Torenstraat (ex Kasteelstraat)

WILTOREN_000

Naamgeving

Informatie

Vroeger Kasteelstraat genoemd, maar na de fusie in toepassing van het decreet van 28 januari 1977 in Torenstraat veranderd. De gemeenteraad van Willebroek besliste daartoe in zitting van 15 maart 1979.

De straat die de Groene Laan met de August Van Landeghemstraat verbindt, herinnert ons aan de Sint-Niklaaskerk die vlakbij ligt.

De Kasteelstraat - die daarmee in het centrum van Willebroek teloorging - herinnerde ons aan het kasteel van baron Jan Helman, dat men in 1661 begon te bouwen. Het werd tijdens de omwenteling van 1788 gedeeltelijk verwoest. Tien jaar later werd het middengedeelte gesloopt. Er werd een straat door de tuin getrokken en er kwamen huizen, gedeeltelijk heropgebouwd met de stenen van het kasteel. De fraaie poort die zich langs de vaartzijde bevond, werd later naar het landgoed van Coloma te Mechelen overgebracht, waar ze roemloos en tot steengruis herschapen aan haar einde kwam.

Van de "Kasteelstraete", zijnde "de Nieuwe Straete", is er voor 't eerst sprake in 1822. Toen werd verklaard dat "de aanneming voor het maeken van de steenweg door sieur, keisteenzetter te Lier" zou gebeuren (gemeenteraad, 18-3-1822). Dat blijkt ondermeer uit het feit dat Janssens-Modaff en consoorten daarvoor in Vilvoorde "10.000 kasseien voor 13 florijn de duizend" hadden gekocht (gemeenteraad 14-7-1832). "La régence de la ville de Bruxelles" gaf op 28-9-1832 de toelating om de Kasteelstraat naar de dijk toe te verleggen, en ook dit gedeelte te kasseien (gemeenteraad 17-10-1832). Op 15-8-1802 verkochten de erfgenamen Helman aan Guillielmus Joannes De Jonghe, brouwer en stoker te Willebroek "twee percelen erve aldaer op de vaert, waer op alsnu gebouwd zyn, zyn huys, fabrieken en verdere gebouwen".

In 1810 werd daar Brouwerij De Ster gebouwd.

Op de hoek van de Torenstraat en de Groene Laan, in het huis waar zich jarenlang de vurelen van de Brouwerij De Jonghe-Erix bevonden, verbleef kunstschilder Alfred Ost van 1892 tot 1902. Als herinnering aan dit feit werd aldaar in 1984 een gedenkplaat onthuld die een paar jaar later ontvreemd werd (Alfred Ost, Vlaanderen, nr 201, Karel De Decker).

Op 28 december 1798 wordtg het kasteel van Jan Helman verkocht.

Bron: "Geschiedenis van de Willebroekse straatnamen", samengesteld door Karel De Decker en uitgegeven door CSC Vormingswerk Willebroek in 1989.

Op de 24ste van de herfstmaand in 1661 werd de heerlijkheid Willebroek door Philips IV (koning van Spanje) tot baanderij verheven.

Jan Frans Helman werd niet alleen baron maar ook lid der Edele Staten van Brabant.

Tussen de kerk en het kanaal lieten de heren van Helman een kasteel bouwen - het mooiste van de hele streek (na 1660).

Bewonderenswaardig was de inrijpoort aan het kanaal , die later zou worden overgebracht naar de tuin van de kostschool Coloma in Mechelen.

Overblijfselen van het kasteel waren nog lang te zien in de feestzaal van herberg De Vlaamse Leeuw (intussen afgebroken).

Koning Willem der Nederlanden verleende aan baron Helman de titel van burggraaf van Grimberghe.

De laatste afstammeling - burggraaf Roger Helman de Grimberghe, baron van Willebroek - overleed in 1945.

De familie bezit nu geen eigendommen meer in de gemeente Willebroek. 

Bron: "Willebroek - van landbouwdorp tot industriegemeente", Tony De Herdt - Tine Rabhooy, Willebroek, 1982, pg. 27

Het kasteel van Jan Helman

Het is beter gekend als het kastel van Willebroek, of kasteel der baronie.

Deze baronie werd door Philips IV, koning van Spanje, op 24 september 1661 ingesteld.

...

Het is omtrent die tijd, dat men aan de bouw van het prachtige kasteel begon, het mooiste uit de omtrek.

Het stond in de Kasteelstraat (nu: Torenstraat) waar de brouwerij De Jonghe zich bevindt (1976).

...

Het (kasteel) brandde echter volledig af tijdens de gevechten tussen de Franse soldaten en de brigands van E(mmanuel) Rollier tijdens de opstand der Vlaamse boeren tegen de legers der Franse Republiek in 1798 (De Boerenkrijg).

Bron: "Willebroek - van landbouwdorp tot industriegemeente", Tony De Herdt - Tine Rabhooy, Willebroek, 1982, pg. 49, "Uit alle dalen en herinneringen" (TS-VRTL, 2005 - nr. 1, Flor Cools), "Uit het rijke Rooms-Willebroekse leven" (TS VRTL, 2005 - nr. 2, Fé De Say)

Kasteelstraat

Na de fusies werd deze straat herdoopt in Torenstraat. Inderdaad, ze biedt vanaf haar begin aan de Groene Laan een frontaal gezicht op de St. Niklaaskerk met haar oude toren...

...

Ze werd aangelegd in 1832 op de plaats waar vroeger de kasteeldreef haar lommer spreidde en zegt de traditie: het volk dat naar de kerk kwam langs de Groene Laan, had er sinds lange jaren een voetweg van gemaakt. Over die kerkwegels van oudsher is er heel wat te vertellen.

...

Ooit stond hier het kasteel van baron Helman, heer van Willebroek en Ruisbroek, in al zijn luister.

Het werd als één van de schoonste van de ommelanden genoemd.

...

Het kasteel

Volgens de protocollen van notaris Jan de Cock van 25 juni 1669 leverde Guillaume de Pré, steenhouwer, de witte steen voor de baronnie van Willebroek.

...

In de straat werd in 1810 de brouwerij de Ster van Edgard en Xavier De Jonghe opgericht.

De met smaak gedronken "Dubbele Ster" werd er in kuipen en ketels met zorg en kennis klaar gemaakt.

...

De gebouwen en het herenhuis zijn tot in 1987 overeind gebleven. Ze werden toen - in het kader van het herwaarderingsproject - gesloopt.

...

Lees meer in het nummer van de Willebroekse Kronieken, hieronder vermeld.

Bron: Willebroekse Kronieken: Wandelboek van het oude Willebroek, Jos De Keersmaecker, 1989 - nr. 1

De vroegere Kasteelstraat - nu Torenstraat - is een heel korte straat, vanaf August Van Landeghemstraat (voordien Dorpsstraat) ter hoogte van de Sint Niklaaskerk, tot aan de Groene Laan aan het kanaal.

De oude naam was Kasteelstraat, vanwege het kasteel dat baron Jan Helman op deze plaats liet bouwen, en dat tijdens de Franse omwenteling werd verwoest.

De straat werd dwars door het domein van het kasteel aangelegd, waarbij weinig overbleef van het originele kasteel.

De straatnaam werd origineel toegekend in 1832.

Als gevolg van de fusies van de gemeentes waren er twee straten met de naam "Kasteelstraat" - er werd voor gekozen om de naam van de straat in het centrum van Willebroek te veranderen naar "Torenstraat" (15 maart 1979).

Bron: GEM-PUB, PI-GB

1641

Beide afbeelding zijn gravures van het kasteel van Willebroek, gelegen aan de huidige Torenstraat (vroeger Kasteelstraat).

Dat kasteel gaf de oorspronkelijke naam aan de straat: Kasteelstraat. Door de fusies werd deze straatnaam twee keer gebruikt in de gemeente, en was hernoemen naar Torenstraat een gevolg.

Het kasteel werd opgericht in 1661 door Jan Helman III - het zou worden verwoest tijdens de Brabantse Omwenteling van 1789 en de daaropvolgende Boerenkrijg (1798)

Het kasteel was eigendom van Jan Helman, en werd opgericht in de Kasteelstraat, in de buurt van de vroegere Dorpsstraat.

Bron: WIL-INFO, Wikipedia, Inventaris Onroerend Erfgoed Vlaanderen

Begin 1901

Twee postkaarten uit de tijd dat aan de adreszijde (de achterkant van deze kaarten) alleen maar een adresvermelding toegestaan was.

Waarschijnlijk zijn beide kaarten afkomstig van dezelfde uitgever.

Bron: Thomas Baggerman, Willebroek

1906

De kerk gezien van uit de Kasteelstraat / Torenstraat.

Bron: L. Lagaert, Brussel

midden 1914

Zicht uit de Kasteelstraat / Torenstraat naar de Sint Niklaaskerk.

Bron: ?

mei 1927

De Sint Niklaaskerk gezien van uit de Kasteelstraat / Torenstraat.

Bron: P.I.B. - Brussel

najaar 1933

Een foto uit de periode van het Interbellum.

Bron: Nels - Brussel

najaar 1938

Eenzelfde foto met aandacht voor de Rerum Novarum encycliek van paus Leo XIII.

Bron: ?

Foto gemaakt aan het einde van WO II.

Bron: PI-TB

periode 1950 - 1960

Twee kunstwerken van Romain Malfliet, van de Sint Niklaaskerk, gezien van uit de Kasteelstraat / Torenstraat.

Bron: ?, Romain Malfliet

± 1960

Zicht in de Torenstraat vanaf de Groene Laan richting kerk.

Let op de overbrugging tussen de brouwerij De Ster (aan de linkerkant) en de opslagplaats aan de andere kant van de straat.

Bron: FB-WV, archief Willy Mees, Albert Mees

1964

De Sint Niklaaskerk, het kerkportaal en het kerkplein gezien van uit de Kasteelstraat / Torenstraat.

Bron: ?

De gebouwen aan het plein voor de kerk, gezien van in de Torenstraat - gelegen aan de August Van Landeghemstraat.

De gebouwen in de Torenstraat werden afgebroken om plaats te maken voor modernere gebouwen.

Bovenstaande foto werd gemaakt in 2013.

Rechts naast de kerk ziet men het gerenoveerde kloostergebouw, waar de administratieve diensten van de Sint Niklaasparochie zich bevinden (August Van Landeghemstraat nr. 115).

Bron: PI-TB

2015

De parkeerplaats op de hoek van de August Van Landeghemstraat en de Torenstraat, recht tegenover de Sint Niklaaskerk.

Het gebouw in het midden van de foto is wat overblijft van de vroegere brouwerij de Ster.

Bron: PI-TB

De parking tegenover de kerk, op o.a. het perceel waar vroeger café de Vlaamse Leeuw gevestigd was.

Bron: PI-TB

De Sint Niklaaskerk, gezien van in de Torenstraat, die intussen voor éénrichtingsverkeer werd ingericht (2015).

Rechts wordt de bouwwerf voor een appartementencomplex klaargemaakt (Torenstraat nr. 1 tot 3).

Bron: PI-TB

1906

De Kasteelstraat, gezien van aan de Groene Laan, in de richting van de kerk.

Links werden nadien de hogere gebouwen van brouwerij de Ster gebouwd.

Bron: L. Lagaert - Brussel

2015

Links de gerestaureerde gebouwen van brouwerij de Ster, waar Pousse Café gevestigd was.

Aan de rechterzijde het appartementsgebouw gebouwd werd op de hoek van de Groene Laan en de Torenstraat.

Bron: PI-TB

2018

Een foto die enkele jaren later werd gemaakt van het middenste deel van de Torenstraat.

Bron: PI-TB

2020

Meer recente foto's van de Torenstraat, met op het einde het appartemenstgebouw Vaartlink op de hoek van de Torenstraat en de August Van Landeghemstraat.

Bron: PI-TB

voorjaar 2023

Het gebouw op de hoek van de August Van Landeghemstraat en de Torenstraat (tegenover de Sint Niklaaskerk).

Aan de overzijde in de Torenstraat is er een parking.

Bron: PI-TB

Twee versies van een zelfde poskaart daterend van 1901.

Je ziet de ingang van de Kasteelstraat (nu: Torenstraat) met de twee woningen op de Groene Laan (nr. 32 en nr. 33)

Het huis links van de Torenstraat / Kasteelstraat is dat van brouwer De Jonghe. Achter het huis ligt de brouwerij De Jonghe - Erix.

Rechts van de straat zie je het huis waar kunstenaar Alfred Ost verbleef (1892 - 1902). Later werden in deze woning de burelen van De Jonghe - Erix ingericht/

In die periode bestond er nog een veerdienst - verzorgd door Pee van 't Veir - van de Kasteelstraat naar de Heindonksesteenweg aan de overkant van de vaart.

Deze veerdienst stopte de activiteiten in 1914.

Bron: Nels - Brussel, TS-VRTL (2017 - nr. 4, omslag)

1901

Een foto van de huizen aan weerszijden van de Kasteelstraat, gelegen op de Groene Laan.

Bron: L. Lagaert - Brussel

najaar 1902

Een postkaart van uitgever-drukker Thomas.

Bron: Edit. Thomas Baggerman

1904

Een latere opname op dezelfde locatie.

Bron: ?

1912

De ingang van de Kasteelstraat aan de Groene Laan, waarop te zien is dat de kanaaloevers intussen verstevigd zijn.

Bron: Edit. Imprimerie Thomas

± 1960

De Kasteelstraat gezien in de richting van de Sint Niklaaskerk, met de opmerkelijk overbouw van de brouwerij.

Bron: ?

2015

De appartementsgebouwen aan weerszijden van de Torenstraat, op de Groene Laan gelegen.

Bron: PI-TB