Fabriekstraat - Louis De Naeyer

WILFABRI_LDN_008

Informatie

Louis De Naeyer bouwde een kinderkribbe langs de Mechelsesteenweg die in 1887 in gebruik werd genomen.

Werknemers van de papier- / stoomketelfabriek mochten hun kinderen gratis naar de kribbe brengen tijdens de werkuren.

Voor de kribbe werd later het standbeeld van Louis De Naeyer opgetrokken.

De "crèche" werd in de jaren 1958 gesloopt.

Bron: WIL-INFO

De filantroop

Voor de kinderen van 6 maanden tot 6 jaar was er opvang voorzien in de crèche, die in 1889 door Louis De Naeyer en zijn dame, als blijvende herinnering aan hun enig kindje werd opgericht.

De crèche stond van 8 tot 16 uur open. Zowel voeding als hygiënische verzorging en kleding, werden daar gratis verstrekt.

In 1890 was er reeds sprake van 100 kinderen in de groep van 0 tot 3 jaar. De groteren van 3 tot 6 jaar (zij waren met 260 in 1890), werden van 8:ron uur tot 4 uur in de namiddag, door geschoold personeel opgevangen. Ze kregen er hun middagmaal en werden er door een dokter gratis verzorgd.

In de zelfde crèche was er de douchezaal en stonden de baden ter beschikking van de werknemers en hun familieleden. Op donderdag werd enkel door de vrouwen gebaad.

...

Lees het volledige artikel in het document in de bronvermelding hieronder.

Bron:  Willebroekse Kronieken ("Louis De Naeyer - Grondlegger van de industrialisatie van het Vaartland", Karel De Decker, 1985, nr. 2)

Alida Peeters heeft van begin af aan de bedoelingen van haar man begrepen, aldus volksvertegenwoordiger Van de Walle.

Ze stond hem steeds moedig bij in zijn menslievende pogingen. "Zo vonden de moeders de kinderkribbe en de speeltuin voor hun kroost, zo kregen de jongelingen hun bijzondere ambachtsschool; de werklieden werden verzekerd tegen ziekte, ouderdom en ongevallen; hun gezinnen mochten zich goedkope mondbehoeften verschaffen en betrokken gezonde, luchtige woningen; een heel werkerskwartier rees uit de grond waar de huizen mits een geringe korting aan de arbeidende klasse werden afgestaan".

Bron: "Louis De Naeyer, een monument" (Karel De Decker, Uitg. Gemeentebestuur van Willebroek, 2005)

La Crèche-Asile des Papeteries de Willebroek

Eén van de mooiste gebouwen dat ooit in Willebroek gestaan heeft was de crèche of het kinderdagverblijf van de papierfabrieken De Naeyer, gelegen langs de Mechelsesteenweg, achter het beeld van Louis De Naeyer.

De crèche werd geboouwd in opdracht van het echtpaar De Naeyer - Peeters als blijvende herinnering aan hun enige, veel te vroeg gestorven zoon Eduard.

• HET GEBOUW
  De bouwwerken werden aangevat in 1885 onder leiding van bouwmeester A. Landshere, en beëindigd in 1887.
  Het resultaat was een pracht gebouw van 3 verdiepingen in vereenvoudigde renaissancestijl met een gevelbreedte van bijna 65 m en een diepte van 14 m
  ...
• DE KELDER
  Deze kwam minstens één meter boven de grond en werd voldoende verlicht door de aanwezige vensters die eveneens boven de grond uitstaken.
  In de kelder bevonden zich de verschillende werk- en gebruiksplaatsen, zoals een keuken met een grootte van 15 m op 8 m, waar vijf "diensters" onder leiding van een ervaren kokkin de dagelijkse maaltijden verzorgde.
  ...
• HET GELIJKVLOERS
  Was voorzien van een centrale gang met aan beide zijden diverse lokalen en zaaltjes.
  ...
  De grote gang was toegankelijk via een trap, een centrale ingang vooraan en aan de achterzijde via twee ingangen...
• DE EERSTE VERDIEPING
  ... was gelijkaardig opgebouwd als het gelijkvloers.
  ...
• DE ZOLDER
  Deze diende als 2de verdieping en bevond zich direct onder het dak.
  ...
• DE OPVANG
  De crèche had opvangmogelijkheden en voorzieningen voor het opvangen van kinderen vanaf 6 maanden tot 6 jaar, zodat de werkende moeders zonder zorgen hun dagtaak in de fabriek konden volbrengen.
  De crèche was dagelijks open voor de kleinsten vana 7 uur 's morgens tot 7 uur 's avonds, en vanaf 8u30 tot4 uur in de namiddag voor de grotere kinderen.
  Zowel maaltijden als verzorging en kleding werden gratis verstrekt.
  ...
• HET PERSONEEL
  Via bevolkingsregisters hebben we een zeer beperk aantal personeelsleden kunnen terugvinden, nl. deze die op de Mechelsesteenweg in de buurt van de crèche woonden en waarbij het beroep vermeld werd.
  ...
• KRONIEK
  In de beginjaren van de 20ste eeuw groeide en bloeide de crèche onder de kundige leiding van de juffrouwen Malfait en Roemaet, met als grote beschermengel de weduwe De Naeyer-Peeters.
  ...

De crèche ontsnapte niet aan de vernielingen, het interieur werd door de verschillende kortstondige bezetters herschapen in een puinhoop.

• einde oktober - begin november 1918
  Grote groepen terugtrekkende vijandelijke troepen passeren langs de gemeente, en halen alle openbare gebouwen leeg
  Vanaf 18 november zijn geen Duitse troepen meer aanwezig
  Ook het interieur van de crèche was in een grote puinhoop herschapen - het gebouw werd na WO I gebruikt om minderbedeelden te huisvesten
• maart 1922
  Robert Peeters en directeur Petsalys voeren de nodige correspondentie in verband met de herstellingswerken aan de crèche
  Nà die herstellingswerken zal de crèche terug worden opengesteld voor opvang van de kinderen van de werknemers van de papierfabriek, iets wat minder succes kent dan voor de oorlogsjaren. Dit is o.a. het gevolg van de oprichting van kleuter- en lagere scholen
• januari  1932
  Vanwege een gebrek aan geschikte gebouwen, wordt beslist om de leegstaande crèche te verhuren om er de nieuwe Rijksmiddelbare School van Willebroek te vestigen.
  Dat duurt tot in 1936 de nieuwe lokalen in de Herman Vosstraat nr. 3 in gebruik genomen worden.
  Daarna wordt het gebouw nog gebruikt om hulpbehoevenden een tijdelijk onderkomen te bezorgen (tot aan het uitbreken van WO II)
• tijdens WO II
  het gebouw wordt opgeëist om Belgische soldaten onder te brengen, tot de Duitse bezetter zijn intrede doet
  Op bevel van de Duitse Ortskommandant moet het gebouw worden opgeknap en opgekalefaterd om Duitse soldaten te kunnen herbergen (november 1940)
  De bezetting van de kribbe zal duren tot februari 1941.
  Vanaf september 1943 wordt het gebouw opnieuw in beslag genomen door de Duitse troepen en dat tot september 1944 (bevrijding van Willebroek)
• vlak na WO II
  het gebouw wordt gebruikt om geallieerde troepen te huisvesten in de nasleep van WO II (tot in mei 1946)
  de crèche wordt nadien nog een keer grondig opgekalefaterd om in de naoorlogse periode mensen te kunnen opvangen als gevolg van gebrekkige huisvesting
• 1951-1952
  de huur van de laatste bewoners wordt opgezegd omdat de crèche té bouwvallig is geworden, en omdat de fabriek beslist heeft om het gebouw af te breken (in 1954)

Lees het volledige artikel in de tijdschriften Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2009 - nr. 1 - nr. 4, "De crèche van de papierfabriek Louis De Naeyer", Jean Merckx, november 2008)

1880

Een ontwerpschets van de voorgevel van de crèche, gemaakt door architect Guillaume Segers.

Bron: Willebroekse Kronieken ("Louis De Naeyer - Grondlegger van de industrialisatie van het Vaartland", Karel De Decker, 1985, nr. 2) (verzameling Aloïs Blindeman)

3 september 1900

Bron: ?

7 januari 1901

Bron: Thomas Baggerman - Willebroek

20 september 1901

Bron: Nels - Brussel

7 april 1902

Het standbeeld is nog niet geplaatst

Bron: edit. Thomas Baggerman

4 september 1903

Bron: edit. Thomas Baggerman

Louis De Naeyer deed veel voor Willebroek.

Hij stichtte dag- en avondscholen en hij liet huizen bouwen voor de arbeiders. Hij deed - naast de steeds grootser bloeiende fabrieken - een bakkerij, een economaat, een kinderbewaarplaats en een openbare bibliotheek optrekken, terwijl een wijd vermaard muziekkorps onder zijn impuls werd gevormd.

Louis De Naeyer betekende in de ogen van zijn arbeiders de onovertroffen, wijd vermaarde industrieel, waarvoor zij allen door het haast spreekwoordelijk geworden vuur wilden lopen.

Bron: "Willebroek in oude prentkaarten", Karel De Decker, Europese Bibliotheek, Zaltbommel (NL), 1976

10 augustus 1904

Rechts van de crèches zie je een aantal van de kinderen die overdag in de crèche verblijven en in de tuin spelen.

Bron: edit. Thomas Baggerman

Dat Louis De Naeyer ook op sociaal gebied een voorloper was, bewijst de monumentale "crèche" of kinderkribbe die hij voor de kinderen van zijn personeel liet bouwen.

In 1958 werd ook dit prachtig gebouw met de grond gelijk gemaakt.

Inmiddels had het nog gediend als schoolgebouw (de eerste Rijksmiddelbare School werd er geïnstalleerd) en om er soldaten van het bevrijdingsleger in onder te brengen.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

21 september 1904

Bron: ?

oktober 1905

Afbeelding van de crèche met het standbeeld voor Louis De Naeyer

Bron:

na 1910

Bron: ?

±1906

Bron: L. Lagaert - Brussel

26 augustus 1906

Bron: edit. Thomas - Willebroek

29 augustus 1906

Bron: edit. J. Thomas Baggerman

13 september 1906

Ingekleurde postkaart van de crèche - mét het standbeeld ervoor

Bron: edit. Jos. De Maeyer - Willebroek

14 januari 1908

Bron: editeurs Thomas frères et soeurs

17 december 1908

Het park aan de achterkant van de crèche

Bron: ?

7 augustus 1910

Bron: editeurs Thomas frères et soeurs

1 oktober 1910

De speeltuin in het park achter de crèche

Bron: imprimerie Thomas

Dat de crèche - zoals zij steeds in de volksmond genoemd werd - druk gebruikt werd, bewijst deze foto genomen in de tuin.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

De kinderbewaarplaats - ofte de crèche, zoals de Willebroekse volksmond die jarenlang noemde - was een prachtig, aan de Mechelsesteenweg gelegen gebouw.

...

In 1953 zou "de crèche" na veel geschiedenis te hebben gemaakt, de vergetelheid zijn ingesloopt, waren daar niet die duizenden jonge Willebroekenaren geweest, die er in een sfeervol kader en speels leren aan hun trekken wisten te komen. Zorgeloos genietend van alles wat de jonge jaren hen toen reeds hadden te bieden.

Bron: "Willebroek in oude prentkaarten", Karel De Decker, Europese Bibliotheek, Zaltbommel (NL), 1976

28 oktober 1912

Ingekleurde prentkaart van de crèche

Bron: edit. Jos. De Maeyer - Cuykens

28 oktober 1912

Bron: J. Emmers, éditeur, Willebroek

21 augustus 1914

Bron: ?

28 april 1920

Bron: ?