Oostvaartdijk (Klein Willebroek) - Van Enschodtbrug

KLWOSTVD_VEB

Huisnummer

Uitbater(s)

-

Toenaam

-

Telefoonnummer

-

Informatie

In 1836 is er sprake van een brug over de Rupel tussen Klein Willebroek en Boom. Het zal nog bijna 10 jaar duren vooraleer de plannen opnieuw worden bovengehaald.

Omdat de kosten voor de aanleg van de brug - geraamd op een half miljoen! - zo hoog zijn, wordt gekozen voor een tolbrug.

Bij de eerste steenlegging in 1851, stort de tribune boven de Rupel in, en vallen de genodigden in de modder.

Uiteindelijk wordt de brug in 1853 in gebruik genomen, tot de bovenbouw in 1945 wordt afgebroken.

Meer informatie over de historiek vind je in het volledige artikel op de website van Ten Boome (zie link hieronder).

Bron: Ten Boome "Iets meer over De Grote Baan"

De tolbrug wordt in 1853 in gebruik genomen. De brug is dan 235 m lang en 4,60 m breed.

Ze was privébezit van de Société Veuve Van Enschodt, en werd vergund voor 90 jaar. Er werd tolgeld gevraagd om de brug over te steken.

Op 17 mei 1940 wordt om 18:00 hr het wegdek van de halfopengedraaide Van Enschodtbrug vernield om de Duitsers tegen te houden in hun optocht naar Antwerpen.

Uiteindelijk wordt de brug gesloopt in 1946 - nog enkele houten steigers blijven staan in de Rupel om een aantal dienstleidingen steun te geven.

Bron: BK-SW, TS-VRTL

De gemeenteraad van Willebroek haalt op 19 december 1902 uit over de tolbrug "Weduwe Van Enschodt", die in gebruik werd genomen genomen in 1853.

Hierbij een transcriptie van het originele verslag.

...

• Voor elken voetganger: 4 centiemen
• De inwoners van Boom en Willebroek betalen: 2 centiemen
• Voor 50 kg eet- of koopwaren zonder voertuig over de brug gebracht: 4 centiem
• Voor elk gewicht van tien kilogrammen boven de vijftig: 2 centiemen
• Voor peerd of muilezel met toom en valies: 21 centiemen
• Voor geleden peerd of ezel: 17 centiemen
• Voor ongeladen peerd of ezel: 13 centiemen
• Voor os of koe, aan kooplieden toebehoorende: 19 centiemen
• Voor kalf of zwijn: 4 centiemen
• Voor rijtuigen met twee wielen op riemen met een peerd: 32 centiemen
• Voor rijtuigen op vier wielen op veeren met twee peerden bespannen: 53 centiemen
• Voor geladen kar met een peerd: 32 centiemen
• Voor geladen kar met twee peerden: 42 centiemen
• Voor geladen kar met drij peerden: 53 centiemen
• Voor ledige kar met een peerd: 21 centiemen
• Voor geladen wagen met twee peerden: 42 centiemen
• Voor geladen wagen met twee peerden: 53 centiemen
• Voor geladen wagen met drij peerden: 74 centiemen
• ...

...

De Raad besluit eenparig:

Het Staatsbestuur en de wetgevende Kamers eerbiedig te verzoeken met de Maatschappij Weduwe Van Enschodt in onderhandeling te treden, en de overneming van de brug te doen, om alzo dien gemeenschapsweg op gelijken voet te brengen met alle andere groote verbindingswegen en het tolrecht, op gemelde brug nog bestaande, af te schaffen.

...

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2016 - nr. 3, "Gemeenteraad bepleit afschaffing tol...", Emiel Geens)

19 december 1902

De gemeenteraad van Willebroek praat over de tolbrug van de Weduwe Van Enschodt.

Het onderwerp van de vergadering zijn de toheffingen, die vooral zwaar wegen op de werklieden die dagelijks over de brug moeten, en de handelaars die tol moeten betalen voor hun voertuigen.

De Raad besluit eenparig:

Het Staatsbestuur en de wetgevende Kamers eerbiedig te verzoeken met de Maatschappij Weduwe Van Enschodt in onderhandeling te treden, en de overneming van de brug te doen, om alzo dien gemeenschapsweg op gelijken voet te brengen met alle andere groote verbindingswegen en het tolrecht, op gemelde brug nog bestaande, af te schaffen.

Het volledige artikel kan je lezen in het tijdschrift Vaertlinck, jaargang 2016 - nr. 4.

Bron: TS-VRTL (2016 - nr. 4, Emiel Geens)

Over de Rupel, tussen Boom en Klein-Willebroek lag geruime tijd een tolbrug, gebouwd in 1851 door de Antwerpse onderneming "WWe. Van Enschodt", naar een ontwerp van ingenieur Charles Tossyn.

Zij was in haar tijd de op één na langste brug van Europa, was 4,6 m breed en 235 m lang.

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2014 - nr. 4, "De laatste restanden van een verdwenen kunstwerk...", Eric Van Winghe - Kevin Polfliet)

Volgende informatie werd gevonden op de informatieborden van de tentoonstelling over Klein Willebroek in het Sashuis in 2011:

De tolbrug Wwe Van Enschodt verbond de oevers van Klein Willebroek en Boom, en was tot 1939 - toen de Rupelbrug in gebruik werd genomen - de enige verbinding tussen de twee gemeenten.

De eerste plannen om een brug over de Rupel te bouwen dateerden reeds van 1828. Het duurde echter tot 15 mei 1850 voor men met de bouw van de brug begon.

De brug - een ontwerp van ingenieur Chalres Tossyn - werd toen beschouwd als één van de meest ingenieuze brugconstructies in Europa; ze was niet minder dan 262 meter lang.

De metelan en houten constructie werd gebouwd in de ateliers van François Pauwels in Brussel.

De naam Wwe Van Enschodt is afkomstig van de naam van de vennootschap die de tolconcessie voor de brug in handen had. Weduwe Van Enschodt maakte de bouw van de brug zelf niet meer mee - ze overleed in 1847. Haar tweede echtgenoot Louis Vincent de L'Orgerie-Guétry nam na haar overlijden het promotorschap op zich.

Op 24 januari 1853 werd de brug officieel ingehuldigd.

Anecdote hierbij is dat de tribune - waarop de genodigden bij de eerste steenlegging, de gouverneur en een heel gezelschap notabelen, plaats moest nemen tijdens de plechtigheid - instortte.

Alle hoogwaardigheidsbekleders belandden in het slijk van de Rupel, dit tot groot jolijt van de plaatselijke bevolking.

De Weduwe Van Enschodtbrug werd in 1912 ernstig beschadigd door de aanvaring van het schip Alice. Hierdoor werd het draaibare gedeelte van de brug vernield en diende dit te worden vervangen.

Toen in 1930 het tolgeld voor fietsers werd verhoogd, droeg men uit protest zijn fiets op de schouders over de brug. Op die manier vermeed men om het tolgeld te moeten betalen.

In 1944 speelde de brug een belangrijke rol bij de bevrijding van Antwerpen. Robert Vekemans - genieofficier en ingenieur - had vernomen dat de Duitsers de Boulevardbrug hadden ondermijnd. Hij wist de gearriveerde Engelse troepen onder leiding van kolonel Silvertop en majoor Dunlop te overtuigen om af te wijken van de geplande route via de Boulevardbrug en om langs de Willebroekse Vaart en de Weduwe Van Enschodtbrug over de Rupel naar Antwerpen te rijden.

De Duitsers waren hierdoor volkomen verrast en de tanks die één voor één over de oude brug richting Boom reden, bereikten zo quasi ongehinderd Antwerpen. De ingenomen Rupelbruggen bleven achter onder bewaking van het verzet.

Na de oorlog werd de in 1945 beschadigde en verouderde tolbrug gesloopt.

De gaspijpleiding van Boom naar Klein Willebroek, die op het vaste gedeelte van de brug langs de pijlers van de brug lipe, werd boven op de oude pijlers gelegd (1954).

De gasleiding verdween later en werd vervangen door een ondergrondse gasleiding vanuit Willebroek. De pijlers van de brug blven nog tot 1986 in de rivier staan.

Als aandenken aan de bevrijding, werd in 1992 op het bruggenhoofd van de nu verdwenen Weduwe Van Enschodtbrug een Shermantank geplaatst en werd de toegangspoort van de brug gereconstrueerd.

In Boom kreeg Robert Vekemans als eerbetoon een monument.

Bron: GEM-PUB, Toeristische Dienst Gemeente Willebroek - Sashuis Klein Willebroek

Op 4 september 1992 worden in Willebroek de Bevrijdingsfeesten gevierd, ter herdenking van het einde van Wereldoorlol II en het bevrijden van onze gemeente.

Op 5 september is er de officiële opening van de Robert Vekemans Liberation Route vlakbij de plaats waar vroeger de Van Enschodtbrug aan de Oostvaartdijk kwam. Een kolonne van militaire voertuigen zal vertrekken aan het Fort van Breendonk en naar het Sasplein in Klein Willebroek rijden.

Op 17 oktober zal ter ere van de geallieerde troepen een originele Sherman-tank worden geplaatst.

Op 4 september 1944 werden de bevrijders met hun voertuigen via de Dendermondsesteenweg over de pontonbrug naar de zijde van de Fabriekstraat geleid. Vandaar reden ze langs de oostelijke oever van het kanaal - onder begeleiding van Rik Vekemans - naar Klein Willebroek geleid. De kolonne reed dan over de Van Enschodtbrug om via het centrum van Boom en over de Rupelbrug een achtergebleven post van de Duitse bezetter, ter hoogte van de Boulevardbrug aan het kanaal.

Na de bevrijding van de gemeenten in Klein Brabant en de Rupelstreek, trokken de geallieerde strijdkrachten op naar Antwerpen om de stad te bevrijden.

Naar aanleiding van de 50ste verjaardag van de bevrijding, worden nog grootsere bevrijdingsfeesten en herdenkingen opgezet.

Bron: zie persartikels hieronder.

De originele versie van de gedenkplaat werd in 1989 onthuld door toenmalig burgemeester van Willebroek Hugo Adriaenssens. Deze originele herdenkinsplaat werd onthuld door Robert Vekemans.

...

Op de huidige plaat werd een deel van de tekst vervangen, op vraag van het Verbond van Vaderlandse Verenigingen.

Lees het volledige artikel in het tijdschrift Vaertlinck (zie brongegevens hieronder)

Bron: TS-VRTL (2015 - nr. 2, "Het parcours en leven van de herdenkingsplaat aan de Weduwe Van Enschodtbrug", Emiel Geens)