Tisseltsesteenweg

WILTSLTS_027_HOS

Huisnummer

Uitbater(s)

-

Toenaam

-

Telefoonnummer

Willebroek 112 (1938)

Willebroek 278 (1938)

03 78 61 12

03 886 61 33

03 890 16 11 (AZ Rivierenland)

Informatie

15 juni 1908

De eerste patiënt wordt opgenomen in het Godsgasthuis (onder beheer van COO - de Commissie voor Openbare Onderstand). Aanvankelijk was er ook een klooster, en werd de verpleging een taak voor de kloosterzusters.

Van 1916 tot 1924 wordt gebouwd aan de kapel van het hospitaal op de Tisseltsesteenweg.

In 1924 wordt het operatiekwartier in gebruik genomen.

In 1925 wordt de Commissie van Openbare Onderstand opgericht.

Van 1928 tot 1957 is er een speciaal paviljoen voor de "teringlijders" (TBC-patiënten).

Vanaf 1930 worden de eerste X-stralentoestellen in gebruik genomen.

In de periode 1937 - 1938 wordt een tweede verdieping toegevoegd aan het hospitaal.

In 1957 worden 2 nieuwe hospitaalvleugels voor gebruik geopend.

Vermeldingen in Willebroek Digest (1965), in de Infobrochure (1989-1990), in de Infogids (2005) en (2017).

Bron: GEM-PUB, brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek", Telefoonlijst 1938

In de tweede helft van de 19de eeuw bestond de bevolking uit 3 verschillende standen:

• De eerste groep beperkte zich tot de hogere burgerij, namelijk middelgrote handelaars en nijveraars, vrije beroepslui (zoals geneesheren, notarissen, ingenieurs) alsmede een schaar van eerte klasse beambten
• De tweede stand breidde zich uit tot de tussenklassen van de lagere burgers, zoals de zelfstandige landbouwers en pachters, tuiniers, kleine vaklui, smeders, metsers, schrijnwerkers, schilders, meubelmakers, zinkbewerkers, eigen schippers en rivierloodsen
  ...
• De derde en grootste groep behoorde tot de lage volksklas. Zij omvatte al de arbeiders en werkvrouwen die door de levensomstandigheden niet in de gelegenheid waren geweest zich in een apart beroep of vak te bekwamen. Als ongeletterde werkkrachten konden zij zich slechts aanbieden voor allerhande karweien, waarvoor geen speciale vakkennis vereist was.

Invloed van de groot-nijveraar

Geëerbiedigd als een autocratisch patroon, gaf Louis De Naeyer aan zijn confraters ter plaatse, zowel aan de middelgrote als aan de kleine zelfstandige nijveraard zijn gedragslijn door, hoe zij zich tegenover de onderhorige werklieden dienden op te stellen.

Het was immers een eenzijdig goed recht van de toenmalige burgerlijke patroons, grote en kleine hanteerders van het kapitaal, in alle nijverheidstakken, gebruik te maken van het aanbod van de overtollige werkkrachten op de arbeidsmarkt, om zodoende de afhankelijkheid van de arbeidsproleten te blijven beheersen.

...

In 1903 - één jaar na het overlijden van Louis De Naeyer - werden de eerste sociale wetten tot bescherming van de arbeider tegen onvoorziene arbeidsongevallen van kracht.

...

Voorzeker als bedrijfsleider wilde Louis De Naeyer een minimum aan werkkrachten door huisvestingspolitiek aan het productieproces van zijn "Usines De Naeyer" binden. Ongetwijfeld heeft hij door het bouwen van arbeiderswoningen alhier het huisvestingsprobleem in handen genomen.

...

Lees het volledige artikel in het nummer van de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken ("Het Burgerlijk Gods- en Gasthuis Hospice Louis De Naeyer te Willebroek", Frans Verbraeck, 1984-3)

Een aantal belangrijke data voor de geschiedenis van het hospitaal van Willebroek:

• oktober 1892
  de gemeenteraad aanvaardt het principe om een gasthuis op te richten
• maart 1893
  de gemeenteraad neemt kennis van de eerste bouwplannen
• 15 februari 1894
  de gemeenteraad bespreekt de oprichting van de gebouwen - er wordt een tussenkomst van 180.000 frank verwacht
• 28 maart 1896
  het voorstel wordt aanvaard, maar bij gebrek aan financiële middelen kan niet worden gestart met de uitvoering van de werken
• 1 juli 1899
  een nieuw bestek wordt opgemaakt ten belope van 275.000 frank (incl. aankoop van de gronden). Een definitief ontwerp word einde van het jaar doorgestuurd aan de Hoge Gezondheidsraad
• Louis De Naeyer overlijdt op 16 februari 1902
  dank zij een gift van mevrouw Alida Peeters ten bedrage van 100.000 frank voor de oprichting van een "ouderlingen- en wezengesticht" worden de plannen opnieuw overwogen
• 9 januari 1903
  de gemeenteraad keurt de raming van de bestuurscommissie goed - op 28 mei van datzelfde jaar keurt ook de Hoge Gezondheidsraad het ontwerp goed.
  De werken worden uiteindelijk goedgekeurd op 1 juni 1906

Na de openbare aanbesteding werden de buitengewone bouwwerken op 1 juni 1906 toegewezen aan ondernemer A. Pottelbergh uit Erembodegem nabij Aalst., voor de laagstbiedende som van 307.000 frank, tot oprichting van

• het gasthuis
• het lazaret
• het middenbebouw met een verdieping en een kapzolder
• een boerderij
• een badinrichting
• ...

• op 15 juni 1908 wordt de eerste patiënt opgenomen.

In het artikel van de Willebroekse Kronieken (zie bronvermelding hieronder) vind je ook een overzicht van de giften - legaten - schenkingen uit de periode 1902 tot 1925.

In de loop van het jaar (1902-1920) schonk mevrouw weduwe Louis De Naeyer-Peeters een globaal bedrag van 1.333.596 frank aan de bestuurscommissie van het burgerlijke Gods- en Gasthuis.

Daarnaast vind je ook een opsomming van de openbare tussenkomsten (staat, provincie, gemeente) in datzelfde artikel.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek", Willebroekse Kronieken "Het burgerlijk Gods- en Gasthuis Hospice Louis De Naeyer te Willebroek", Frans Verbraekc, 1984 - nr. 3)

Beheerders en besuursleden van het Gods- en Gasthuis in de periode van 1894 tot oktober 1925

• 1885 - 1902   -   Louis De Naeyer, grootnijveraar en burgemeester (voorzitter en bestuurder)
• 1893   1902   -   Gustaaf Vleminckx (rentenier en bestuurslid)
• 1894 - 1906   -   dokter Henri Persoons (bestuurslid en diensdoende secretaris)
• 1894 - 1908   -   Gustaaf De Jonghe (brouwer, bestuurslid)
• 1894 - 1915   -   Juliaan Dony (aalmoezenier, lid en voorzitter)
• 1894 - 1921   -   dokter Emiel Van Tricht (geneesheer en bestuurslid)
• 1902 - 1904   -   Désiré Lamot, schepene en d.d. burgemeester (voorzitter en bestuurder)
• 1902 - 1905   -   Georges Peeters (notaris en bestuurslid)
• 1904 - 1914   -   Robert Peeters, notaris en burgemeester (voorzitter en bestuurder)
• 1906 - 1911   -   Jan Lamberts (notarisklerk en secretaris)
• 1906 - 1914   -   dokter henri Persoons (bestuurslid)
• 1909 - 1925   -   Felix Mertens (bakker en bestuurlid)
• 1911 - 1925   -   Ernest Mertens (gemeentesecretaris en bestuurslid)
• 1914 - 1921   -   dokter Henri Persoons (geneesheer en burgemeester (voorzitter en bestuurder)
• 1914 - 1924   -   dokter Henri Persoons (bestuurslid en voorzitter)
• 1915 - 1922   -   Emiel Uytroeven (aalmoezenier en bestuurslid)
• 1921 - 1925   -   August Van Landeghem - bediende en burgemeester (voorzitter en bestuurder)
• 1921 - 1925   -   Alfons Van Dooren (paswerker en bestuurslid)
• 1923 - 1925   -   Albert Wuyts (bediende en bestuurslid)
• 1924 - 1925   -   Emiel Mertens (zonder beroep en bestuurslid)

Verder in het artikel:

• Het personeel van de burgerlijke gods- en gasthuizen (administratief, geneeskundig korps)
• De algemene heelkunde
• Geneeskundig toezicht
• De erelonen van de heren dokters
• De sociale verzekering
• De aalmoezenier
• Het religieuze dienstpersoneel
• De stoker
• De inwonende landbouwersgast en zijn echtgenote

Lees het volledige artikel in de Willebroekse Kronieken (zie brongegevens hieronder)

Bron: Willebroekse Kronieken "Het burgerlijk Gods- en Gasthuis Hospice Louis De Naeyer te Willebroek", Frans Verbraeck, 1984 - nr. 3)

AZ Rivierenland is een ziekenhuis in de provincie Antwerpen, ontstaan na de fusie van het hospitaal van Willebroek, het Sint Jozefziekenhuis in Bornem en AZ de Heilige Familie in Reet  - Rumst.

Het hospitaal heeft 2 campussen:

• Campus Bornem
• Campus Willebroek
  Het toenmalige Dodoensziekenhuis fuseert met het Sint Jozefziekenhuis in Bornem.
  Vanaf 2017 wordt de campus in Willebroek vnl. een daghospitaal - de overige prestaties (met hospitaalverblijf) vinden plaats in Bornem
• Campus Rumst

Bron: Wikipedia (zie link hieronder), VRTLND

Giften - Legaten - Schenkingen (1902 - 1923)

Vanzelfsprekend dat de menigvuldige schenkingen, giften en legaten - zoals door mevrouw weduwe L. De Naeyer-Peeters - aan de bestuurscommissie van het burgerlijk Gods- en Gasthuis achtereenvolgens ter hand werden gesteld, niet alleen de geldelijke lasten van de openbare besturen hebben verlicht, maar in het bijzonder in onze gemeente de sociale geneeskunde een enorme stap hebben vooruitgebracht.

...

De geldelijke openbare tussenkomsten

De Staat voorzag destijds een toelage in de bouwkosten van gezondheidsinstellingen tot 1/6de van de goedgekeurde bieding.

De Provinciale tussenkomst beliep het dubbel van de Staat of 1/3de van de uitgevoerde bouwwerken, binnne het raam van de aanvaarde biedingsprijs.

De Gemeentelijke toelage, buiten de toegezegde helft van de kosten voor de uitgevoerde werken, werd aangevuld met de saldo's waarvoor de Staat en de Provincie geen subsidies had voorzien.

...

Lees het volledige artikel in de bron hieronder vermeld. 

Bron:  Willebroekse Kronieken "Het burgerlijk Gods- en Gasthuis Hospice Louis De Naeyer te Willebroek", Frans Verbraeck, 1984 - nr. 3)

1906 - 1907

Marmeren gedenkplaat uit de hal van het (oorspronkelijke) Gods- en Gasthuis.

Bron: GEM-PUB

5 augustus 1907

De Tisseltsesteenweg, amper één karrenspoor breed

Rechts ziet men de eerste gebouwen van het Willebroekse Godshuis / Gasthuis.

Bron: ?

5 augustus 1907

De voorgevel van het ziekenhuis

Bron: ?

27 augustus 1907

Het ziekenhuis van Willebroek, toen het Gods Gasthuis (of Hospice) genoemd.

Bron: ?

17 december 1908

Aan de achterkant van het ziekenhuis zie je een aantal bijgebouwen.

Bron: ?

7 augustus 1910

De Tisseltsesteenweg en het Godsgasthuis (nog geen kapel).

Bron: edit. Thomas frères et Soeurs

De Tisseltsesteenweg, amper een karrenspoor breed.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

1921

Gedenkplaat ter gelegenheid voor de inhulidiging van de kapel bij het Gods- en gasthuis.

Bron: WIL-BIB

12 oktober 1922

De kapel wordt gebouwd in de periode 1916 tot 1924, later dan voorzien (als gevolg van de Eerste Wereldoorlog).

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

Even bezijden het kanaal lag het gasthuis.

Met de bouw ervan was men in 1906 begonnen. Het gasthuis werd officieel geopend op 15 juni 1908.

Naast het gasthuis ziet men de nog onafgewerkte kapel. Door de oorlogsomstandigheden werd de bouw ervan onderbroken en het was pas in 1921 dat de kapel voltooid werd.

Zowel het gasthuis als de kapel zijn spijtig genoeg verdwenen. Ze hebben plaats gemaakt voor moderne instellingen.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

7 juli 1924

voorgevel van het ziekenhuis - links zie je de kapel.

Bron: Nels - Brussel

In 1909 werd - dank zij een milde gift van mevrouw Louis De Naeyer, die het maatschappelijk werk van haar man verder zette - het langs de Tisseltsesteenweg gelegen "Gods-Gasthuis" gebouwd.

De kapel - waarvan we uiterst links een zeer klein gedeelte zien - is het werk van een ploeg Tisseltse metsers. Ze werd in 1921 voltooid en nog in datzelfde jaar door burgemeester Robert Peeters, in bijzijn van de schepenen D. Lamot en Dr. Persoons plechtig ingehuldigd.

Zij werd in 1974 samen met het gasthuis gesloopt.

Bron: "Willebroek in oude prentkaarten", Karel De Decker, Europese Bibliotheek, Zaltbommel (NL), 1976

10 april 1927

Het ziekenhuis gezien van op de velden aan de overzijde van de Tisseltsesteenweg: er was in die periode zo goed als geen bebouwing langs die zijde van de straat.

Bron: Nels - Brussel

13 augustus 1928

Bron: Nels - Brussel

1933

Bron: ?

1935

Bron: Nels - Brussel

9 augustus 1935

Bron: ?

Binnenzicht van de kapel (1935)

Bron: ?

20 augustus 1933

In de afdeling rusthuis van het godshospitaal beleven veel mensen hun oudere dag, als ze niet meer in staat zijn om zelfstandig te wonen.

Op deze manier is het godsgasthuis ook een voorloper van de latere ouderlingentehuizen (COO = Commissie van Openbare Onderstand, OCMW = Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn...)

Op 7 augustus 1933 vieren de echtegenoten Jan Baptist Somers en Elisabeth Moens hun gouden bruiloft in het rusthuis.

Bron: ABC, 20-08-1933

1928

Ingevolge de strijd tegen tering (tuberculose) worden twee lighallen gebouwd voor telkens 9 bedden, om een luchtkuur aan te bieden

In 1930 wordt een X-stralentoestel geplaatst om in het ziekenhuis een betere diagnose to te laten.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek", foto: Nels - Brussel

22 mei 1928

Een zicht op de gebouwen van het hospitaal van uit de richting van Westzavelland.

Bron: ?

1935

De gebouwen aan de achterzijde van het hospitaal (richting huidige Gezondheidsstraat).

Bron: Nels - Brussel

1935

"Paviljoen der Dispensaria voor teringleider, voor venerische ziekten en kinderwerken.

Bron: Nels - Brussel

1935

Eén van de achterliggende gebouwen is de wasserij.

Bron: Nels - Brussel

1935

Eén van de gangen in het ziekenhuis.

Bron: Nels - Brussel

1935

Een officiële kamer in het ziekenhuis (doel?).

Links hangt een foto van Alida Peeters, en rechts een foto van haar echtgenoot Louis De Naeyer.

In de hoek staat het beeld van Eduard De Naeyer, het zoontje van Louis De Naeyer en Alida Peeters.

Bron: ?

Albrecht Hambresin (° Willebroek 1850 - + Genval 1937 )

Buste Eduard De Naeyer

Zijn opleiding kreeg hij aan de Academie te Brussel.

In deze stad bleef hij tevens werken.

...

Lees meer in de het nummer van de Willebroekse Kronieken, hieronder vermeld.

Bron:  Willebroekse Kronieken, Beelden in Willebroek, Katelijne Bogaerts - Gerda Goossens, 1991 - nr. 1

1924

Het operatiekwartier wordt uitgerust met 2 operatiezalen en raadplegingskabinetten, voorzien van de nodige medische uitrusting.

Het blok met de operatiekwartieren ligt aan de achterzijde van het hospitaal.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

1925

Oprichting van de Commissie van Openbare Onderstand - COO, ingevolge de wet van 10 maart 1925.

De Bestuurscommissie van de Burgerlijke Gods- en Gasthuizen van Willebroek wordt samengesmolten met het bureel van Weldadigheid in de nieuwe Commissie.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

1935

Bron: Nels - Brussel

1935

"Een kiemvrije operatiezaal"

Bron: Nels - Brussel

1935

Een "kiemdodende operatiezaal"

Bron: Nels - Brussel

1935

De ruimte waar hulpmaterial gesteriliseerd werd.

Bron: Nels - Brussel

1935

Een ziekenzaal voor de mannen. Let op de centraal opgestelde eettafel.

Bron: Nels - Brussel

1935

Een gelijkaardige ziekenzaal voor de vrouwen.

Bron: ?

1935

De eetkamer in de gebouwen voor de "luchtkuur" (de paviljoenen achteraan het oude hospitaal).

Bron: Nels - Brussel

1935

Inrichting van het paviljoen voor de luchtkuur, met schotten tussen de verschillende bedden om wederzijdse besmetting te beperken.

Bron: Nels - Brussel

1937-1939

Na een eerste vergroting van het ziekenhuis, wordt ook beslist om een moederhuis op te richten in de oostelijke vleugel van de gebouwen.

Door de mobilisatie in 1939 moeten de plannen voor een uitbreiding met 27 bedden voor aanstaande moeders, worden opgeborgen tot na WO II.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

1958

De centrale keuken die maaltijden bereidde voor de patiënten die waren opgenomen in het hospitaal, voor de moeders in de materniteit en voor de personen die in de pediatrische afdeling waren opgenomen.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

september 1958

De dienst radiologie en het operatiekwartier.

In 1954 werd het verouderde X-stralenapparaat vervangen door een nieuw toestel, om aan de eisen van de moderne geneeskunde te voldoen.

Doordat er meer behoefte is aan zorg, wordt in een eerste fase het ziekenhuis uitgebreid (voltooiing van de werken in de zomer van 1938).

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek"

1939

De Tisseltsesteenweg na verbredeingswerken. Opvallend: tegenover het ziekenhuis zijn al heel wat huizen opgetrokken.

Bron: ?

1945 - 1955

In 1945 wordt ook gestart met een dienst voor ziekenvervoer: 2 ambulancewagens staan dag en nacht ter beschikking van de hulpbehoevenden.

In de beginperiode worden gemiddeld 2300 personen per jaar vervoerd door de ambulances van de COO.

Op 1 mei 1957 openen 2 nieuwe vleugels de deuren, waardoor er 38 bedden extra ter beschikking komen.

Bron: brochure "50 jaar COO - Willebroek", brochure "Moederhuis van Willebroek - COO Willebroek", foto ?

april 1945

Begrafenis van Josev Duda - de dienst wordt gehouden in de kapel van het Godsgasthuis.

Bron: ?

1955 - 1960

Bron: foto ?

1960

Bron: TS-VRTL (2005 - nr. 1, Willebroek vroeger en nu)

1960 - 1970

Rechts op de foto zie je de weg die leidt naar de gebouwen van het OCMW (nr. 29).

Bron: ?

1976

Begin van de afbraakwerken van het oude ziekenhuis aan de Tisseltsesteenweg.

Bron: ?

1976

De kapel van het Godsgasthuis wordt afgebroken.

Bron: archief Willy Mees - Albert Mees, PI-TB

In 1972 worden de plannen opgevat om het oude ziekenhuis af te breken, en een heel nieuw ziekenhuis te bouwen op de zelfde plaats.

De linkse foto toont de aankondiging van de nieuwbouw, nadat het oude gasthuis was afgebroken.

De rechtse foto toont de gedenkplaat van de officiële opening van het nieuwe ziekenhuis in 1982.

Dat nieuwe ziekenhuis zal worden beheerd door het OCMW (Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn).

Bron: PI-TB

1980 - 1990

Kaart uit het kaartspel uitgegeven door VVV Vaartland.

Bron: VRTLND, Jan De Raeymaecker

voorjaar 2015

Enkele foto's van het hospitaal aan de Tisseltsesteenweg (Dodoensziekenhuis), gefusioneerd met de Sint Jozefkliniek in Bornem.

Bron: PI-TB

voorjaar 2015

Nog een aantal afbeeldingen van het hospitaal aan de Tisseltsesteenweg.

De laatste foto toont de achterzijde van het hospitaal met een gemeenschappelijke parkeerplaats voor hospitaal en Welzijnszorgcentrum

Bron:

1 januari 2018

Dde klinieken van Willebroek, Bornem en Rumst-Reet fusioneren tot campus AZ Rivierenland.

Bron: ?

zomer 2020

Het vroegere moederhuis dat dienst doet als consultatiegebouw voor de dienst Kind & Gezin.

Bron: PI-TB

zomer 2020

Een aantal recentere foto's van de campus Rivierenland.

Bron: PI-TB

februari 2021

Een aantal foto's van de afbraakwerken van het hospitaal - Campus Rivierenland.

De gebouwen zullen plaats ruimen voor een hospitaal - verzorgingsinstelling die beantwoordt aan de recente normen van de de zorgsector.

Bron: PI-TB

zomer 2023

De nieuw gebouwde Campus AZ Rivierenland / hospitaal van Willebroek.

Bron: PI-TB