Sasplein (Klein Willebroek)

KLWSASPL_018_1

Huisnummer

Uitbater(s)

n.v. Zeekanaal (nu)

Toenaam

-

Telefoonnummer

-

Informatie

Het Sashuis, gelegen langs de oude arm van de Vaart van Willebroek, belicht de ontstaansgeschiedenis van het kanaal en de daarmee verbonden geschiedenis van Klein-Willebroek.

Het oorspronkelijke Sashuis werd in 1573, samen met de aanleg van het Sas, gebouwd.

Door de tumultueuze periode (tijd van de Spaanse overheersing) werd de sasmeesterswoning herhaaldelijk beschadigd en uiteindelijk vernield. 

In 1608 werd een nieuw (en huidig) Sashuis gebouwd.  Deze datum werd met smeedijzeren cijfers in de gevel aangebracht.

Bron: website van de gemeente Willebroek - Museum het Sashuis

november 1898

Een schip vaart de sluis van Klein Willebroek in. Rechts op de achtergrond de huizen aan het Sasplein en verderop de Westvaartdijk.

Bron: John Van Hoetsem (TS-VRTL 2014 - nr. 3)

Het tijdschrift Vaertlinck besteedt extra aandacht aan deze foto, die ook werd gebruikt in een krantenartikel.

Bron: TS-VRTL, Kevin Polfliet

1899

Bron: KonBibl Albert I, Brussel, foto A. Louvois

±1900

Het sas van Klein Willebroek was jarenlang de trots en het klokhuis van de streek.

Rond 1900 - toen bijgaande foto door A. Louvois werd genomen, heerste er blijkbaar geen al te zenuwslopende bedrijvigheid in dit minidorp, waar een zeiler door de aanwezige Klein Willebroekse mankracht uit het sas wordt getrokken.

Uiterst links zien we de kapel die aldaar na de aanleg van de Weduwe Van Enschodtbrug werd gebouwd, maar die in 1901-1902 als bedehuis werd vervangen door de op dat ogenblik op het einde van de Boomsesteenweg gelegen kerk van Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen.

Uit het uithangbord rechts kan worden opgemaakt dat er daar een "Handel in Touwwerk" gevestigd was.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

±1900

De sluis van Klein Willebroek, gezien van op de Westvaartdijk.

De dubbel klapbrug is geopend om de schepen het sas uit te laten varen.

Rechts achteraan op de foto het portaal aan de Van Enschodtbrug, met rechts daarvan het oude tolhuis.

In het midden op de achtergrond zie je de gebouwen aan de Rupelkaai in Boom (o.a. molens Rijpens).

Bron: ?

april 1905

Schepen liggen klaar om de sluis binnen te varen.

Het gebeurde dat men het juiste getijde afwachtte om ineens beide sluisdeuren te openen, en zo de schepen direct te laten doorvaren van de Rupel naar het kanaal.
En omgekeerd. Voorwaarde was dan dat er voldoende schepen klaar waren voor die doorvaart. Mogelijk is dat op bovenstaande foto het geval.

Bron: A. Louvois

Hoe het er een paar kilometer verder aan toe ging (nvdr. dan de voorlopige brug aan de Nieuwstraat in Willebroek), toont ons bovenstaande van 1905 daterende postkaart.

Ze brengt ons Klein Willebroek, van waar men een enig mooi zicht heeft op de Rupel en op het daartegenover gelegen Boom.

De vaart was vanaf 1561 toegankelijk voor houten schepen, pramen en boten, waardoor ze als een mini-internationale waterweg stond aangeschreven.

Naar aanleiding van de moderniseringswerken, waarbij de monding van in de Ruppel, van Klein Willebroek naar Wintam werd verschoven, had men de oude sluis van Klein Willebroek van 39 m naar 61 m vergroot, wat nodig was vermits er op 30 september 1922 - negen maanden na de openstelling voor zeeschepen - reeds meer dan 200 zeeschepen de haven van Brussel waren binnengevaren.

Bron: "Willebroek zoals het vroeger was" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1996)

Schepen wachtend voor de sluis.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

5 oktober 1907

Zicht op de sluisdeuren aan de zijde van de Rupel - Op de achtergrond ziet men de kerk van Boom (links) en de gebouwen van de Molens Rijpens (rechts).

De tekst op de kaart verwijst naar Boom, een idee dat verwijst naar de gedachte dat Klein-Willebroek bij Boom hoorde.

Niet ondenkbaar, vermits de veerboot het voor de inwoners van Klein-Willebroek gemakkelijker maakte om naar Boom te gaan, dan naar Willebroek centrum.

Bron: archief Tony Brems

oktober 1907

Schepen op het kanaal met op de achtergrond de ingang van de sluis.

Rechts zie je de Oostvaartdijk.

Bron: uitg. J. De Wit, drukker, Boom

19 juli 1909

De brug, het sashuis en de kapel.

De tweede woning van links op de achtergrond is het huis waar mijn vader opgroeide. Zijn ouders baatten daar een paardenslachterij uit (Brems-Broeckmeyer).

Bron: uitgeverij Thomas frères et soeurs, imprimeurs, PI-GB

Het typisch houten bruggetje uit 1574.

...

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Atlas van de Vaart 1657", Werkgroep Heemkunde - Geschiedenis - Leefmilieu, Willebroek, 1987, nr. 2, Louis Van Beneden)

1910 (bovenste foto) en 21 augustus 1914 (onderste foto)

Sluis en brug - op de foto staat foutievelijk "Boom" vermeld.

Veel bewoners van Klein Willebroek vonden het makkelijker om met de veerboot naar Boom te gaan (bv. om te gaan winkelen) dan eerst te voet naar de Boulevardbrug te gaan en daar de bus naar Willebroek te nemen.

Let ook op de bomen op het Sasplein.

Bron: ?

22 mei 1915

De brug en de sluis van Klein-Willebroek.

Bron: uitg. drukkerij Thomas, Willebroek

1920 - 1930

De Rupel met aan de overzijde de rede van Boom.

Rechts vooraan is de ingang van het sas van Klein-Willebroek.

Bron: ? (PI-TB)

16 oktober 1922

De brug over het kanaal, aan de ingang van de sluis.

Links het gebouw van de Molens Rypens in Boom.

Bron: ? (PI-TB)

± 1925

Zicht op het sas van Klein Willebroek.

Het kanaal mondt hier uit in de Rupel - aan de overkant: zicht op Boom.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987, foto: L. Lagaert - Brussel

Binnenschip in de sluis te Klein-Willebroek.

Lees meer in de Willebroekse Kronieken, hieronder vermeld.

Bron: Willebroekse Kronieken: de Willebroekse Vaart, Frans Verbraeck, 1989 - nr. 2

15 januari 1920

De brug aan de sluis. Rechts op de foto de woningen aan de Oostvaartdijk.

Bron: ? 

1930 - 1940

Zicht op het kanaal en de brug. Er liggen heel wat sloepen aangemeerd.

Blijkbaar was het kanaal aan de Oostvaartdijk net voor de brug minder breed dan nu?

Bron: edit. Thomas-Willebroek

Als een stukje levend geworden verleden, toont deze kaart ons de sfeer in het oude Klein Willebroek, met het typische bruggetje en - ietwat verscholen achter de bomen - het sashuis

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

1930

2 keer dezelfde afbeelding met zicht op de kanaalbrug en het sas.

Foutje: "Boom"

Bron: A.S.A. Antwerpen

16 april 1935

Foto van de brug, de sluis en het sashuis.

Bron: uitg. Fr. Van Dievoort, archief Tony Brems

15 maart 1935

Het tijdschrift Ons Land publiceert een artikel met illustraties over het sas van Klein Willebroek.

Bron: Ons Land (15-03-1935)

1941

Brug en sluis van Klein Willebroek - links de gebouwen aan het Sasplein, met links op de achtergrond brouwerij Lamot.

Bron: ?

± 1970

De "nieuwe metalen brug" die als vervanging van de oorspronkelijke brug werd gebouwd (nà WO II).

Deze brug is nu nog altijd in gebruik.

De foto's werden gemaakt van op het Sasplein - aan de andere kant van de brug zijn de woningen van de Oostvaartdijk.

Bron: GEM-PUB, PI-TB

1970 - 1980

De brug en het sashuis

Bron: ?

1972

Schilderij van Lucien Verhaevert.

Bron: Lucien Verhaevert

10 februari 1978

Foto's van de sluis in Klein Willebroek.

Bron: archief Tony Brems

1 maart 1985

Het sashuis helemaal bovenaan.

Daaronder de sluis, met als gevolg van de werken dat er geen schepen komende van de Rupel de sluis in Klein-Willebroek kunnen binnenvaren.

Bron: archief Tony Brems

Gilbert De Nil (° Willebroek 1940)

Schippersmonument

Gilbert De Nil volgde beeldhouwen aan het Stedelijk Instituut voor Technisch Onderwijs te Mechelen, waar hij in 1958 zijn diploma behaalde.

Daarnaast volgde hij aan de Koninklijke Academie van Mechelen de cyclus tekenen.

...

Lees meer in de het nummer van de Willebroekse Kronieken, hieronder vermeld.

Bron:  Willebroekse Kronieken, Beelden in Willebroek, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens, 1991 - nr. 1

9 september 1979

Op deze dag wordt het "Schippersgezin" van Gilbert De Nil officieel ingehuldigd.

Talrijke prominenten zijn op de plechtigheid aanwezig en ook de pers besteedt aandacht aan het gebeuren.

Bron: ? (PI-TB)

1985 - 1990

3 kaarten uit het kaartspel uitgegeven door VVV Vaartland.

Bron: VRTLND, Jan De Raeymaecker

november 1981

Zicht op de sluis.

Bron: ?

1987

Het beeld van "De Boottrekker" van ik Honsia (1987)

Rik Honsia werd geboren in Mechelen in 1913.

Bron: PI-TB

Hendrik (Rik) Honsia (° Mechelen 26 mei 1913 + Mechelen 6 februari 2004)

De Boottrekker

Studeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten te Mechelen en aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten te Brussel.

...

Lees meer in de het nummer van de Willebroekse Kronieken, hieronder vermeld.

Bron:  Willebroekse Kronieken, Beelden in Willebroek, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens, 1991 - nr. 1

november 2011

Werken aan de sluis, met de bedoeling de sluis van Klein Willebroek opnieuw in dienst te nemen.

Bron: archief Tony Brems

winter 2004

De brug aan de sluis.

Bron: PI-TB

2004

Nationaal Schippersmonument (Gilbert De Nil) - standbeeld van het schippersgezin aan de oostelijke zijde van de sluis.

Het standbeeld werd op 9 september 1979 officieel ingehuldigd.

Bron: PI-TB, WIL-INFO, GEM-PUB

Het Schippersgezin: eerste opdracht voor beeldhouwer Gilbert De Nil.

In opdracht van de Culturele Vereniging maakte Gilbert De Nil dit beeld van het schippersgezin dat in 1979 ingewijd werd.

Een artikel in Het Volk (11-08-1977) kondigt reeds aan dat de in Blaasveld geboren maar in Willebroek wonende kunstnaar Gilbert De Nil aan "Het Schippersgezin" werkt. Hij studeerde eerst aan de SITO in Mechelen en vervolgens aan de Academie aldaar. Het binnenschippersmonument wordt de eerste officiële opdracht voor deze, op dat ogenblik 37-jarige beeldhouwer. Het beeld stelt een schipper voor die een stuurwiel vasthoudt met naast hem zijn echtgenote. (archief Yvan Verbraeck)

Bron: Schippersschool in Klein-Willebroek, 1927-1988, Yvan Verbraeck, uitg. Gemeentebestuur Willebroek 2005

zomer 2005

Een schip vaart de sluis van Klein Willebroek uit, onder de geopende brug door.

Links en rechts in het sas liggen nog twee plezierboten.

Bron: PI-TB

zomer 2006

Op de bovenste foto de brug en de sluis van Klein Willebroek.

Op de onderste foto, een zicht van op de sluisdeuren aan de Rupel met op de achtergrond de jachthaven van Klein Willebroek, de Victor Dumonbrug, de Vredesbrug en verderdoor de brug van de Koning Boudewijnlaan en de brug in Tisselt.

Bron: PI-TB

januari 2009

Standbeeld van het Schippersgezin in de winter (Nationaal Schippersmonument - Gilbert De Nil).

Bron: PI-TB

2010

Het Schippersmonument, gemaakt door Gilbert De Nil in kunststof in 1979.

Gilbert De Nil werd geboren in Willebroek in 1940.

Bron: PI-TB, Willebroekse Kronieken ("Beelden in Willebroek", Werkgroep Heemkunde-Geschiedenis-Leefmilieu, 1991, nr. 1, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens)

Najaar 2011:

Zicht op de ingang van het sas aan de Rupel.

De toegang tot de sluis is niet altijd voor schepen beschikbaar geweest.

Vraag: heeft iemand de data wanneer het sas van Klein Willebroek werd gesloten voor binnenschepen / heropend voor pleziervaart?

Bron: PI-TB

11 juli 2013

Het sas van Klein Willebroek werd opnieuw in gebruik genomen voor de pleziervaart, en geeft op die manier toegang tot de jachthaven.

De heropening van de sluis is in 2004.

Bron: PI-TB, GEM-PUB

voorjaar 2014

Zicht op "het bruggeske" van Klein Willebroek met daarachter de sluis.

Bron: PI-TB

2015

De sluis van Klein Willebroek, gezien vanaf de rede van Boom.

Bron: archief Tony Brems

2017

De brug over het kanaal, vlak naast het sas van Klein-Willebroek

Bron: archief Tony Brems

2017

Het kanaal gezien van op het Sasplein (vlak naast de brug).

Bron: archief Tony Brems

2017

Een aantal foto's van de opnieuw in gebruik genomen sluis, met de commandapost.

Bron: archief Tony Brems

2017

Het beeld "het schippersgezien" aan de oostzijde van de sluis.

Bron: archief Tony Brems

2017

Een aantal foto's van Koen De Langhe gemaakt in Klein Willebroek.

Meer foto's vind je op de website Fotogeniek België van Koen De Langhe

Bron: foto's Koen De Langhe

februari 2021

De sluis, het sashuis en de brug van Klein Willebroek

Bron: PI-TB

september 2024

Twee foto's van het kanaal in de buurt van het Sasplein.

De bovenste foto toont de brug aan de oude sluis.

De onderste foto is een zicht naar Willebroek, met links de Oostvaartdijk en rechts de Westvaartdijk.

Bron: PI-TB