Byzantium - Osmaanse Rijk - Alexios I

Begin van de dynastie der Comnenen (tot 1185) onder Alexios I Comnenus (°1048 Constantinopel +1118), die door een staatsgreep aan de macht kopt  tot 1118 op de troon zit. Dank zij een militair strategische visie en sterke diplomatieke eigenschappen probeert hij Byzantium zijn vroegere grootheid terug te geven. Hij zal zich tegen de Noormannen onder Robert Guiscard en Bohemund van Tarente verzetten, alsook tegen de Turken.

Westfrankenrijk - Lodewijk VI

Lodewijk VI de Dikke (°1081) wordt geboren. Hij volgt een opleiding in de koninklijke abdij van Saint Denis in Parijs. Als zijn stiefmoeder probeert hem te vermoorden, overleeft hij de aanslag. Onder zijn vrienden vindt men abt Suger van de abdij van Saint Denis, en de cisterciënzer Bernard van Clairvaux. Hij zorgt ervoor dat zijn zoon Lodewijk VII trouwt met Eleonora van Aquitanië.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Herman van Luxemburg

Herman van Luxemburg wordt tegenkoning in het Heilige Romeinse Rijk (tot 1093).

Spanje - Toledo - El Cid

El Cid (Rodrigo Díaz de Vivar) (°±1043 +1099) voert een aanval uit op het moorse koninkrijk Toledo. Hij verslaat de legers van de emir van Zaragoza. Daardoor krijgt hij de bijnaam Syyid (heer), wat in het Spaans vertaald wordt tot "El Cid".

Limburg - Hendrik I

Hendrik I wordt vorst van Limburg (tot 1119). Hij is een zoon van Walram I, en wordt hertog in 1101).

Venetië

Doordat de Venetianen geholpen hebben in de strijd tegen de Noormannen, mogen ze in heel het Byzantijnse rijk handel drijven zonder tol te betalen. Hiermee rukken de Venetianen verder door in de Levant.

Noormannen - Rome - Kartuizersorde

Bruno van Keulen sticht de Kartuizersorde.

Hendrik IV benoemt een tegenpaus: Clemens III. De laatste kroont Hendrik IV al gauw tot keizer.

Paus Gregorius VII houdt zich gedeisd in de Engelenburcht, en wordt door de noormannen (o.l.v. Robert Guiscard) ontzet.

De Noormannen dwingen Hendrik IV om Rome te verlaten, samen met zijn legers. Ook paus Gregorius VII moet de stad verlaten.

Utrecht

Keizer Hendrik IV legt in Utrecht de eerste steen voor de nieuwe Mariakerk. Deze zal ten noorden van de Alpen de eerste kerk zijn met een gewelfd schip.

Domesday Book - Willem I

In Engeland wordt het "Domesday Book" aangelegd op initiatief van koning Willem I de Veroveraar. Het boek wordt ook "Boek van het Laatste Oordeel" genoemd. De echte naam is "Descriptio totius Angliae", of een beschrijving van Engeland. Dit betekent eigenlijk de instelling van het kadaster, en het boek bevat een overzicht van alle heerlijkheden per graafschap, met aanduiding van hun waarde en de jaarlijkse opbrengst.

Godsvrede van Mainz - Hendrik IV

Hendrik IV kondigt in Mainz de "godsvrede" af.

Klooster van Cluny

In Cluny wordt de abdijkerk van Saint Pierre gebouwd (tot 1130).

Spanje - Toledo

Koning Alfonso VI de Moedige van Castilië en León verovert Toledo na een lange strijd tegen de moren. Rodrigo Diaz is één van de groten helden uit de strijd. Hij wordt ook "El Cid" (of "de Heer") genoemd. Uiteindelijk treedt hij in dienst van de Moren.

Paus Gregorius

25 mei: paus Gregorius sterft in Salerno. Zijn doelstelling om wereldlijke en kerkelijke macht te verenigen onder het pauselijk gezag is mislukt.

Van Bodeghem

Louis de Bourgogne, jongste buitenechtelijke zoon van koning Filips I van Frankrijk heeft in een tweegevecht ridder Jan van Cruyningen gedood. Om die reden wordt hij 7 jaar verbannen en gedwongen zijn naam te veranderen. Hij kiest voor de naam van zijn vrouw, "van Bodeghem". De oudst bekende telg van dit geslacht is Theodoric, vermeld in de stichtingsoorkonde van de abdij van Affligem.

Engeland - Onderdaneneed

In Salisbury leggen de leenmannen de "Onderdaneneed" af, waarbij ze trouw zweren aan de koning. Hierdoor neemt de koning de top-positie in in de feodale pyramide. Hij wordt bijgestaan door de "Curia Regis" of de raad der groten.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Bohemen - Wratislaw

Wratislaw wordt door koning Hendrik IV van Duitsland tot koning verheven. Hij blijft aan de macht in Bohemen tot 1092.

Spanje - Jehuda Halevi

Ben Samuel Jehuda Halevi (°±1086 +1141), Spaans joods wijsgeer en dichter. Hij schrijft in klassiek Hebreeuws hoogstaande religieuze en profane poëzie.

Paus Victor III

Paus Victor III (tot 1087).

Engeland - Willem II

Willem de Veroveraar (°±1028 +1087 Rouen) sneuvelt in Frankrijk. Hij wordt begraven in de kerk van Saint Etienne in Caen, een kerk die hij zelf gesticht heeft. Koning Willem II Rufus de Rode (°1060 +1100) regeert (tot 1100). Hij is de tweede zoon van koning Willem I de Veroveraar. De andere zoon - Robert - erft het hertogdom Normandië.

Klooster van Cluny

In Cluny begint men met de bouw van de 3de kerk.

Engeland - Saint Paul

De kathedraal van Saint Paul in Londen brandt af. Onmiddellijk begint men met de heropbouw.

Italië - Universiteit van Bologna

In Bologna, Italië wordt de oudste universiteit van Europa gesticht. De universiteit ontstaat uit een samengaan van studenten (scolares) en docenten (magistri) in "universitas". In Bologna doceert Wernerius Irnerius / Guarnerius het Romeins recht.

Seldjuken

Sultan Malik-Sjah van de Seldjuken geeft opdracht tot het bouwen van de Vrijdag-moskee in Isfahan (nu: Iran).

Paus Urbanus II

Urbanus II redt door bemiddeling het werk van Gregorius VII (tot 1099). Hij wordt geboren als Odon de Lagery (°±1035 Châtillons-sur-Marne +1099 Rome).

Neder-Lotharingen - Godfried IV

Hertog Godfried IV van Bouillon (°1061 +1100), neemt zijn ambt waar tot 1096. Hij is de laatste hertog in functie, die gezag geniet. Hij is de zoon van de graaf van Boulogne, en een neef van hertog Godfried met de Bult. Hij wordt hertog van Neder-Lotharingen, nadat Koenraad is gekozen tot Rooms Koning.

Perzië

Sultan Malik-Sjah overlijdt. In Perzië breekt kort daarna een burgeroorlog uit. De Seldjuken-sultanaten vallen stilaan uit mekaar.

Neder-Lotharingen - Bernardus van Clairvaux

Rond deze tijd wordt Bernard van Clairvaux (°±1090 +1153) geboren, als afstammeling van de Bourgondische adel, Frankisch mysticus.

Chinese Rijk - Waterklok

Voor de Soeng Dynastie van China wordt in hun residentie een mechanische klok gebouwd, die door water wordt aangedreven.

Italië

Hendrik IV trekt voor een tweede keer naar Italië (tot 1097).

Holland - Floris II

Graaf Floris II de Vette regeert over Holland (tot 1121). Hij is een zoon van graaf Dirk V.

Sicilië

De Noormannen veroveren Sicilië.

Spanje - Valencia - El Cid

Valencia wordt ingenomen door Rodrigo Diaz de Vivar (el Cid).

Engeland - Canterbury - Anselmus van Bec - Durham

Anselmus van Bec (°1033 Aosta, Lombardije) wordt aartsbisschop van Canterbury (tot 1109). Door onenigheden met het Engelse koningshuis, zal hij van 1097 tot 1100 en van 1103 tot 1107 Engeland moeten verlaten.

In Durham begint men te bouwen aan de kathedraal (tot 1130). Voor de eerste keer wordt de techniek van het kruisgewelf toegepast.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Koenraad

Koenraad van Franken wordt tegenkoning in het Heilige Romeinse Rijk (tot 1100).

Wales

Voor Wales begint de periode strijd, waarin het gebied door de Anglo-Normandische strijdkrachten wordt veroverd

Atrecht

Het bisdom Atrecht wordt heropgericht, afgescheiden van Kamerijk. Hierdoor wil de paus een stuk grondgebied onttrekken aan de Franse kroon, ten voordele van de Duitse keizer.

Byzantium

Alexios I Kommenos zendt een gezantschap naar paus Urbanus II, om hulp te vragen in zijn strijd voor het christelijke rijk.

Portugal - Spanje

Het graafschap Oport maakt zich zelfstandig (van Spanje). El Cid (Rodrigo Díaz de Vivar) (°±1043 +1099) voert een aanval uit op Valencia en wordt heer van de stad. Alfons I noemt zich de koning van Portugal.

Ladislaus I wordt opgevolgd door koning Kalman I. Deze is tevens koning van Kroatië.

Concilie van Clermont

26 nov: paus Urbanus II (1088 - 1099) roept op om op kruistocht te gaan. Met een bezielende rede "Deus Lo Volt" (God wil het) weet hij de westerse vorsten te overtuigen om op kruistocht te gaan en Jeruzalem van de moslems te bevrijden. Als wachtwoord kiezen ze "Jeruzalem", en de wimpels worden gesierd met een wit kruis. Hij veroordeelt ook de lekeninvestituur. Tevens verbiedt hij dat de geestelijkheid een leeneed aflegt aan de wereldlijken.

Henegouwen - Vlaanderen

Godfried van Bouillon, Boudewijn II van Henegouwen en Robrecht II van Vlaanderen nemen deel aan de 1ste Kruistocht. Om hun deelname aan de strijd te bekostigen (uitrusting) moeten ze een deel van hun bezittingen verkopen.

Westfrankenrijk - Hugo van Saint-Victor

Hugo van Saint-Victor (°±1096 Blankenburg, Saksen +1141), geleerde en mysticus. Hij sticht de school van Saint Victor in Parijs, als intellectueel centrum. Rond 1115 treedt hij in het klooster van Saint Victor, waar hij in 1133 het ambt van abt opneemt. Volgens zijn theorie overstijgt het contemplatieve leven al de rest, en is de eigen ervaring de grootste bron van kennis. Van hem is o.a. "Didascalion", een gids voor de wijsheid.

1ste Kruistocht (voorbereiding)

Tot de 1ste Kruistocht wordt door paus Urbanus II opgeroepen om met een leger van westerse ridders Jeruzalem te bevrijden (tot 1099). De tocht is niet bijster goed georganiseerd, en staat onder aanvoering van de kluizenaar Peter van Amiens. De politieke leiding berust bij Adhémar van Monteil, de bisschop van Le Puy en tevens pauselijk legaat.

- het leger van Lotharingen staat onder leiding van hertog Godfried van Bouilon (van Neder-Lotharingen)

- het leger van de Noormannen van Zuid Italië staat onder leiding van Bohemund van Tarente

- het leger van de Provençaalse strijders wordt aangevoerd door Raymond van Toulouse

- de ridders van Vlaanderen en Noord-Frankrijk worden aangevoerd door Robert van Normandië en Robrecht II (van Jeruzalem)

Hendrik IV van Duitsland en Filips I van Frankrijk mogen niet mee, omdat ze onder de pauselijke ban vallen. Ze trekken door de Byzantijnse gebieden, en komen einde 1096 aan in Constantinopel. Alexius I weigert echter hen over de Bosporus te zetten, zolang ze niet erkennen dat de keizer souvereniteit heeft over de veroverde gebieden in Klein-Azië. Nog vóór de legers Klein Azië bereiken, worden ze aangevallen door Bulgaarse en Seldjoekse strijders.

Jodenvervolging

In de tijd van de eerste kruistochten (tot 1215) vindt ook de eerste grote Jodenvervolging plaats. Het joodse volk wordt beschuldigd van "misdrijven tegen de hostie" en vergieten van bloed bij de rituele moord.

Spanje - Islam

Paus Urbanus II belooft privileges voor de kruisvaarders die tegen Spaanse moslems ten strijde trekken.

1ste Kruistocht

mei: de legers van de 1ste Kruistocht bewegen zich door Anatolië en in oktober komen ze aan bij Antiochië.

Vlaanderen - Henegouwen - Godfried van Bouillon - Boudewijn II - Robrecht II

Godfried van Bouillon (°1061 +1100), Boudewijn II van Henegouwen en Robrecht II van Vlaanderen trekken tijdens de 1ste kruistocht naar het Heilige Land. Ze worden vergezeld door tal van edelen. Om hun uitrusting te betalen, zijn velen van hen verplicht hun eigendommen in het thuisland te verkopen of in leen te stellen.

Graaf Boudewijn III van Henegouwen (zoon van graaf Boudewijn II) regeert tot 1120.

Cisterciënzerorde

Abt Robertus van Molesmus (+1100) sticht een klooster in Cîteaux bij Dyon, en richt daarmee de Cisterciënzerorde op.

Hildegard van Bingen

Hildegard von Bingen (°1098 Bemersheim, Mainz +1180). Duits schrijster van o.a. "Physica", visionair abdis, theologe en dichteres. Ze is van adellijke afkomst.

Kruistocht - val van Antiochië

3 jun: na een belegering van 7 maanden weten de Kruisvaarders de aanvallers (o.l.v. emir Ketboga van Mosoel) op de vlucht te drijven. Bohemund van Tarente en Robert van Boulogne betwisten onderling het bezit van Antiochië.

Kruistochten - Godfried van Bouillon

15 juli: Godfried van Bouillon trekt Jeruzalem binnen. Hij wordt beschermheer van het Heilig Graf, en wordt tot koning van Jeruzalem gekozen.

Bevrijding van Jeruzalem

15 JULI: wordt Jeruzalem bevrijd als slot van de 1ste kruistocht, en na een belegering van de stad die 5 weken duurde. De stad is intussen in handen gevallen van de Egyptenaren, en de woede van de kruisvaarders leidt tot grove wraakneming op de bewoners van de stad - slag van Ascalon.

Godfried van Bouillon wordt tot koning uitgeroepen. Zijn titel luidt "Voogd of Beschermer van het Heilig Graf".

Paus Paschalis I

Paus Paschalis I (tot 1118).

Europa - Handelsgilden / Ambachten

Vanaf deze tijden ontwikkelen zich de handelsgilden, en de ambachten in de steden van Europa. Beide organisaties verenigen personen met gemeenschappelijke doelstellingen. Ook beschermen ze hun leden tegen concurrentie door niet-leden, en verzorgen opleidingen die bij de stiel horen.

Vlaanderen - Nederlandse taal

Rond deze tijd worden de eerste uitingen over de Nederlandse taal op papier gezet. Het gaat over een aantal gedachten van een West-Vlaming, die deze in Engeland op papier zet.

Arabisch Rijk - Edrisi

Edrisi (°1100 +1166), Arabisch aardrijkskundige. In zijn werk beschrijft hij de Middellandse Zeelanden.

Jeruzalem - Boudewijn II

Koning Godfried van Jeruzalem overlijdt, en wordt opgevolgd door zijn broer Boudewijn II, die in zijn plaats koning wordt (tot 1118).

Westfrankenrijk - Silvester

Bernard Silvester (of Silvestris, of Bernard van Tours) (°±1100 +1170). Hij wordt eerst bekend als dichter, maar stelt zich later vragen over de bestemming en de vrije wil van de mens. Hij doceerde in Tours. Hij schrijft o.a. "Cosmographia" (een allegorie op de schepping) en ook "Mathematicus" (een lang gedicht over de bestemming van de mens).

Men begint te bouwen aan de kloostergangen van Moissac. De bouwwerken duren tot ±1125.

Engeland - Hendrik I

Koning Willem II Rufus van Engeland overlijdt. Koning Hendrik I van Engeland (°1068 +1135 Gisors) regeert (tot 1135). Zijn bijnaam was Beauclerc. Hij is een zoon van koning Willem I de Veroveraar, en broer van de overleden Willem II Rufus.

Engeland - Geoffrey of Monmouth

Geoffrey of Monmouth (of Galfridus Monemutensis) (°±1100 +1154). Hij is vooral bekend om zijn "Historia Regum Britanniaeu", een voorgewend verhaal over de geschiedenis. Ook legt hij de basis voor de Arthur-legende.