Vlaanderen - Frankrijk

Er ontstaat een oorlog tussen graaf Filips van den Elzas van Vlaanderen en koning Filips II Augustus van Frankrijk (tot 1186). Op het spel staan de zuidelijke gebieden van Vlaanderen.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Hertog Hendrik de Leeuw van Saksen en Beieren wordt verbannen.

Denemarken - Knut IV

Koning Knut IV van Denemarken komt aan de macht (tot 1202). Hij is getrouwd met een dochter van Hendrik de Leeuw.

Italië - Franciscus Van Assisi

Franciscus van Assisi (eig. Bernardone) (°±1182 +1226).  Hij is de zoon van een rijke stoffenhandelaar in Assisi, maar bedankt voor een leven als ridder met de bijhorende eer. Hij is de stichter van de Franciscanerorde (of de orde van de Minorieten), en wil de christenheid vervullen met de geest van de eerste Christengemeente. Hij preekt blijheid en diep natuurgevoel in samenloop met vroomheid, evangelische armoede en dienende offerbereidheid. Hij wordt de patroon van de dierenbescherming.

Rond deze tijd bestuderen de Glossatoren het Romeins Recht, de "Corpus juris civilis".

Vrede van Konstanz

Tussen Heilig Duits-Roomse Rijk en het Lombardijse verbond. De steden blijven autonoom, mits ze het keizerlijke protectoraat erkennen.

Ierland - Rory O'Connor

De laatste opperkoning van Ierland, Rory O'Connor, doet troonsafstand.

Brabant (Nederland)

Hertog Hendrik I sticht ‘s Hertogenbosch (het 4de centrum in het hertogdom Brabant) en verleent stadsrechten.

Denemarken - Pommeren

Koning Knut IV van Denemarken weigert leenhulde aan de Duitse keizer, en verovert Pommeren.

Engeland - Gerald of Wales

Gerald of Wales (of Giraldus Cambrensis, of Gerald de Barri) (°±1146 Manorbier Castle, Pembrokeshire +±1223), dient aan het hof van Hendrik II en Richard I (tot 1194).

Italië

Duitsland trekt voor de zesde keer op veldtocht naar Italië (tot 1186). Keizer Frederik I Barbarossa van Duitsland sluit een verbond met Milaan. Hendrik VI wordt in Milaan tot koning gekroond van Italië.

Albert von Appeldern uit Bremen roept een leger bijeen, en trekt naar de Baltische staten.

Noorwegen

Als reactie tegen de bisschoppen wordt de partij van de "Birkibeiner" (of bastbenen) opgericht. Hun leider Sverrir komt aan de macht (tot 1202), en treedt op tegen de "baglar" (kromstaven). Hij dwingt de bisschoppen om hem tot koning te kronen (in strijd met de tussenkomst van paus Innocentius III). Hiermee legt hij de grondslag voor koningschap door erfrecht.

Bisschoppelijke Rechtbank

De bisschoppelijke rechtbanken worden opgericht. Hierdoor kunnen deze (onafhankelijk) optreden in hun strijd tegen de ketters.

Byzantium - Angeli

In Byzantium komt de dynastie van de Angeli aan de macht (tot 1204). Dit is de laatste dynastie van het rijk, en betekent eigenlijk de ondergang ervan. Isaak II Angelus (+1204 Constantinopel) wordt keizer (tot 1195).

Byzantium moet toezien hoe de Noormannen erin slagen om Thessaloniki te veroveren. Op hun beurt worden de Noormannen uit Byzantium verdreven.

Italië - Antelami

Benedetto Antelami (°1150 Valle d'Intelvi +±1230), beeldhouwer van de school van Parma, maakt het beeld van koning David. Dit is een duidelijke terugkeer naar de monumentale sculptuur.

Japan - Slag van Dan-no-Ura

De Minamoto strijden voor het militaire opperbevel (tot 1199) onder leiding van Joshitsoeno, en brengen de Taira samoeraï clan de definitieve nederlaag toe. De Minamoto komen best uit de strijd in de strijd om het militaire opperbevel (tot 1199). Yoritomo (van de Minamoto) laat zich benoemen tot erfelijk shogun (= overwinnaar van de barbaren). Hij richt een hof op in Kamakura.

Spanje - Nederlaag van Alarcos

Uiteindelijk slaagt men erin om in Spanje een coalitie te vormen.

Paus Urbanus III

Paus Urbanus III verbindt zich met de Noordduitse vorstenoppositie.

Vlaanderen - Boudewijn IX

Geboorte van Boudewijn IX van Vlaanderen (°1171 Valenciennes +na 1205) huwt met Maria van Champagne.

Bulgaarse Rijk

Een gevolg van de 3de Kruistocht, is het ontstaan van het Tweede Groot-Bulgaarse Rijk. Centrum van het rijk is Tirnowo, en de leiding is in handen van Iwan en Peter Asen.

Engeland - Van Hales

Alexander van Hales (°±1186 Hales, Shropshire +1245), theoloog en prominent kerkvader. Hij studeert filosofie en theologie in Parijs. Hij zal deelnemen aan de onderhandelingen tussen Hendrik III en Lodewijk IX (1235).

Italië

Hendrik VI van Duitsland (zoon van Frederik I Barbarossa) en koning van Italië, trouwt met Constantia (dochter van de Noormannen-koning van Napels en Sicilië).

Doornik

Doornik krijgt stadsrechten.

Bulgaarse Rijk

Het 2de Bulgaarse rijk wordt erkend. Byzantium verliest Dalmatië, Kroatië en Servië.

Frankrijk

Frederik I Barbarossa van Duitsland en Filips II Augustus van Frankrijk sluiten een verbond in Toul. Dit is het begin van het verbond tussen de Staufen en de Capetingers, tegen de Welfen en de Anjous.

Jeruzalem - Salah al-Din

De herovering van Jeruzalem door sultan Saladin (Salah al-Din) (°1137 Takrit +1193 Damascus), die de Christenen heeft verslagen in de slag van Hattin in Palestina. Dit is de aanleiding van de 3de kruistocht (tot 1192).

Paus Clemens III

Paus Clemens III (tot 1191).

Rijksdag van Worms

Keizer Frederik I van Duitsland Barbarossa bekeert zich tot het Christelijk geloof.

Spanje - Leon

Leon wordt bestuurd door Alfonso IX.

Engeland - Hendrik II

Het bestuur van koning Hendrik II van Engeland (°1133 +1189) eindigt, als zijn twee zoons Richard Leeuwenhart en Jan Zonder Land tegen hem rebelleren. Beide zoons sluiten zich aan bij de Franse Filips II August en dwingen Hendrik II tot concessies. Kort daarop overlijdt Hendrik II.

Koning Richard I Leeuwenhart van Engeland (°1157 Oxford +1199 Châlus) regeert (tot 1199). Hij is de oudste zoon van koning Hendrik II.

3de Kruistocht

Paus Clemens III heeft opgeroepen om voor een 3de keer op kruistocht te trekken. De drie belangrijkste leiders zijn:

- keizer Frederik I Barbarossa van Duitsland

- koning Filips II August van Frankrijk

- koning Richard Leeuwenhart van Engeland

De 3de kruistocht duurt uiteindelijk tot 1192.

Brabant - Hendrik I

Hertog Hendrik I van Brabant de Strijdvaardige (tot 1235) (°1165). Hij zal zijn gebied aanzienlijk uitbreiden.

Holland - Zeeland

1 aug: graaf Floris III van Holland en Zeeland sneuvelt bij de 3de kruistocht, ten gevolge van een pestepidemie in Antiochië.

Graaf Dirk VII van Holland regeert (tot 1203). Hij is een zoon van graaf Floris III. Hij voert oorlog tegen de Westfriezen, Utrecht en Brabant.

Vlaanderen

Henric Van Veldeke schrijft rond deze tijd "Eneide", voorbeeld van hoofse epiek.

Frankrijk - Laôn

Rond deze tijd schrijft Béroul "Tristan et Iseult".
Start van de bouwwerken van de kathedraal van Laôn.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Hendrik VI

10 jun: keizer Frederik I van Duitsland Barbarossa verdrinkt in de slag bij Selef in Sicilië, tijdens de 3de Kruistocht die over land reist. De Duitse Orde wordt opgericht als geestelijke ridderorde (tot 1191), om in te staan voor de verzorging van zieken en gewonden bij de 3de kruistocht tijdens het beleg van Akko. De Duitse legers vallen uit mekaar.

Keizer Hendrik VI van Duitsland (°1165 Nijmegen +1197 Messina) regeert (tot 1197). Hij is een zoon van Frederik I Barbarossa, en behoort tot de Hohenstaufen. Zjin tegenstanders zijn Hendrik de Leeuw en Tancred van Lecce (de halfbroer van Willem II van Sicilië).

Rond deze tijd viert in Duitsland hoofse epiek hoogtij, met schrijvers als Hartmann von Aue, Wolfram von Eschenbach en later ook nog Godfried van Straatsburg.

Albert Magnus (of Albert van Keulen) (°±1190 Lauingen +1280). Duits filosoof en theoloog, die zich o.a. bezighield met de geschiedenis van de wetenschap. Hij studeerde aan de universiteiten van Padua en van Parijs.

Servië

Stefan Nemanja (°1114 Ribnica +1199/1200 Athos) verkrijgt - door een vredesverdrag met Isaak II - de bevestiging dat de door hem veroverde gebieden aan Servië toegekend worden. Zijn zoon huwt met een Byzantijnse prinses.

Henegouwen - Vlaanderen

Boudewijn V van Henegouwen wordt door zijn huwelijk met Margaretha - de zuster van Filips van de Elzas - graaf Boudewijn IX van Vlaanderen (tot 1194).

Koning Filips II Augustus van Frankrijk bezet het zuidelijk deel van het graafschap Vlaanderen. De bezette gebieden horen eigenlijk bij de bruidsschat van zijn vrouw.

Hij probeert ook het noordelijke deel van Vlaanderen te bezetten, wat echter verhinderd wordt doorgraaf Boudewijn V van Henegouwen / IX van Vlaanderen. De laatste is een natuurlijke erfgenaam van Filips van den Elzas. Dit leidt tot een unie tussen Vlaanderen en Henegouwen.

Frankrijk

Hertog Frederik van Schwaben - de zoon van keizer Frederik I Barbarossa van Duitsland - voert een deel van het leger naar Akko in Italië.
1 jan: graaf Filips Van den Elzas en Frederik van Schwaben sneuvelen in deze slag om Akko, tijdens de 3de kruistocht. Vanwege geschillen tussen Filips II August van Frankrijk en koning Richard Leeuwenhart van Engeland, trekt de eerste zich terug uit de strijd.

Engeland - Kruistocht

Richard Leeuwenhart slaagt er niet in om Jeruzalem te veroveren, maar sluit een wapenstilstand met Saladin: de Christenen krijgen vrije toegang tot de "heilige plaatsen".

Richard Leeuwenhart verovert Cyprus, en geeft het in leen aan Guido van Lusignan. Het eiland blijft tot 1489 in handen van het huist van Lusignan.

Heilig Duits-Roomse Rijk - Hendrik VI

Hendrik VI wordt keizer gekroond door paus Celestinus.

Japanse Keizerrijk

Het zenboeddhisme wordt uit China ingevoerd in Japan.

Paus Celestinus

Paus Celestinus (tot 1198).

Engeland - Kathedraal van Wells

Een complot van broer Jan Zonder Land dwingt Richard I Leeuwenhart terug te keren van de kruistochten. Op de terugtocht wordt hij in Duitsland gevangengenomen.

Men begint te bouwen aan de kathedraal van Wells. De werken duren tot 1235.

Indië

Mohammed van Ghor verslaat de Hindoe-vorsten in de slag van Taraori.

Italië

Hendrik VI breekt een eerste aanval op Napels af, door het uitbreken van de pest. Het leger keert naar Duitsland terug. De paus geeft Sicilië in leen aan Tancred van Lecce.

Japanse Keizerrijk - Kamakura

In Japan wordt het shogunaat van Kamakura ingesteld (en blijft tot 1333). De Tenno (hemelse koning) blijft de heerser en benoemt de ambtenaren. Toch is het eigenlijk de shogun die regeert, samen met zijn vazallen (vergelijkbaar met de hofmeiers in onze gebieden).

Venetië - Enrico Dandolo

In Venetië komt doge Enrico Dandolo aan het bewind (tot 1205). Hij zorgt voor het transport van de goederen en de personen voor de 4de kruistocht. Met de stichting van het Latijnse Koninkrijk overtuigt hij havens om er Venetiaanse steunpunten uit te bouwen van de Adriatische Zee tot de Zwarte Zee.

Duitsland - Engeland

In Duitsland onderwerpen de vorsten die tegen Hendrik VI optreden zich, als Richard Leeuwenhart wordt gevangen genomen (op zijn terugreis uit het heilige land). Richard Leeuwenhart legt de leeneed af en betaalt het hoge losgeld. Ook Hendrik de Leeuw verzoent zich met de Duitse keizer.

Indië

In Delhi begint men te bouwen aan de Quwwat al-Islam moskee.

Syrië - Salah al-Din

Saladin (°1137 Takrit +1193 Damascus) of Salah al-Din overlijdt in Damascus als een held.

Vlaanderen - Boudewijn IX

Bij de dood van Margaretha van de Elzas, wordt haar zoon Boudewijn IX (°1171 Valenciennes +na 1205) graaf van Vlaanderen. Hij is tevens graaf Boudewijn VI van Henegouwen (1195-1205) en wordt keizer Boudewijn I van Constantinopel, van het latijnse keizerrijk (1204-1205).

Chartres - Frankrijk

Start van de herbouw van de gotische kathedraal van Chartres.

Engeland - Wales

Mits betaling van een grote som losgeld, wordt Richard I Leeuwenhart vrijgelaten. Bij zijn terugkeer onderwerpt hij zijn opstandige broer Jan Zonder Land, en neemt opnieuw zijn plaats op de troon in.

Llywelyn ab Iorwerth (de Grote / Fawr) krijgt hulp van heel de familie om zijn oom Dafydd (heerser van Gwynned) te verjagen. Hij wordt zelf koning van Gwynedd.

Tweede veldtocht naar Italië

Keizer Hendrik VI van Duitsland verovert het koninkrijk van Napels en Sicilië op de Noormannen, waardoor het onder het bewind van de Hohenstaufens komt:"Unio regni ad imperium". Hij wordt gekroond tot koning van Sicilië en Palermo.  Als schoonzoon van Roger II Guiscard erft hij eigenlijk het hele Noormannenrijk.

Clara van Assisi (°1194 +1253). Geïnspireerd door Franciscus van Assisi, gaf ze in 1214 haar wereldlijke bezittingen weg, en ging een habijt dragen. Rond 1215 werd de orde van de Clarissen gesticht, in een huis bij de kerk van San Damiano.

Luik

In het Luikse worden de eerste steenkolen ontgonnen.

Vlaanderen - Henegouwen

Na het overlijden van zijn vader, wordt graaf Boudewijn VI van Constantinopel (graaf Boudewijn IX van Vlaanderen) en erft hij ook Henegouwen. Hij regeert tot 1202, tot op het moment dat hij op kruistocht vertrekt. Hij wordt de latere keizer Boudewijn I van Constantinopel, van het Latijnse Rijk (1204 - 1205).

Byzantium - Alexius III

Alexius III Angelus (+1210 Nicea) zet zijn broer Isaak II Angelus gevangen en maakt hem blind. Hij neemt zelf diens plaats in op de troon (tot 1203).

Frankrijk - Bourges

Men begint te bouwen aan de kathedraal van Bourges.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Hendrik VI sterft op 32-jarige leeftijd, en slaagt er dus niet in om een "erfelijk" rijk te maken. Zijn weduwe, Constantia, treedt op als regentes voor Frederik II.

Holland - Dirk VII

Graaf Boudewijn van Holland is overleden - hij was tevens bisschop van Utrecht. De kapittels kiezen Dirk van Holland (oom van de overledene) tot opvolger.

Graaf Otto van Gelre draagt echter Arnold van Isenburg voor. Het leidt tot een strijd op de Grebbeberg, waar de legers van graaf Otto worden verslagen door graaf Dirk VII van Holland.

Mongoolse Rijk

Stamvorst Temoedsjin (°1167 +1227) wordt verheven tot Dzjengiz-Khan, nadat hij zijn Mongoolse tegenstanders in het gevecht heeft uitgeschakeld en uitgeroeid.

Servië

Stefan Nemanja (°1114 Ribnica +1199/1200 Athos) trekt zich als orthodoxe monnik Symeon terug in het klooster Chylandar op Athos, waar hij later overlijdt. Stefan II wordt de nieuwe leider van Servië (tot 1228). Hij wordt door de paus tot koning gekroond. Zijn broer Sava zal later de Grieks-orthodoxe kerk stichten.

Italië - Gothiek - Fossanova

Men begint te bouwen aan de eerste gotische kerk in Italië: de abdijkerk van Fossanova.

4de Kruistocht

Keizer Hendrik IV begint aan de 4de en goed voorbereide kruistocht naar het Heilig Land. De keizer overlijdt, en uiteindelijk kunnen de legers alleen maar een kuststrook bij Antiochië inpalmen. De eenheid tussen het Heilig Romeinse Rijk en het koninkrijk Sicilië wordt verbroken.

Brabant - Heilig Duits-Roomse Rijk

Brabant en andere hertogdommen in het gebied kiezen nu eens voor de Staufen, en dan weer voor de Welfen in het Duitse conflict (tot 1214). Dit gebeurt vooral in functie van hun eigen belangen.

Utrecht - Dirk II van Ahr

Dirk II van Ahr wordt bisschop van Utrecht.

Karel ende Elegast

Rond deze tijd ontstaat het Frankische ridderepos "Karel ende Elegast", geschreven in het Middel-Nederlands. Het gaat over Karel de Grote die in zijn dromen moet gaan stelen. Tijdens die rooftochten ontmoet hij Elegast. Samen met Elegast voorkomt hij een samenzwering tegen zijn eigen gezag.

Bohemen - Ottokar I

Koning Ottokar I van Bohemen komt aan de macht (tot 1230). Hij verkrijgt tal van privileges van de Duitse vorsten en ook van de pausen.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Constantia, de weduwe van Hendrik VI, overlijdt. Paus Innocentius III wordt voogd van Frederik II. Er ontstaat een machtsstrijd voor de troon tussen Filips van Schwaben en Welf Otto IV. Het Duitse koningschap wordt hierder verzwakt.

- Filips I regeert (tot 1208). Hij is een zoon van Frederik I Barbarossa.

- Otto IV Welf (°1175 +1218 Harzburg) wordt tegenkeizer (tot 1215). Hij is de schoonzoon van Filips I.

Door dit dubbel koningschap ontstaat er een strijd tussen de Staufen en de Welfen. De Duitse Orde wordt omgevormd tot een ridderorde. Ze vestigen zich oorspronkelijk in Zevenburgen en later in Pruisen. Ze dragen een witte mantel met een zwart kruis.

Vaticaanse staat

Paus Innocentius III (tot 1216) (°±1160) sticht de Kerkelijke Staat in midden Italië. Hij studeerde in Parijs en in Bologna. Hij herstelt het pauselijk gezag (plenitudo potestatis) in de Christenwereld, en beschouwt de paus niet alleen de plaatsbekleder op Aarde van Petrus, maar ook als die van Christus en God - "Vicarius Christi". Tevens is hij voogd over keizer Frederik II. Hij zal oproepen tot de 4de Kruistochten.

Engeland - Jan I Zonder Land

Koning Richard Leeuwenhart van Engeland sneuvelt bij de belegering van de burcht Châlus, aan de verwondingen van een pijl die hem treft.
Hij wordt begraven in Fontevrault, en zijn hart wordt in de kathedraal van Rouen als relikwie bewaard.

Koning Jan I Zonder Land van Engeland (°24 dec 1167 +1216 Newark, Engeland) komt op de troon, en regeert tot 1216. Hij is de vijfde zoon van koning Hendrik II, en volgt zijn broer Richard I op. Hij annuleert zijn huwelijk met Isabella van Gloucester, en laat zich in de echt verbinden met Isabella van Angoulême, wat uiteindelijk tot oorlog leidt.

Holland - Gelre

Graaf Dirk VII van Holland en graaf Otto I van Gelre steunen de koningskandidaat der Welfen, Otto IV niet langer. Een gevolg hiervan is dat ze in conflict komen met hertog Hendrik I van Brabant.

Brabant - Ter Kameren

Ontstaan van de Abdij van Ter Kameren, met toelating van hertog Hendrik I van Brabant, aan de Maalbeek. De domeinen waar de abdij wordt opgericht, werden geschonken door hertog Hendrik I zelf, en zijn vrouw Mathilde.

Vlaanderen

Graaf Boudewijn IX van Vlaanderen (°1171 Valenciennes +na 1205) en zijn echtgenote Maria van Champagne leggen in de Sint Donatiuskerk in Brugge een kruisvaartgelofte af.

Geboorte van Hadewijch (°± 1200 +±1270), Vlaams schrijfster en mystieke vrouw die in hoofse geest de eeuwige Minne bezingt.

Nog rond deze tijd wordt het Middelnederlandse dierenepos "Van den vos Reinaerde" geschreven.

Afrika (huidige Zimbabwe)

Rond deze tijd bouwen de Shona Bantoe's in de buurt van Masvingo (Zimbabwe) het "Grote Hof" (Great Enclosure). Het is een 244 m lange ellipsvormige ringmuur van 9 m hoog.

Noord Amerika - Zuid Amerika

In Moundville, Alabama trekken de Indianen grote tempelheuvels met platte top op. Er worden veel gebruiks- en siervoorwerpen mee begraven.

Indiaanse Azteken trekken de Mexicaanse hoogvlakte binnen. Er ontstaan kleine staatjes.

Manco Capac sticht rond deze tijd het Inka-rijk in het dal van Cuzco (zuid-Peruaanse Andes).

Verdrag van Péronne

2 jan: koning Filips II Augustus van Frankrijk geeft de kasselrijen van Aire en Sint Omaars aan graaf Boudewijn IX van Vlaanderen en Henegouwen. Koning Richard Leeuwenhart van Engeland schaart zich aan de kant van de graaf van Vlaanderen.

Heilig Duits-Roomse Rijk

Vorst Hendrik Burwy en zijn zonen roepen op om in Mecklenburg kolonisten te huisvesten (tot 1250).

Rond deze tijd ontstaat het "Nibelungenlied".

Spanje

In Spanje worden de christenrijken verdeeld: Portugal, Castilië, Leon, en Aragon-Catalonië.