Nederland - Thorbecke - Fabricius - ter Laan - Mengelberg

3 jan: het derde kabinet Johan Rudolph Thorbecke (°Zwolle 14 januari 1798 +Den Haag 4 juni 1872) neemt plaats. Het kabinet besluit om het gezantschap bij het Vaticaan op te heffen, met als gevolg: de definitieve breuk tuseen katholieken en liberalen.

Bij de mobilisatie van het vorige jaar zijn tal van gebreken aan het licht gekomen, en men zet verbetering van defensie op de agenda.

1 okt: het "Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond" wordt opgericht. Meubelmaker Bernardus Hermanus Heldt (°Amsterdam 1 september 1841 +Arnhem 13 januari 1914) staat aan de kop. De eerste nationale vakbond van Nederland wil de arbeidstoestanden verbeteren langs wettelijke weg. Zij wijzen staking als drukkingsmiddel af.

Jan Fabricius (°Assen 30 sep 1871 +Broadstone GB 24 nov 1964), schrijver. Hij verblijft 14 jaar in Nederlands Oost-Indië, en zijn toneelstukken spelen zich vooral in die omgeving af.

Kornelis ter Laan (°Slochteren 1871 +Utrecht 1963), Nederlands volkskundige. Hij schrijft o.a. "Nieuw Groninger Woordenboek", maar ook "Nederlandse Spreekwoorden, Spreuken en Zegswijzen".

Jozef Willem Mengelberg (°1Utrecht 871 +Sent CH 1951), Nederland musicus en één van Nederlands grootste dirigenten. Hij dirigeert o.a. het Concertgebouworkest van Amsterdam.

Afrika - Stanley - Livingstone

Stanley ontmoet David Livingstone tijdens één van zijn ontdekkingsreizen in Afrika.

2de Duitse Keizerrijk - 3de Franse Republiek

18 jan: officiële erkenning van het 2de Duitse Keizerrijk (tot 1918). Willem I wordt in Versailles keizer van Duitsland gekroond (tot 1888) - dit leidt het bestuur van de Hohenzollerns in. Bismarck wordt in Versailles tot Rijkskanselier uitgeroepen van het verenigde Duitsland. Onder hem ontstaat de "Kulturkampf", waarbij de Pruisische regering probeert de katholieke kerk aan haar macht te onderwerpen. In de periode 1873-1875 worden tal van wetten uitgevaardigd om dit doel te bereiken. Vanaf 1880 worden de wetten echter terug afgeschaft.

28 jan: capitulatie van de stad Parijs.

26 feb: Thiers tekent de voolopige vrede met Duitsland.

10 mei: in Frankfurt wordt de definitieve vrede van Frankrijk en Duitsland getekend. De Elzas wordt weer Duits (tot 1918).

President

Thiers neemt het bewind over (tot 1873). Hiermee begint de 3de Franse Republiek.

Karl Liebknecht (°1871 +1919), Duits radicaal-socialistisch leider. Hij is een medestander van Rosa Luxemburg bij de Spartakisten.

Heinrich Mann (°1871 +1950), Duits romanschrijver ("Der Untertan").

Sumatratraktaat

Nederland en Groot Brittannië sluiten het Sumatratraktaat over Oost-Indië. Hierdoor mag Nederland optreden tegen de zeerovers van Atjeh in de straat van Malakka. In ruil mag Nederland contractarbeiders aanwerven voor Suriname, afkomstig uit Brits Indië.

In ruil doet Nederland afstand van de laatste rechten op gebieden aan de Goudkust van Afrika.

Italië - Verdi

Giuseppe Verdi (°9/10 okt 1813 Roncole +27 jan 1901 Milaan), Italiaans componist, schrijft de opera "Aïda".

USA - Feininger

Lyonel Feininger (°1871 +1956), Amerikaans schilder die gedurende lange tijd in Duitsland verblijft. Hij wordt er lid van het Bauhaus.

Zuid-Afrika - Marais

Eugène Marais (°1871 +1936), Zuid-Afrikaans schrijver. Hij produceert lyrische werken ("Gedigte") en proza ("Die siel van die mier").

België - Clementina - Evenepoel

Prinses Clementina (°Laken 30 jul 1872 +Nice 8 mar 1955). Ze is een dochter van Leopold II, en huwt in 1910 met prins Victor Napoleon.

Hendrik Evenepoel (°Nice 3 okt 1872 +Parijs 27 dec 1899), Vlaams schilder. Hij schildert elegante portretten en Algerijnse taferelen.

Nederland - Nieuwe Waterweg - Huizinga

4 jun: minister Johan Rudolph Thorbecke (°Zwolle 14 januari 1798 +Den Haag 4 juni 1872) overlijdt.

12 apr: het coalitieverbod wordt afgeschaft. Hierdoor wordt het wettelijk mogelijk om vakverenigingen op te richten, en ontstaat het recht op staken.

De Nieuwe Waterweg wordt in gebruik genomen. Dit is het begin van de bloei van de Rotterdamse haven.

Johan Huizinga (°Groningen 1872 +De Steeg 1945), Nederlands cultuurhistoricus en hoogleraar in Leiden. In WO II komt hij onder Duits arrest te staan. Hij schrijft o.a. "Herfsttij der Middeleeuwen", "Erasmus" en "Homo Ludens".

Canada - Goud

In de buurt van Sitka (Canada) wordt goud gevonden. Dit betekent het begin van de Gold Rush van de volgende jaren, met vindplaatsen als Windham, Forty Mile, Circle City, Klondike, Nome, ...

Japan - Onderwijs - Spoorwegen

In Japan wordt verplicht onderwijs ingevoerd.

De eerste spoorweg tussen Tokio en Yokohama wordt in Japan officiëel in gebruik genomen.

Noorwegen - Hansen - Lepra

Gerhard Henrik Armauer Hansen (°Bergen 29 juli 1841 +Florø 12 februari 1912) ontdekt de leprabacterie.

Spanje

Carlistenoorlogen (tot 1876).

USA - Getuigen van Jehova

Charles Russell sticht de "Getuigen van Jehova", een sekte van leden van de adventisten. Ze wijzen elke georganiseerde godsdienst en politieke organisatie af. In de plaats daarvan steunen ze volledig op de bijbel en op een geloof in de goddelijke heerschappij.

België

Oprichting in Gent van het Instituut voor het Internationaal Recht.

17 aug: Jean-Baptiste Cooreman (°Lebbeke 14 november 1855 +Dendermonde 22 april 1938) slaagt erin zijn wetsvoorstel te laten stemmen, waarin bepaald wordt dat een beklaagde bij strafzaken het recht heeft om te eisen dat zijn eigen moedertaal gebruikt wordt in de provincies Antwerpen, Limburg, Oost en West Vlaanderen, en in de arrondissementen Leuven en Brussel..

België - Antwerpen

In Antwerpen worden het Kempisch dok en het Asiadok gegraven.

Nederland - Heineken - Holland-Amerikalijn - Holwerda

Atjeh Oorlog (1873-1874).

Stichting van "Heineken's Bierbrouwerij Maatschappij", verkregen door G.A Heineken in 1864 in Amsterdam.

Oprichting van de Holland - Amerikalijn, een ferrydienst met stoomboten, vertrekkende uit Rotterdam.

Als gevolg van het teruglopen van de economische groei, verhoogt de werkloosheid en groeien de lonen niet meer mee. Faillissementen blijven niet achterwege.

Jan Hendrik Holwerda (°1873 Schiedam +1951 Nijmegen), Nederlands archeoloog. Hij wordt directeur van het Rijksmuseum voor Oudheden, en lector in Leiden.

Denemarken - Hertzspring

Ejnar Hertzsprung (°1873 +1967), Deens astronoom. Samen met Russell stelt hij het Hertzsprung - Russell - diagram op, waarin de sterren worden gerangschikt naar spectraaltype en lichtkracht.

Egypte

Egypte maakt zich los van Turkije, en komt onder Engelse - Franse controle.

Frankrijk - Mac-Mahon - de Martonne - Verne

President Patrice Maurice de Mac-Mahon (°1808 +1893), Frans maarschalk en staatsman, wordt president van de republiek (tot 1879). Hij begunstigt de monarchisten.

Jules Verne (°8 feb 1828 Nantes +24 mar 1905 Amiens), Frans schrijver, geeft de roman "Le tour du monde en 80 jours" uit.

Emmanuel de Martonne (°1873 +1955), Frans aardrijkskundige, en schrijver van "Traité de Géographie physique".

Groot Brittannië - de la Mare

Walter de la Mare (°1873 +1956), Engels lyrisch dichter.

Atjeh

Tot 1904 woeden de Atjeh-oorlogen.

Spanje - Republiek - Alfonsus XII

Eerste Spaanse republiek.

Alfonso XII (°Madrid 28 november 1857 +El Pardo 25 november 1885) komt op de troon (tot 1930).

USA - Remington

Eerste schrijfmachine (Remington).

Wereld - Economische crisis

Het gaat slechter en slechter in de wereldhandel, en er ontstaat een economische malaise op wereldvlak. Deze zal tot 1896 duren.

België - Antwerpen

Het Zuidkasteel van Antwerpen wordt gesloopt. De Schelde wordt rechtgetrokken.

Nederland - Initiatiefwet - Landré

15 okt: de Initiatiefwet (of het Kinderwetje) van Samuel van Houten (°Groningen 17 februari 1837 +Den Haag 14 oktober 1930) verbiedt fabrieksarbeid voor kinderen onder de 12 jaar.

Dit wordt de eerste sociale regeling in Nederland.

Willem Landré (°1874 +1948), Nederlands musicus en schrijver van symfonische werken en het mysteriespel "Beatrijs".

Denemarken - Krogh

August Krogh (°1874 +1949), Deens fysioloog. Hij bestudeert vnl. de bloedvaten.

Finland - Kilpi

Volter Kilpi (°1874 +1939), Fins schrijver van neoromantisch proza. Hij levert vernieuwend werk en brengt ook de roman "In de salon van het Alastalohuis" uit.

Frankrijk - Impressionisme - Farman

In Parijs wordt een tentoonstelling geopend met werk van de impressionisten Cézanne, Degas, Monet, Morisot, Pissarro, Renoir en Sisley.Henri Farman (°1874 +1958), Frans vlieger en industriëel. Hij is tevens de eerste autocoureur, neemt later deel aan vliegmanifestaties en richt zijn eigen vliegtuigfabriek op.

Val van de sultan van Atjeh

jan: generaal Jan van Swieten (°Mainz 28 mei 1807 +Den Haag 9 september 1888) verovert het paleis van de sultan van Atjeh. Hij herdoopt het gebied tot Kota-Radja. Achteraf zal blijken dat hiermee de opstand niet helemaal onderdrukt is.

De Atjeh-oorlogen kosten heel veel.

Groot Brittannië - Churchill - Somerset Maugham

Winston Churchill (° 1874 +1965).

William Somerset Maugham (°1874 Parijs +1965), Engels letterkundige. Hij schrijft o.a. de romans "Of human bondage" en "The razor's edge".

Spanje - Martinez Ruíz

José Martinez Ruíz (pseud. Azorín) (°1874 +1967), Spaans letterkundige. Hij schrijft autobiografische romans ("Antoni Azorín"), literaire kronieken en essays ("La ruta de Don Quijote").

België - Graaf Filips - Davidsfonds

Onder inspiratie van Albrecht Rodenbach "Blauwvoeterij", een romantische Vlaamse beweging. Vooral studenten verzetten zich tegen de Franse taaldwang in het onderwijs.

15 jan: oprichting van het Davidsfonds als cultuurvereniging. Ze ijvert op christelijke basis voor de opgang van het Vlaamse volk. De naam verwijst naar kanunnik Jan David, Leuvens hoogleraar in de geschiedenis.

8 apr: graaf Filips van Vlaanderen en zijn vrouw Maria Henrica van Sigmaringen, krijgen een zoon: Albert (°8Brussel  apr 1875 +Marche-les-Dames 17 feb 1934). Hij volgt later een militarie opleiding aan de Koninklijke Militaire School in Brussel.

België - Brussel - Broodhuis

Het Broodhuis op de Grote Markt moet wegens bouwvalligheid volledig worden gesloopt. Het wordt echter opnieuw opgetrokken in oorspronkelijke stijl onder toezicht van stadsarchitect Pierre Victor Jamaer. De werken zijn klaar in 1895.

Nederland - Gouden Standaard

6 jun: de Gouden Standaard wordt ingevoerd door het gouden Tientje. Zilveren munten worden niet meer aangemaakt, maar de zilveren guldens en rijksdaalders behouden hun betaalkracht.

Oprichting in Steyl van het "Gezelschap van het Goddelijk Woord", een missiecongregatie.

Congo - Stanley

Stanley verkent de Congo rivier.

Duitsland - Mann

Thomas Mann (°1875 +1955), Duits schrijver van novellen, romans ("Buddenbrooks", "der Zauberberg", "Doktor Faustus"), en essays.

Ecuador - Garica Moreno

Gabriel Garcia Moreno (°1821 +1875), Ecuadoriaans staatsman, wordt vermoord omdat hij té kerkelijk gericht is. Hij is president van 1861 tot 1865 en van 1869 tot 1975.

Frankrijk - Marquet

Albert Marquet (°1875 +1947), Frans fauvistisch schilder, die later evolueert tot figuratief landschapsschilder.

Groot Brittannië - Suezkanaal

De regering van Groot Brittannië komt 41% van de aandelen van het Suezkanaal. Vanaf nu zullen ook meer Engelse schepen van het kanaal gebruik maken.

Schotland - Kerr

John Kerr (°1824 +1907), Schots fysicus, ontdekt hoe elektrische spanning in licht kan worden omgezet.

USA - Chrysler - Griffith

Walter Percy Chrysler (°1875 +1940).

David Mark Griffith (°1875 +1948), filmregisseur. Hij zorgt voor een versoepeling van de filmische uitdrukkingsmogelijkheden. Werken van hem zijn o.a. "Intolerance" en "Birth of a Nation".

Zwitserland - Jung

Carl Gustav Jung (°1875 +1961), Zwitsers psycholoog. Hij onderzoekt de structuur van de menselijke psyche, vooral het collectief onbewuste en de archetypen. Hij draagt aanzienlijk bij tot de ontwikkelijk van de karakterstudie.

België - Congo - Geerebaert - De Laey - Spoorwegen

Op initiatief van Koning Leopold II (°Brussel 9 april 1835 +Laken 17 december 1909) wordt in Brussel de Congoconferentie gehouden, officiëel alleen met wetenschappelijke en humanitaire bedoelingen, en met de bedoeling om de slavenhandel te bestrijden. Hij richt de "Association Internationale du Congo" op, en draagt Stanley op om Congo te onderzoeken. Deze Belgische vrijstaat wordt op de Berlijnse West-Afrikaanse Conferentie erkend.

Ademar Geerebaert (°Gent 21 jun 1876 +Ukkel 9 nov 1944), jezuïet, Vlaams schrijver. Hij stelt o.a. woordenboeken en leerboeken voor Grieks en Latijn samen voor het middelbaar onderwijs, voorzien van Nederlandse commentaar.

Omer Karel De Laey (°Hooglede 1876 +Hooglede 1909), Vlaams schrijver en advokaat ("Dierensprookjes", "Van te lande").

De spoorlijn Antwerpen - Douai wordt in gebruik genomen. Deze lijn loopt o.a. langs Kontich en Boom. (De dienst wordt in 1952 afgeschaft.)

Nederland - Hoger Onderwijswet - Van der Leck - Mata Hari

17 mar: de Hoger-Onderwijswet treedt in voege. Hierdoor wordt o.a. de oprichting van vrije universiteiten mogelijk. Ook het atheneum van Amsterdam wordt omgevormd tot universiteit, en de Latijnse School wordt een gymnasium.

Het Noordzeekanaal wordt in gebruik genomen.

Het Patrimonium voor Protestantse Vakllieden wordt opgericht. In eerste instantie is dit geen echte vakvereniging.

Bart Van der Leck (°Utrecht 1876 +Blaricum 1958), Nederlands schilder, die sterk wordt beïnvloedt door de stijl van Mondriaan. Na abstracte werken, maakt hij ook figuratieve schilderijen.

Margareta Zelle of Mata Hari (°Leeuwarden 7 aug 1876 +Vincennes 15 okt 1917), Nederlandse danseres en avonturierster. Ze gaf zich uit voor een Javaanse danseres; haar naam betekent in het Maleisisch "oog van de dageraad" of de zon. Ze treedt in WO I in Frankrijk op als Duitse spionne, wordt gearresteerd en gefusilleerd.

Indië - Victoria

Koningin Victoria van Engeland wordt Keizerin van India.

Mexico - Diaz

29 jun: keizer Maximiliaan (eigenlijk Ferdinand van Oostenrijk) (°Wenen 19 april 1793 +Praag 29 juni 1875) wordt doodgeschoten.

Hierdoor wordt Mexico een dictatuur, onder het bewind van P. Diaz (tot 1911). In het land zijn er voortdurend twisten.

Spanje - Casals - Gonzales

Onderdrukking van de Carlisten.

Pablo Casals (°1876 +1973), Spaans cellist en componist.

Julio Gonzales (°1876 +1942), Spaans schilder en beeldhouwer. Hij staat onder invloed van Brancusi en Picasso.

Turkije - Staatsgreep - Moerad V - Abdul-Hahmid II

30 mei: na de staatsgreep in Turkije, wordt sultan Moerad V (°Constantinopel 1840 +Constantinopel 1904) op de troon gezet door de liberaalgezinde ministers. Hij is een zoon van Abdul-Medjid.

Al op 31 aug kan Moerad V de druk niet meer aan, en wordt hij vervangen door zijn broer Abdul-Hahmid II.

Slag bij Little Big Horn River

jun: Sioux en Cheyenne indianen verslaan de legers van generaal George Armstrong Custers (°New Rumley OH 5 dec 1839 +Little Big Horn MT 25 jun 1876).

USA - Bell - London - MacLeod

Alexander Graham Bell (°Edinburgh 3 mar 1847 +Baddeck 2 aug 1922) vervaardigt de eerste praktische telefoon.

Jack London (°1876 +1916), Amerikaans schrijver van luchtige avonturenromans.

John James MacLeod (°Schotland 1876 +USA 1935), fysioloog en ontdekker van de insuline (met Banting).

België - Fleerackers

Er wordt een wet gestemd over de geheime stemming bij de verkiezingen.

Emiel Fleerackers (°Turnhout 17 apr 1877 +Antwerpen 2 jul 1948), Vlaams schrijver. Hij schreef luchtige en geestige verhalen, o.a. "Reinaart de Vos in de Kempen".

Nederland - Van Dongen - Van Ginneken

Kees van Dongen (°Delfshaven 26 jan 1877 +Monte Carlo 28 mei 1968), fauvist en schilder van het mondaine Parijs.

Jacob van Ginneken (°Oudenbosch 21 apr 1877 +Nijmegen 20 okt 1945), Nederlands taalkundige. Hoogeleraar in Nijmegen. Hij schrijft o.a. het onvoltooide werk "Handboek der Nederlandsche Taal".

Duitsland - Gräbner - Hesse - Kolbe

Fritz Gräbner (°1877 +1934), Duits volkenkundige. Van hem komt de theorie van cultuurkringen: gebieden met een bepaald type van primitieve cultuur.

Hermann Hesse (°1877 +1962), Duits-Zwitsers schrijver van romans (o.a. "Der Steppenwolf").

Georg Kolbe (°1877 +1947), Duits beeldhouwer. Hij maakt impressionistische beelden ("Zittende vrouw") en maakt voorstudies in krijt.

Frankrijk - Dufy - Maginot

Raoul Dufy (°1877 +1953), fauvistisch schilder, met licht koloriet.

André Maginot (°1877 +1932), minister van Oorlog in WO I)

Groot Brittannië - Hughes

David Edward Hughes (°1831 +1900), Engels uitvinder, vindt de carbonmicrofoon uit.

Oostenrijk - Kubin

Alfred Kubin (°1877 +1959), Oostenrijks graficus. Hij maakt reeksen prenten ("Die Todsünden") en illustraties voor boeken.

USA - President Hayes - Edison

Rutherford Birchard Hayes (°Delaware OH 4 okt 1822 +Fremont OH 17 jan 1893) wordt president van de Verenigde Staten (tot 1881).

Thomas Alva Edison (°Milan OH 11 feb 1847 +West Orange NJ 18 okt 1931), ontwikkelt de fonograaf om geluiden vast te leggen en weer te geven. Later wordt het toestel vervangen door de grammofoon.

België - Frère-Orban - Hullebroeck - Van Mierlo - Congo

22 mei: bij de openbare besturen, wordt tweetaligheid ingevoerd.

18 jun: Frère-Orban (°Luik 24 april 1812 +Brussel 1 januari 1896) wordt eerste minister (tot 1884) van een radicaal liberaal kabinet, samen met Van Humbeeck.

Emiel Hullebroeck (°Gentbrugge 20 feb 1878 +Liedekerke 26 mar 1965), Vlaams musicus. Hij verspreidt het volkslied dat hij als basis neemt in zijn muziekonderricht. Hij schrijft liederen zoals "Tineke van Heule", "De Gilde viert" en "Moederke alleen".

Jozef Van Mierlo (°Turnhout 28 nov 1878 +Mortsel 30 mei 1958), Vlaams literair historicus. Hij schrijft o.a. "De letterkunde van de Middeleeuwen".

Het "Comité d'Etudes du Haut-Congo" wordt opgericht, na verslag van de Engelse ontdekkingsreiziger Stanley over zijn tocht langs de Congo-rivier.

Nederland - Hoogveld - Lager Onderwijswet

Kappeyne van de Coppello (°Den Haag 2 oktober 1822 +Den Haag 28 juli 1895) presenteert zijn wet op het Lager Onderwijs. Hierdoor wordt voorzien in een betere opleiding tot onderwijzer, komen er verbeteringen in en meer toezicht op het onderwijs zelf. Er is geen ruimte voor subsidiëring van het bijzonder onderwijs. Er wordt een petitie gehouden (die levert 300.000 handtekeningen op) en aan koning Willem overhandigd, om de wet niet de steunen, vooral uit protestantse en katholieke hoek. De koning gaat echter niet in op dit verzoek.

3 aug: begin van de crisis in de landbouw. De prijs van het graan daalt spectaculair doordat zowel Amerika als Rusland in grote hoeveelheden graan beginnen uit te voeren. Hierdoor raakt Nederlande de Engelse markt als klant kwijt.

Door oprichting van coöperatieven (melkfabrieken, de boerenleenbank) en door specialisatie (teelt van bloembollen, tuinbouw) probeert men de crisis het hoofd te bieden. Ook landbouwonderwijs moet in de toekomst verbetering brengen. Veel boeren trekken echter naar de stad om een ander beroep uit te gaan oefenen, of migreren.

Oprichting van de Anti-Revolutionaire Partij. Deze partij is strak georganiseerd volgens het "Program" van Abraham Kuyper (° Maassluis 29 oktober 1837 +Den Haag 8 november 1920).

Johannes Hoogveld (°Elden 1878 +Nijmegen 1942), Nederlands wijsgeer, priester en  opvoedkundige. Hij is medeoprichter van de universiteit van Nijmegen.

Berlijns Congres

13 jun - 13 jul: Bismarck sluit tegen Frankrijk en Rusland de Triple Alliantie (Duitsland, Italië en Oostenrijk). Rusland wordt vertegenwoordigd door vorst Alexander Gortsjakov (°1798 +1883). Uiteindelijk zal Rusland zich uit een deel van de Balkan terugtrekken. Montenegro, Roemenië en Servië worden daarbij onafhankelijk.

Finland - Leino

Eino Leino (°1878 +1926), Fins dichter. Hij schrijft ook romans, toneelstukken en balladen ("Helkavirsiä").

Frankrijk - Citroën

André Citroën (°1878 +1935), Frans industriëel, sticht de naar hem vernoemde autofabriek.

Italië - Umberto I

Koning Umberto I (tot 1900).

Rusland - Malevitsj

Kasimir Severinovitsj Malevitsj (°1878 +1935), Russisch schilder en beeldhouwer. Hij is een voorman van het suprematisme en de abstracte kunst ("Witte rechthoek op witte grond" en "Het zwarte vierkant").

USA - Duncan

Isadora Duncan (°1878 +1927), balletdanseres die naar nieuwe expressievormen zoekt.

Zuid-Afrika - Fourie

Jopie Fourie (°1878 +1914), Zuid Afrikaans staatsman, voorvechter van de onafhankelijkheid. Hij wordt later gefusilleerd.

Vaticaan - Paus Leo XIII

Paus Leo XIII (tot 1903). Zijn naam is Joachim Pecci. Van 1843 tot 1846 is hij nuntius in Brussel; van 1846 tot 1878 is hij bisschop van Perugia. Als paus ijvert hij voor openheid t.o.v. hedendaagse problemen. Zijn encyclieken behandelen staatkundige en sociale aspecten van de samenleving ("Rerum Novarum").

België - Leopold II - Onderwijswet

Koning Leopold II koopt het domein met kasteel van Boechout voor zijn zuster, keizerin Charlotte (°Laken 1840 +Meise 1927) van Mexico. Haar echtgenoot Maximiliaan van Oostenrijk werd terechtgesteld in Mexico.

1 jul: minister Van Humbeeck (regering Frère-Orban) komt met een wet op het Lager Onderwijs. Door deze wet worden de gemeentescholen terug gedrongen ten gunste van de staatsscholen. In deze laatste zal neutraal lekenonderwijs worden gegeven.

Uiteraard zijn de katholieken razend, o.a. omdat godsdienstonderwijs in de gemeentescholen verboden wordt, en spreken hun verontwaardiging uit over de wet ten voordele van de staatsscholen. De katholieke leraars in de staatsscholen worden geëxcommuniceerd.

Dit is het begin van de schoolstrijd, die tot 1884 zal duren.

Spoorwegen

De spoorlijn Antwerpen Zuid - Boom wordt in dienst genomen.

Nederland - Willem III

Koning Willem III (°Brussel 19 februari 1817 +Het Loo 23 november 1890) trouwt met de 20-jarige Emma der Nederlanden (Emma van Waldeck-Pyrmont) (°Arolsen 2 augustus 1858 +Den Haag 20 maart 1934).

Congo

In opdracht van het "Comité d'Etudes du Haut Congo" reist Henry Morton Stanley (°Denbigh - Wales 28 januari 1841 +Londen 10 mei 1904) naar en door Congo (tot 1884).

Duitsland - Einstein

Albert Einstein (°Ulm 14 maart 1879 +Princeton 18 april 1955), geleerde. Hij is de grondlegger van de relativiteitstheorie.

Frankrijk - Carnot - Friesz

President Carnot leidt de republiek (tot 1894).

Othon Friesz (°1879 +1949), Frans schilder die het fauvisme pioniert.

Oostenrijk - Von Laban

Rudolf von Laban (°1879 +1958), Oostenrijks choreograaf. Hij sticht de expressionistische balletschool.

Panama - de Lesseps

Ferdinand de Lesseps (°1805 +1894), Frans diplomatiek ambtenaar, leidt de graafwerken voor het Panamakanaal, waardoor hij zelf financiëel in grote moeilijkheden komt.

Polen - Landowska

Wanda Landowska (°Warschau 1879 +USA 1959), Pools clavecimbelspeelster. Ze migreert in 1900 naar Parijs en in 1940 naar de Verenigde Staten.

Rusland - Stalin

Geboorte van Jozef Wissarionowitsch Djoesjwili Stalin (+ 5 mar 1953) in Georgië.

Spanje - Marquina

Eduardo Marquina (°1879 +1946), Spaans toneelschrijver van o.a. "En Flandes se ha puesto el sol" en "Don Luis de Mejía".

Zwitserland - Klee

Paul Klee (°1879 +1940), Zwitsers surrealistisch en abstract schilder (o.a. de "Kanarietovenaar").

USA - Edison - Browning

Thomas Alva Edison (°11 feb 1847 Milan OH +18 okt 1931 West Orange NJ), ontwikkelt de gloeilamp.

De Browning, automatisch pistool (J.M. Browning).

Nederland - Wilhelmina - Meijers - Elzevier - Havelaar

31 aug: prinses Wilhelmina wordt geboren. Zij is het enige kind in het tweede huwelijk van koning Willem III.

De Vrije Universiteit wordt opgericht, op initiatief van Abraham Kuyper.

In Rotterdam wordt uitgeverij Elzevier opgericht. Het bedrijf wordt in 1887 naar Amsterdam overgebracht.

Eduard Meijers (°1880 +1954), Nederlands rechtsgeleerde. Hij is hoogleraar burgerlijk recht en internationaal privaatrecht aan de universiteit van Leiden. Hij is tevens de stuwende kracht voor het nieuwe burgerlijk wetboek van Nederland.

Just Havelaar (°Rotterdam 12 feb 1880 +Amersfoort 3 feb 1930), Nederlands letterkundige en schilder. Hij schrijft o.a. essays over kunst.

Duitsland - Keulen - Kirchener - Marc

15 okt: de Dom van Keulen is helemaal klaar. De bouwwerken, die oorspronkelijk in 1248 startten, en werden hervat in 1824, zijn uitgevoerd zoals in de oorspronkelijke plans voorzien was. Het bouwwerk werd voltooid, 632 jaar na de eerste steenlegging.

Ernst Ludwig Kirchner (°1880 +1938), Duits expressionistisch schilder en één van de stichters van "Die Brücke".

Franz Marc (°1880 +1916), Duits expressionistisch schilder en medestichter van "der Blaue Reiter".

Frankrijk - Derain

André Derain (°1880 +1954), schilder, één van de belangrijkste vertegenwoordigers van de Fauves.

USA - Goud - Juneau - Epstein

Vlakbij het Gastineau Channel in Yukon, Canada, wordt goud gevonden door Joe Juneau en Richard Harris. Ze stichten de stad Juneau (de tweede oudste stad van Alaska, na Sitka).

Jacob Epstein (°1880 +1959), Amerikaans Engels beeldhouwer, die vooral bronzen portretten en monument creëert. Zo ook voor het graf van Oscar Wilde in Parijs.

Zuid-Afrika - Leipoldt

Louis Leipoldt (°1880 +1947), Zuid-Afrikaans kinderarts en schrijver. Van hem zijn o.a. "Kampstories" en "Oom Gert vertel en andere gedigte".