de Hohenstaufens. Deze Welfen winnen in aanzien, doordat Hendrik de Trotse huwt met Gertrudis, de dochter van Lotharius. Hij stimuleert de expansie naar het oosten, vnl. omwille van politieke overwegingen.

IJsland

Rond deze tijd begint men in IJsland de mondeling overgeleverde gedichten en saga's op te tekenen. Het bevat legendarische geschiedenissen over de eerste bewoners van het land en de leiders ervan.

Rusland - Mstislaw

Mstislaw de Grote aan de macht in Rusland (tot 1132).

Heilig Duits-Roomse Rijk

Norbert Van Xanten wordt aartsbisschop van Maagdeburg. De leden zijn kanunniken (in de plaats van monniken), en ze houden zich vnl. bezig met zielezorg en de missie om andere te Christenen.

Spanje - Castilië - Alfons VII

Alfons VII krijgt als keizer van Castilië de souvereniteit over de christelijke staten van Iberië. Hij blijft aan de macht tot 1157, maar slaagt er niet in om een goede en blijvende coalitie te vormen.

Geboorte van Averroës (of Ibn Roesjd) in Cordoba, een islamitisch filosoof (+1198).

Spanje - Averroës

Averroës (of ibn-Rusjd) (°1126 Córdoba +1198 Marokko), belangrijkste islamitische filosoof. Hij stelt later de door Joden en Arabieren overgebrachte filosofie als voorwaarde voor de denksystemen van de scholastici. Zijn werken behandelen vnl. grammatica, jurisprudentie, geneeskunde, astronomie, filosofie, logica en godsdienst.

Brugge

Brugge verwerft stadsrechten.

2 mar: graaf Karel de Goede wordt in Brugge neergestoken / vermoord, in de kerk van St. Donaas, in opdracht van de familie Erembouds. Eén van de familieleden is burggraaf van Brugge. Het werd hem niet in dank afgenomen dat hij tijdens zijn regering de macht van de edelen wilde beknotten. Hij heeft geen erfgenamen, en er breekt een strijd om de troon van Vlaanderen uit. Zelfs de koning van Engeland en van Frankrijk zijn geïnteresseerd.

23 mar: graaf Willem Clito van Vlaanderen, een achterneef van Robrecht de Fries en een kleinzoon van Willem de Veroveraar neemt de titel over (tot 1128). Hij wordt in de eerste plaats door de Franse koning gesteund, en krijgt ook wel de steun van de adel. De steden blijven zicht echter tegen hem verzetten.

Utrecht - Godebold

nov: bisschop Godebold van Utrecht overlijdt.

Chinese Rijk - Sung

De Sung dynastie komt aan de macht in zuidelijk China (tot 1279) - ze kiezen als hoofdstad Hang-Zhu. Tijdens dit bestuur komt er een culturele en economische bloei. Politiek heeft deze dynastie echter niet veel te betekenen.

Het is onder dit bestuur dat China de boekdrukkunst leert kennen, en ook leren ze porselein maken.

Engeland

Koning Hendrik I dwingt de adel om zijn dochter Mathilde (de weduwe van keizer Hendrik V) als troonopvolgster te erkennen.

Irak - Turkse Emiraten

Gouverneur Zengi van Mosoel (Irak) herenigt de Turkse emiraten in noordelijk Syrië.

Utrecht - Van Kuyk

mar: eerste bisschopsverkiezing in Utrecht, nà het Concordaat van Worms. Andries van Kuyk (Andreas van Cuyk) is de uitverkorene en wordt tot bisschop gewijd.

Vlaanderen - Diederik van den Elzas

Diederik van de Elzas begint een opstand tegen Willem Clito. Hij verwerft daarbij de steun van de Engelse koning. Willem Clito sneuvelt.

28 jul: Diederik van de Elzas wordt graaf van Vlaanderen (+1168); hij is een kleinzoon van Robrecht de Fries. Hij wordt uitgeroepen door de burgerij en de steden. Hij neemt later deel aan de 2de kruistocht en brengt uit Palestina de relikwie mee die in Brugge als Heilig Bloed vereerd wordt.

Limburg - Neder-Lotharingen

Walram II van Limburg wordt hertog van Neder-Lotharingen.

Engeland - Westfrankenrijk

Koning Hendrik's dochter Mathilde trouwt met Geoffroy van Anjou. Deze voert in het schild de bremtwijg (in het latijn: planta genista), waaruit de naam "Plantagenet" ontstaat. Ze zal pas in 1139 naar Engeland terugkomen.

Italië - Roger II

Roger II de Grote (°1095 +1154 Palermo) veslaat de legers van de Paus in de slag van Benevento, en wordt hertog van Apulië.

Portugal - Spanje - Alfons I

Alfons I de Veroveraar van Portugal (°25 jul 1109 Guimaraes +6 dec 1185 Coimbra), zoon van Hendrik van Bourgondië en Theresia van León en Castilië. Hij verslaat het leger van zijn moeder, en bereikt daarmee de onafhankelijkheid van het graafschap Portugal. Hij wordt koning van Portugal in 1139.

Westfrankenrijk - Alain de Lille

Alain de Lille (Alanus ab Insulis) (°±1128 +±1203). Hij is één van de grootste geleerden uit de 12de eeuw, zal doceren in Parijs en wordt lid van het Derde Lateraanse Concilie in 1179.

Brabant

7 apr: hertog Godfried I met de Baard van Brabant wordt in Wilderen verslagen door Luikse en Limburgse troepen. Deze staan onder aanvoer van prins-bisschop Gulik van Luik.

Clairvaux

Bernard van Clairvaux (°±1090 +1153) krijgt eindelijk erkenning voor zijn regels van de Tempeliers.

Marcabru (°±1129 +1150), Provençaals troubadour en criticus. Zijn werken zijn één strijd tegen echtbrekers.

Chinese Rijk - Raderboten

In China worden op de rivieren raderboten ingezet. De raderen worden door spierkracht aangedreven.

Saksen - Hendrik de Leeuw

Hendrik de Leeuw van Saksen regeert (tot 1195). Hij wordt hertog van Saksen in 1142 (tot 1180) en hertog van Beieren (tot 1180).

Egmond

7 sep: monnik Wouter van het Sint Pietersklooster in Gent, wordt abt van de sint Adelbertabdij in Egmond. Gevolg is een kloosterhervorming à la Cluny.

Engeland - Pipe Rolls

Koning Hendrik I richt een rekenkamer in. De afrekeningen van de sheriffs over hun inkomsten van de shires (op Pasen en op sint Michael) worden vanaf nu in deze rollen opgetekend.

Italië - Sicilië - Roger II

Roger II de Grote (°1095 +1154 Palermo) wordt koning van Sicilië (tot 1154). Hij is een zoon van graaf Roger I van Sicilië. Het koninkrijk van Napels en Sicilë wordt gesticht door de Noormannen. Hij voert een heel nieuw wetboek in en centraliseert het bestuur. Hij verenigt Sicilië met Calabrië en Apulië. Hij maakt Palermo tot hoofdstad van Sicilië.

Joachim van Fiore (°±1130 +1202), Italiaans godsgeleerde en stichter van de orde van de Fiorense.

Noorwegen

In de periode van 1130 tot 1160 breken in Noorwegen talrijke burgeroorlogen uit.

Schotland

Koning David I van Schotland gaat in de aanval tegen koning Angus van Moray. Hij verslaat het hele leger!

Zweden - Sverker de Oudere

Sverker de Oudere wordt koning van Zweden (tot 1156), en brengt daarmee zijn familie op de troon. De Cisterciënzers vestigen kloosters op het Zweedse grondgebied.

Paus Anakletos II - Paus Innocentius II

Paus Anakletos II (tot 1138). Onder invloed van Bernard de Clairvaux roept hij op tot een diepere vroomheid in het geloof. Dit bewerkstelligt een toenemende macht van de paus.

Paus Innocentius II (tot 1143).

Chinese Rijk - Tsju-Hi

Tsju-Hi (°1131 +1200), Chinees wijsgeer en aanhanger van de scholastiek, is de schepper van de nieuw-Chinese taal.

Otto van Freising

Otto van Freising (°±1112 +1158) treedt in de cisterciënzer abdij van Morimond (Champagne).

Holland - Dirk VI

De moeder van Dirk VI van Holland sticht een nonnenklooster in Rijnsburg (2de klooster in het graafschap).

Spanje - Pamplona

Pamplona wordt omgevormd in het onafhankelijke koninkrijk Navarra.

Engeland - Stefanus

Koning Stefanus van Blois (°±1096 +1154 Dover) komt aan de macht, en regeert (tot 1154). Hij is een neef van koning Hendrik I van Engeland, en een kleinzoon van Willem de Veroveraar.

Italië - Sicilië

De zuidelijke helft van Italië en Sicilië worden één koninkrijk dat aan het einde van de eeuw de rijkste en meest ontwikkelde staat in Europa is. Het wordt bestuurd door koning Roger II (°1095 +1154 Palermo) tot 1154.

Joachim van Fiore (°±1135 +1202), mysticus. In 1177 wordt hij abt van cisterciënzerklooster in Corazzo. In 1184 verblijft hij in het cisterciënzerklooster van Casamari (Zuid-Italië). Daarna verhuist hij naar Fiore (Calabrië, Italië) en sticht er een nieuwe kloosteroorde, die in 1196 door de paus wordt goedgekeurd. Hij verdeelt de geschiedenis in 3 periodes: het Oude Testament, het Nieuwe Testament en het Derde Testament. Dat laatste begint volgens hem rond 1260, op het moment dat de religieuze ordes de wereld bekeren. Zijn visie is o.a. neergeschreven in "Liber Concordiae ac Veteris Testamenti" en in "Exposition in Apocalypsim".

Polen - Heilig Duits-Roomse Rijk

Boleslaw III erkent het leenheerschap van de Duitse koning. Hij wordt beleend met West-Pommeren.

Spanje - Mozes Maimonides

Mozes Maimonides (°1135 Cordoba +1204) of Mozes ben Maimon, Spaans-Joodse arts en wijsgeer. Hij schrijft de "Gids voor verdoolden", waarin hij het Joodse denken probeert te verenigen met het Arabische aristotelisme.

Westfrankenrijk - Chrestien de Troyes

Chrestien de Troyes (°±1135 +±1183), Frans dichter, vnl. ridderromans. Van hem is o.a. het graalthema in "Perceval".

Engeland - Geoffrey of Monmouth

Geoffrey of Monmouth (°±1100 Monmouth, Wales +±1155 Llandaff) (lat: Galfridus Monemutensis), Engels kroniekschrijver en later bisschop van Saint Asaph. Hij begint te schrijven aan zijn werk "Historia Regum Brittanniae" (geschiedenis van de Engelse koningen). Het 12-delige werk zal pas in 1139 klaar zijn, en bevat ook het populaire verhaal over koning Arthur.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Hildegard von Bingen (°1098 Bemersheim, Mainz +1180) treedt - na de dood van Jutta - toe tot de abdij van Diessenberg.

Otto van Freising (°±1112 +1158) wordt abt van de cisterciënzer abdij van Morimond (Champagne).

Arabische Rijk - Saladin

Geboorte van Saladin (°1137 Takrit +1193 Damascus) of Salah al-Din. Hij wordt de grootste moslimleider aller tijden, door de moslims uit het oosten te verenigen.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Koenraad III

Keizer Koenraad III regeert (tot 1152). Hij is een kleinzoon van Hendrik V. Dit leidt de heerschappij van de Hohenstaufens in.

Hongarije - Bosnië

De Hongaarse koning noemt zich voortaan ook koning van Bosnië.

Spanje - Catalonië / Aragon

Catalonië wordt verenigd met Aragon.

Westfrankenrijk - Lodewijk VII

Koning Lodewijk VII de Jonge (°1120 +1180 Parijs) regeert (tot 1180). Hij is een zoon van Lodewijk VI de Dikke. Hij huwt later met Eleonora van Aquitanië (°1122 +1204). Zij bevordert de hoofse letterkunde in Frankrijk, en is erfgename van Aquitanië. Het huwelijk houdt echter geen stand, en Eleonora zal hertrouwen met hertog Hendrik van Normandië.

Ter Duinen

De monikken van de Abdij Ter Duinen sluiten zich aan bij de Cisterciënzers.

Byzantium - Antiochië

Johannes II onderwerpt Antiochië.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Koenraad III

Koning Koenraad III (°±1093 +1152 Bamberg) verslaat de Welfen en komt aan de macht (tot 1152).

Otto van Freising

Otto van Freising (°±1112 +1158) wordt bisschop van Freising.

Polen

In Polen komt het senioraat aan de macht. Het rijk wordt verdeeld onder de koningszonen (Piastendynastie). Hieruit ontstaan: Klein Polen (met de hoofdstad Krakau), Kujavië, Masovië, Silezië en Groot Polen. Op wereldlijk vlak scheurt Polen uit mekaar, maar op kerkelijk gebied blijft de eenheid bewaard.

Brabant

25 jan: hertog Godfried II van Brabant krijgt van keizer Koenraad III voogdijschap over de kloosters in zijn gebied. Hij volgt hiermee hertog Godfried I met de Baard van Brabant op. Ten opzicht van keizer Koenraad III kiest hij diens kant in de strijd tegen de Welfen (tot 1142). Hij wordt ook hertog van Neder-Lotharingen.

Limburg

Hendrik II wordt vorst van Limburg (tot 1167).
Hij is een zoon van Walram II.

Engeland - Mathilde

Koning Hendrik's dochter Mathilde keert terug naar Engeland. Dit is de aanleiding van een grote serie opstanden en burgeroorlogen.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Koning Hendrik de Leeuw van Saksen (tot 1195).

Italië - Noormannen

Onder Roger II Guiscard veroveren de "Noormannen" Napels.

Westfrankenrijk - Saint Denis

Men begint rond deze tijd te bouwen aan het ambulatorium (voorloper van het "ééndagsziekenhuis") van Saint Denis, onder toezicht van abt Abott Suger (tot 1144). Men vertrekt van de oude Romaanse abdijkerk. Door introductie van kruisribgeelven, is dit eigenlijk het begin van de Gotiek, waar men een onderscheid maakt tussen muren en dragende constructies. Hierdoor komt er meer licht in de gebouwen.

Van Veldeke

Henric van Veldeke (°±1140 +1210), Middelnederlands dichter. Hij schrijft o.a. de Sint Servaaslegende (rond 1170).

Hongarije - Bohemen - Wladislaw II

Wladislaw II wordt de eerste erfelijke koning van Bohemen (tot 1173).

Normandië - Sicilië

Koning Rogier II, de Normandische koning van Sicilië (°1103 +1154) bepaalt dat alle artsen een examen moeten doen, vooraleer ze patiënten mogen behandelen.

Decretum Gratiana

Rond deze tijd verschijnt het "Decretum Gratiana", een bundeling van kerkelijke regels en wetten. Hiermee wordt het kerkelijk recht zelfstandig gemaakt. Later zullen de voorschriften worden uitgebreid met het "Corpus Juris Canonici".