Fabriekstraat - Louis De Naeyer

WILFABRI_LDN_006_2

30 juli 1999

26 april 2000

26 april 2004

20 juli 2021

14 februari 2023

Woningbouw

Begin 1981 bleven in België de faillissementen en sluitingen elkaar opvolgen.

Midden 1981 liet de directie van Denaeyer NV zich ontvallen dat de toestand van het bedrijf kritiek was.

Desondanks kwamen er nog enkele opflakkeringen, maar midden 1985 dook het spook van het faillissement weer op bij Denaeyer NV. Men maakte zich van vakbondswege ernstige zorgen over het bedrijf

...

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2011 - nr. 1, "De sociale ontwikkeling in de papierfabriek Louis De Naeyer", Jean Merckx)

De fabriek van Louis De Naeyer onderging meerdere veranderingen.

In 1983 kwamen er een nieuwe raad van bestuur en nieuwe beheerders in de fabriek.

Dit zorgde voor grote ongerustheid bij de werknemers van de fabriek, temeer daar er op een algemene vergadering op 24 september 1985 een zwaar verlies werd opgetekend. Als gevolg van die ongerustheid en ook omwille van overname van het bedrijf door de Nederlandse groep Van Gelder Papier, betoogden de werknemers en kwamen ze op straat.

Bron: ?

In november 1985 kwam er voor Denaeyer NV een dramatische wending.

Het personeel werd ingelicht over de stand van zaken.

...

Wij citeren een vakbond: "Wij mogen hier wel stellen dat de bedrijfsleiding heeft gefaald en dat de erfgenamen, en waarschijnlijk ook anderen, zoveel mogelijk hebben geprofiteerd."

...

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2011 - nr. 1, "De sociale ontwikkeling in de papierfabriek Louis De Naeyer", Jean Merckx)

In de periode dat er in België ontdekt wordt dat de bodem verontereinigd is door resten van PFOS en PFAS, wordt ook op de vroegere bedrijventerreinen van de firma De Naeyer ook een bodemvervuiling met PFAS vastgesteld. De besmette aarde wordt op grote hopen verzameld en afgedakt opgeslagen, in afwachting van een oplossing over hoe er met deze voor de mens schadelijke afvalstoffen moet worden omgesprongen.

Bron: PI-TB, de links verwijzen naar beschrijvingen van PFOS en PFAS op Wikipedia

Architect en stedenbouwkundige Jef Heymans (75) uit Willebroek maakt zich zorgen over de plannen met de oude fabrieksgebouwen van De Naeyer.

Samen met de genealogische en heemkundige vereniging Vaertlinck schreef hij een brief naar het gemeentebestuur en alle democratische partijen in Willebroek.

Daarin uit hij zijn bezorgdheid over de toekomst van het waardevolle erfgoed op de site.

Bron: Gazet van Antwerpen (14-02-2023, Ward Bosmans / rr) - zie link bij de persartikels bovenaan deze webpagina

Louis De Naeyer, die het reilen en zeilen van zijn medewerkers door en door kende, wist vanaf 1863, door de huisvestingspolitiek die hij voerde, een aantal werkkrachten aan zijn bedrijf te binden. Hij nam door het bouwen van arbeiderswoningen, de huisvestingspolitiek in handen.

In 1865 en 1866 liet hij - langs de oostezijde van de Willebroekse vaart, tussen de Heindonksesteenweg en de huidige spoorwegbrug - 22 woningen bouwen, la Cité genaamd, al worden ze in het stratenplan vermeld als "Faubourg Saint-Antoine". De 22 woningen werden, zoals blijkt uit de bevolkingsregisters van 1867, druk bewoond.

...

Wij noteerden dat op de plaats genaamd Faubourg Saint-Antoine niet minder dan 32 gezinnen werden vermeld, waaronder 29 gezinshoofde als dagloner of dagloonster. Er was een "stoker in 't fabriek", een andere was "gareelmaker" en een derde "hovenier". Van de 32 gezinshoofden waren er 12 geboortig van Bazel, Sint Gillis Waas, Temse of Rupelmonde, wat ergens op een toevlucht van arbeidskrachte wijst, afkomstig van "over 't water", uit het nabije Land van Waas. De 32 gezinnen die daar huisden, telden in totaal 158 kinderen, wat neerkomt op een gemiddelde van 5 kinderen per gezin. Met als uitschieters één gezin met 11 kinderen en een ander dat met 1 nakomeling het rijtje sloot.

...

Onder de bekende Willebroekenaars die daar werden geboren, treffen we Jos Clymans, die als "Den Do" geschiedenis zou maken. Hij zag er op 16 januari 1866 het levenslicht, en was onder meer als muziekchef van de harmonie van de fabriek bij De Naeyer in dienst.

In dezelfde huizenrij werd op 31 juli 1872 August Van Landeghem geboren, de eerste socialistische burgemeester van Willebroek.

Bron: "Louis De Naeyer, een monument" (Karel De Decker, Uitg. Gemeentebestuur van Willebroek, 2005)

De huisvesting van arbeider en personeel van fabrieken kreeg zijn aanvang met de komst van Louis De Naeyer. In 1860 richt deze lompenhandelaar uit het Brusselse een papierfabriek op langsheen het kanaal. Kort daarna start de stoomketelmakerij die aansluit bij de productie van papierdeeg uit houtvezel i.p.v. lompen via het zogenoemde bi-sulfide procédé.

Op zijn hoogtepunt werkten er meer dan 200 mensen bij De Naeyer. Gezien de plaatselijke bevolking niet volstond, werden arbeiders van buiten de regio aangetrokken. Daartoe werden allerlei voorziening opgericht.

Buiten woningen volgens de klassen voor arbeiders, bedienden en kaderleden, werden de gezinnen gebonden aan de fabriek, van de wieg tot het graf.

De oprichting van de kinderkribbe "crèche-asile" aan de Mechelsesteenweg gaf de mogelijkheid om goedkopere vrouwenarbeid in te voeren. Een geneesheer en personeel zorgden voor de opvang van de kinderen. Er waren ook fabriekswinkels waar kon aangekocht worden met hun loon als borg.

...

De werkmanswoningen werden opgetrokken - in groepen verspreid in de gemeente. Tussen 1863 en 1898 werden in 11 groepen ruim 350 woningen opgericht.

De kandidaat-huurders betaalden voor een woning met een waarden van 1000 BEF een jaarlijkse huur van 112 BEF, en werden na 18 jaar eigenaar, in de veronderstelling dt de interest aan de Spaarkas te betalen 3 % bedroeg.

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron:  TS-VRTL (2008 - nr. 3, "Wonen in Willebroek - van noodbarak tot meesterwoning", Hugo Lejon)

De woningbouw

Louis De Naeyer - die het reilen en zeilen van z'n medewerkers van meetafaan kende - wist vanaf 1863 door de huisvestingspolitiek die hij voerde, een aantal werkkrachten aan zijn bedrijf te binden. Hij nam als het ware, door het bouwen van arbeiderswoningen, de huisvestingspolitiek in handen.

...

Louis De Naeyer bouwde honderden woningen voor zijn arbeiders. Nadat in de schoot van de firma, een naamloze vennootschap werd opgericht met het doel arbeiderswoningen te bouwen en die op lange termijn de bewoner zou toebehoren, kon die onder de vorm van kleine sommen - vergelijkbaar met een huurprijs - het verschuldigde bedrag vereffenen.

Bij de laatste bataling werd men dan eigenaar van de woning. Bij de betaling onder de vorm van een annuïteit verlangde de NV enkel de vereffening van de intrest tegen dewelke zijzelf fondsen hadden geleend.

...

Na de eerste wereldoorlog kregen we een heel ander beeld.

Het socialistische gemeentebestuur - met aan het hoofde de vroegere werknemer bij De Naeyer, de genaamde August Van Landeghem - nam alle initiatieven que woningbouw over, ook al had de firma De Naeyer in die tijd nog een wedstrijd voor twee woninggroepen uitgeschreven. Namelijk één in de Overwinningsstraat en één langs het kanaal gelegen.

...

Volksopvoeding

Dat Louis De Naeyer alles op alles heeft gezet, teneinde de ongeletterdheid van zijn tijdgenoten en medewerker tot het strikte minimum te beperken, blijkt duidelijk zowel uit de bilbiohteek die hij stichtte als uit de dag- en avondcursussen waarmee men van start gin, en die als voornaamste bedoeling hadden de beroepskennis ook technisch te verruimen.

Ook voor muziek had hij meer dan een boontje over.

...

Onder de voorname Willebroekenaars die daar werden geboren (nvdr. u de Cité) treffen we Jos Clymans aan, die als "den Do" geschiedenis zou maken. Hij zag er op 16 januari 1866 het levenslicht en was ondermeer als muziekchef van de harmonie der fabriek bij De Naeyer actief.

...

Verwonderlijk was dat niet, als men weet dat de jonge wreknemers die zich tijdens de vrije zondagen kandidaat stelden voor de muziekleergangen in de fabriek en later bedrijvig werden in de Koninklijke Harmonie Sinte Cecilia, profijt konden halen uit hun op de muziek verliefd zijn, vermits ze daardoor in aanmerking kwamen voor om het even welke bevordering in de fabriek, waar de posten van ploegbaas en brigadier aan hen voorbehouden waren.

...

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Louis De Naeyer - Grondlegger van de industrialisatie van het Vaartland", Karel De Decker, 1985, nr. 2)

1865 - 1866

22

woningen van het Sint Antonius Voorgeborgte / Faubourg St. Antoine / de cité (La Cité)

1872 - 1882

71

woningen in de Nijverheidsstraat (Rue de l'Industrie)

1871

9

woningen in de Molenbergstraat (groep Molenberg)

1886 - 1887

52

woningen in de Spaarzaamheidsstraat (Rue de l'Epargne) en op het Edmond de Grimbergheplein (Place de Grmberghe)

1863

6

woningen langs het kanaal (Le long du canal)

1875

26

woningen in de Nonnenvijverstraat (Rue Nonnenvijver)

?

44

woningen langs de Dendermondsesteenweg (Rue de Termonde °°°

1898 - 1899

58

in de Werknemerslaan (Boulevard des Travailleurs) °°°

1898 - 1899

38

woninge in opbouw in de Werknemerslaan (Boulevard des Travailleurs) °°°

1893

24

aankoop van reeds gebouwde woningen in de Palingstraat (Rue des Anguilles) °°°

1891

9

aankoop van reeds gebouwde woningen in de Stationsstraat (Rue de la Station) °°°

°°° De woningen in opbouw of reeds opgebouwd zijn eigendom van de Société Anonyme pour la Construction de Maisons Ouvrières

Bron: TS-VRTL (2008 - nr. 3, "Louis De Naeyer als bouwheer", Kevin Polfliet)