August Van Landeghemplein - Jongensgemeenteschool - Klasfoto's

WILAVLPL_004_FOT_1

1940

1941

1944

1945

1946

1948

1931 - 1932

Deel van een foto van het 1ste studiejaar in de Jongensschool.

Vraag: kent iemand de leerlingen op deze foto?

Bron: FB - Sylvain Spaepen

Vraag: welk leerjaar is dit? wie is de onderwijzeres rechts? wie zijn de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees, "100 jaar Gemeentelijke Lagere School te Willebroek" (Karel De Decker / Tony De Herdt, uitg. gemeentebestuur Willebroek, 1979)

De leerlingen van het 4de studiejaar / 7de klas in het schooljaar 1931 - 1932. De leraar rechts is Hyppoliet Van Holder - deze gaat einde van het schooljaar op pensioen.

Zittend op de voorste rij (vlnr): ? Vermeeren, Frans Huyghe, Jef Van Neck, Jean Van Roey, ?, ? Eeraerts, Charel Boeykens, ?

Op de tweede rij (vlnr): Charel De Heel, Jef Van Campenhout, Louis Van Steen, ? Troch (?), Emiel Moens, Willem Maes, Charel Lenaerts, ?; Isidoor Mertens, Marcel Lamberts

Op de derde rij (vlnr): Wilfried Van de Voorde, ... Forceville, ?, François (Soo) Bogaerts, Camiel De Wachter, Willem Van Rompaey, Leo De Roover, Charel Wijmiers, meester Hyppoliet Van Holder

Op de vierde rij (vlnr): ? De Moor, ?, Benoni Segers, Charel Geens, Jean Huyge, ... Apers, ... Callaerts (?)

Op de achterste rij (helemaal bovenaan - vlnr): Maurice Lauwers, Pol Moeremans, Gustaaf Van de Kerckhoven, ?, Albert Steenackers, ... Tierens, Louis Foqué

Bron: archief Willy Mees, "100 jaar Gemeentelijke Lagere School te Willebroek" (Karel De Decker / Tony De Herdt, uitg. gemeentebestuur Willebroek, 1979)

De leerlingen van de 1ste klas / het 2de studiejaar in het schooljaar 1931 - 1932.

Vraag: wie is de onderwijzeres rechts? wie zijn de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees, "100 jaar Gemeentelijke Lagere School te Willebroek" (Karel De Decker / Tony De Herdt, uitg. gemeentebestuur Willebroek, 1979)

Het 2de studiejaar in het schooljaar 1931-1932.

Vraag: is de leraar rechts op de foto Henri Mertens? kent iemand de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

Vraag: is deze foto inderdaad van 1932 (een deel van de onderwijzers werd aangesteld in 1922).

Bron: archief Willy Mees, "100 jaar Gemeentelijke Lagere School te Willebroek" (Karel De Decker / Tony De Herdt, uitg. gemeentebestuur Willebroek, 1979)

1932

Dit illustere gezelschap poseerde destijds - in 1932 - op de speelplaats van de aan het August Van Landeghemplein gelegen gemeentelijke jongensschool.

Het zijn zeer serieuze gezichten die ons aankijken vanaf dat zo serieus genomen beeld uit de crisisjaren.

Jozef Bruyninckx had het er als hoofdonderwijzer voor het zeggen.

We zien, staande van links naar rechts: Marcel Van Roy, Maurits Van den Eynde, Antoon De Herdt, Henri Mertens, Maurits Panny, Jules Maes, Robert De Ruysscher, Frans Janssens, Leonard Van Olmen, Aloïs Bellens, Jozef Polspoel, René Coeckx en Karel Lauwers.

Vooraan zitten: Amandus Mertens, mevrouw Irène Giphart-Derboven, Hypoliet Van Holder, Jozef Bruyninckx, Henri Janssens, mevrouw Francine De Herdt-De Maerschalck en Filemon Troch.

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

mei 1932

Tony De Herdt, die in 1922 het diploma van onderwijzer behaalde, kwam na lesgeverij te Hemiksem, Temse en Ukkel in Willebroek terecht.

"Er was een plaats vrij. Ik deed mijn aanvraag. Kreeg een schrijven van de toenmalige secretaris E. Mertens, die me vroeg om me te komen presenteren. Ik nam direct de trein en arriveerde om kwart-na-twaalf in het station te Willebroek. Ik ging mijn boterhammekens in café Het Molenhuis opeten, al trok ik direct na noen naar het gemeentehuis, waar de secretaris me 'vizenteerde'. Die man gaf me een gemeentebediende mee, waarmee ik Willebroek kon verkennen. In de late namiddag trokken we naar het station van Willebroek. De heer Borghijs, schepen van Onderwijs, arriveerde daar met de trein van kwart-na-vijf. Ik stelde me voor. Zegde dat ik de zoon van een oudstrijder was, en dat ik daar en daar gestudeerd had, waarna de schepen me op de schouder klopte en zegde:'Meneer, ga naar huis. Ge zijt benoemd!' "

Tony De Herdt begon aldaar, in de tweede helft van september 1922, zijn loopbaan als onderwijzer. Hij deed er voor het eerst het derde studiejaar met 65 leerlingen. Hij zag dat de leerlingen op hun klompen naar school kwamen, wat hij voordien in Antwerpen nooit had gezien. Veertig jaar lang - tot in 1963 - hield hij het uit.

Hij dokterde verscheidene jaren in het vijfde studiejaar, alsmede 25 jaar in de toenmalige vierde graag.

Hij heeft meer dan 2500 leerlingen door zijn handen zien gaan. Hij gaf onderricht aan de schepenen Croes en De Cock, aan gemeentesecretaris Henri Fromont, aan de inspecteurs M. Hendrickx en J. Huyghe, aan schoolbestuurder J. Maes, aan dichter Wil Heybroeck, aan de directeur van de muziekacademie J. Segers, aan de secretaris van de COO K. Vos, aan politiecommissaris I. De Buyser en aan vele anderen.

Als onderwijzer leidde hij in 1925 het "Kinderuurtje" en in 1937 "Voor onze kleintjes".

In 1948 stichtte hij de "Vrienden van de Officiële School".

In 1924 werd hij bibliothecaris van de Socialistische Boekerij Vooruit.

In 1934 werd hij de eerste gemeentebibliothecaris.

Tony De Herdt - dij wij op bijgaande van 1932 daterende foto hervinden - is uit Willebroek niet weg te denken.

Bron: "Kent u ze nog... de Willebroekenaars?" (Karel De Decker, Edit. Europese Bibliotheek - Zaltbommel, NL, 1977)

Het kasteel op het domein Heisbroeck in St. Kathelijne Waver rond de eeuwwisseling in 1900.

Bron: TS-VRTL (2010 - nr. 2), GEM-PUB

Het domein Heisbroeck te St. Kathelijne Waver was in de 18de eeuw tot in 1925 in de handen van de oude familie Deudon d'Heysbroek, en gaat terug tot André Charles Ghislain Deudon d'Heysbroeck (°Mechelen 1742), schepen van de stad en advocaat bij de Grote Raad.

...

Het domein met aanhorigheden komt definitief op 10 juli 1925 in bezit van Henri Joseph Botte, industrieel in Laken.

...

Na de eerste wereldoorlog en het daarop volgende moeizame economische herstel had de arbeidende bevolking het zwaar te verduren door het chronische voedseltekort tijdens de duur van de oorlog...

Dit resulteerde in een generatie voornamelijk zwakke arbeiderskinderen, die dan ook meestal erbarmelijk en ongezond gehuisvest waren.

...

... bij het verplichte medisch schoolonderzoek werden telkenmale verschijnselen van algemene zwakte en ondervoeding door de geneesheer-toezichter vastgesteld bij de schoolgaande jeugd.

...

He college van de gemeente, sociaal zeer gedreven, maakte zich hierover ernstige zorgen en zich spiegelend aan het voorbeeld van andere gemeenten die op eigen initiatief openluchtscholen / openluchtklassen en kolonies hadden ingericht, vroegen zich af of dit ook voor Willebroek te realiseren zou zijn.

...

Het idee voor een schoolkolonie begon vast vorm aan te nemen. Het zou echter nog tot 1930 duren vooraleer Willebroek zich een domein kon aanschaffen dat zich zou lenen tot het gestelde doel.

...

Door tussenkomst van een makelaar-landmeter uit Buggenhout kan de gemeente Willebroek zich vanaf 3 maart 1930 eigenaar noemen van het domein...

... de aankoopprijs bedraagt uiteindelijk 570.000 BFR.

De gemeente Boom was bereid om mee in te stappen, onder de vorm van een tussengemeentelijke vereniging...

...

Op donderdag 24 april 1930 keurde de Willebroekse gemeenteraad de statuten voor de oprichting van de schoolkolonie Kinderwelvaren goed. Deze statuten werden in mei van datzelfde jaar goedgekeurd door Boom.

...

Er volgt een hele briefwisseling tussen het gemeentebestuur, herstellers en de hovenier, om het domein en de gebouwen zo snel mogelijk klaar te maken voor de eerste kinderen die naar de kolonie zullen komen. De gebouwen voldoen nl. niet aan de vereisten voor het verblijf van de kinderen.

Uiteindelijk wordt een architect aangesteld (Chabot) die een inventaris en kostenraming maakt van de uit te voeren werken.

Als gevolg van de omvang van de werken, en de hoge kostprijs, zal het nog tot 1935 duren vooraleer de eerste kinderen naar de kolonie kunnen.

...

Midden 1935 komt de eerste groep kinderen aan in de schoolkolonie, vrij vlug gevolgd door een tweede groep meisjes...

Voor de onderwijzers was het wel een zware opgave om bijna een individuele begeleiding te geven volgens de leeftijd van de kinderen.

...

Vanaf 1936 komt de werking op volle kruissnelheid en is het reeds zolang beoogde doel zo goed als bereikt, nl. voor zwakke en achtergesteelde kinderen gedurende 8 tot 10 weken een gezonde voeding in een gezonde omgeving aanbieden zonder dat ze leerachterstand oplopen.

...

Van zodra de kolonie op volle toeren draait, wordt een geneesheer aangesteld voor het medisch toezicht op de kinderen in de kolonie.

Doordat WO II uitbrak was het noodzakelijk om de schoolkolonie te evacueren. Doordat de Duitse bezetter van Willebroek oorlogsburgemeester Edmond De Ridder aanstelde (juni 1941 - september 1944) werd de werking van de schoolkolonie op een loopje gelaten.

Uiteindelijk wordt het domein in oktober 1942 in gebruik genomen door Antwerpen als openluchtschool.

In de maand augustus 1957 werd de oude Heerlyckheid Deudon d' Heysbroeck verkocht aan een bouwpromotor-verkavelaar.

...

Lees de volledige artikels in de tijdschriften Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2010 - nr. 2, "De Gemeente Willebroek en de "Seigneurie Deudon d'Heysbroeck" te Sint Kathelijne Waver, Eric Van Winghe), TS-VRTL (2011 - nr. 3, Eric Van Winghe), TS-VRTL (2011 - nr. 4, Eric Van Winghe)

Tijdens de jaren tussen WO I en WO II maken de leerlingen van het gemeentelijk onderwijs in de loop van het schooljaar een uitstap naar de Kolonie in Sint Kathelijne Waver.

De begeleidende onderwijzers op de achterste rij (vlnr): onbekend, Josephine Borghijs, ... Borghijs, Jozef Polspoel, L. Fromont, Th. Saerens

Bron: archief Willy Mees, "100 jaar Gemeentelijke Lagere School te Willebroek" (Karel De Decker / Tony De Herdt, uitg. gemeentebestuur Willebroek, 1979)

Het schepencollege van Willebroek startte de zoektocht naar een geschikt domein en gebouw, om verzwakte kinderen van de scholen een herstelkuur aan te bieden "op den buiten".

Via een makelaar-landmeter uit Buggenhout komt de gemeente in bezit van het domein Deudon d'Heysbroeck in Sint Kathelijne Waver, en dat voor een prijs van 570.000 frank.

Aanvankelijk zijn er ook problemen met de eigenaar van een afgelegen domein in de buurt. De hovenier van het domein (Theodoor Van Praet) komt van burgemeester Gaston Fromont te weten "...zij u ingelicht dat u toelating heeft om een goeden waakhond (Groenendael) op onze kosten te kopen en te onderhoude. Zorg ook verder voor de schietgeweren in den tuin te plaatsen (desnoods bij te kopen) zoals beloofd."

Uiteindelijk keurt de Willebroekse gemeenteraad de statuten voor de oprichting van de schoolkolonie Kinderwelvaren goed op 24 april 1930.

Er dienen nog een aantal herstellingswerken te worden uitgevoerd, die meer tijd in beslag nemen dan gehoopt. De kosten die daarmee gepaard gaan lopen hoger op dan verwacht, waardoor de werken dan ook langer duren dan voorzien.

Het is pas in 1935 dat de eerste groep kinderen naar het domein kan worden gestuurd. Zowel kinderen uit Willebroek als uit Boom komen in aanmerking. Voor de onderwijzers is het een zware opgave om alle kinderen een individuele begeleiding te geven, gekoppeld aan hun leeftijd.

Vanaf 1936 loopt het project, en kunnen zwakke en achtergestelde kinderen voor een periode van 8 tot 10 weken in een gezonde omgeving genieten van gezonde voeding.

Er wordt een geneesheer aangesteld voor het medisch toezicht, en een hovenier Th. Van Praet. De laatste zijn echtgenote staat in voor taken in de keuken.

Met het uitbreken van WO II in mei 1940, kwam de werking van de kolonie in het gevaar. De kinderen werden geëvacueerd en in Willebroek werd burgemeester Gaston Fromont door de Duitse bezetter in het fort van Breendonk opgesloten.

Op het einde van 1942 wordt een overeenkomst gesloten met de stad Antwerpen om het domein in gebruik te nemen als openluchtschool.

Na intrede van de vrede nà WO II, hadden de gemeentebesturen andere prioriteiten, en zo kwam de kinderkolonie in Sint Kathelijne Waver in de vergetelheid.

Het domein en de gebouwen kwamen in verval, en in 1955 besloot het gemeentebestuur om de overeenkomst met de gemeente Boom te ontbinden, en het domein te verkopen. De gemeenschappelijke overeenkomst tot ontbinding werd in augustus 1957 gestemd in de gemeenteraad.

Het hele domein wordt nog in 1957 verkocht voor 2.600.000 frank aan een bouwpromotor.

Lees het volledige artikel in de nummers van het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2011 - nr. 3 en nr. 4, "De gemeenten Willebroek en Boom en de tussengemeentelijke Schoolkolonie Kinderwelvaren te Sint-Katelijne Waver", Erci Van Winghe)

Bezoek van onder andere burgemeester Gaston Fromont en schepene Adrien Dezaeger (rechtsboven) aan de kinderkolonie rond de Sint Niklaasperiode.

De man vooraan rechts is inspecteur Jozef Polspoel.

Bron: GAW

-

Vraag: wie is de lerares links? wie zijn de leerlingen? waar werd de foto gemaakt?

Bron: archief Willy Mees

2de afdeling

Vraag: wie is de lerares aan de rechterzijde? welk leerjaar / welke klas is dit? wie zijn de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

1938

Iedereen zal in zijn schuif nog wel een vergeelde foto van zijn klas liggen hebben.

Deze foto dateert van 1938.

Mijnheer Maurits Panny vertoont fier zijn 3de studiejaar in de Jongensgemeenteschool.

Bron: "Beelden van toen", Staf Willems, uitg. Het Streekboek, Nieuwkerken-Waas, 1987

Rechts op de foto staat onderwijzer Louis Fromont.

Vraag: wie is de leraar aan de linkerkant? welke klas / welk leerjaar is dit? wie zijn de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

4de leerjaar - onderwijzer Henri Mertens

Vraag: wie zijn de andere leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

4de leerjaar - onderwijzer Henri Janssens

Vraag: wie zijn de andere leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

6de studiejaar - onderwijzer: Louis Fromont

Vraag: wie zijn de andere leraars?

Bron: archief Willy Mees

mei 1939

Vraag: is dit klasje inderdaad in de school op het Van Landeghemplein? welke klas is dit? kent iemand de leerkracht op de foto? kent iemand de kinderen op de foto?

Bron: archief Willy Mees - Albert Mees

voorjaar 1940

Vraag: welke klas is dit? is dit in de jongensgemeenteschool op het Pleintje? kent iemand één of meer van de kinderen op de foto?

Bron: archief Willy Mees - Albert Mees

voorjaar 1940

Vraag: welk leerjaar is dit? kent iemand de leraar achteraan op de foto? kent iemand de leerlingen op de foto?

Bron: archief Willy Mees - Albert Mees

Vraag: welke klas / studiejaar is dit? wie is de onderwijzeres rechts op de foto? wie zijn de leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

Vraag: welke klas / studiejaar is dit? wie zijn de onderwijzeres links en rechts op de foto?

Bron: archief Willy Mees

Vraag: wie zijn de andere leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

Vraag: wie zijn de andere leerlingen?

Bron: archief Willy Mees

juni 1944

Op de bovenste foto Willy Mees en H. Cla(e)ssens) op de laatste schooldag.

Vraag: wie is de jongen op de onderste foto?

Beide foto's werden gemaakt in de August Van Landeghemstraat, ter hoogte van de markt. Links op de achtergrond ziet men 't Spieken.

Bron: archief Willy Mees - Albert Mees

Het onderwijzend personeel in het eerste schooljaar na WO II

Vraag: is dit wel degelijk in 1945?

Bron: archief Willy Mees

Een aantal leraars - van links naar rechts: René Coeckx, R. Bruyninckx, Henri Janssens, Louis Fromont

Bron: archief Willy Mees

De klas van meester Louis Fromont

Vraag: welke klas / welk studiejaar is dit? kent iemand de leerlingen op de foto?

Bron: archief Willy Mees